قیمت واقعی بنزین و نان و دلار و مرغ!

فرارو- قیمت واقعی کالا‌های مختلف، موضوعی است که در طول هفته‌های اخیر مورد بحث مسئولان و کارشناسان اقتصادی قرار گرفته است. در یک مورد، پور محمدی، معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه گفته که قیمت واقعی بنزین ۲۰ هزار تومان است، این در حالی است که بنزین در حال حاضر با قیمت ۳ هزار تومان عرضه می‌شود.

به گزارش فرارو، در مورد قیمت واقعی مرغ نیز گفته می‌شود که با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نهاده‌های دامی، قیمت مرغ از ۳۱ هزار تومان به بیش از ۶۰ هزار تومان می‌رسد و شانه تخم مرغ از ۴۳ هزار تومان به ۹۰ هزار تومان خواهد رسید.

علاوه بر این، در مورد قیمت واقعی نرخ ارز نیز مباحث متعددی مطرح شده است.

با این وجود، سوالی که ذهن‌ها را به خود مشغول کرده، این است که قیمت واقعی چیست و چگونه تعیین می‌شود؟

بازار است که قیمت واقعی ارز و مرغ و سایر اقلام را مشخص می‌کند

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال و در گفتگو با فرارو گفت: در علم اقتصاد قیمت در بازار تعیین می‌شود و اقتصاد بازار است که قیمت را مشخص می‌کند. ولی مساله اساسی این است که در اقتصاد ایران در هیچ حوزه‌ای قواعد بازار حاکم نیست. بازار قواعد مشخصی دارد و وقتی بازار به معنای واقعی شکل بگیرد اصولا باید قیمت‌ها از تعادل عرضه و تقاضا به دست بیایند. ولی در ایران در هیچ حوزه‌ای بازار ایجاد نشده و چون قواعد بازار حاکم نیست شاهد رانت و انحراف قیمت‌ها و دستکاری قیمت‌ها هستیم. برای ایجاد نظام بازاری باید عرضه کننده و تقاضاکننده رقابتی و شفاف حضور داشته باشند و مکانیسم عرضه و تقاضا تعادل قیمت و تولید را معین کند.

وی ادامه داد: اما در اقتصاد ایران به دلیل انحصار دولتی یا انحصار بخش خصوصی و عدم شفافیت‌ها و دخالت‌ها شاهد تشکیل بازار نیستیم. به عنوان مثال در کشور بازار ارز، بازار خودرو، بازار میوه و بازار سرمایه و ... نداریم و انحصارات و دخالت‌ها موجب شده اطلاعات متقارن نباشد و عدم شفافیت و عدم رقابت پذیری موجبات بهم خوردن تعادل بازاری را در پی داشته است. لذا عدم وجود بازار در کنار حمایت‌های نادرست دولتی و رانت و انحصارات موجود باعث شده همواره شاهد سیگنال غلط قیمتی به اقتصاد و جامعه باشیم. در ضمن نظام ناکارامد یارانه‌ها نیز مزید علت شده تا انحراف قیمت‌ها تشدید شود؛ لذا بدون وجود بازار‌ها و بدون رعایت قواعد بازار نظام قیمت گذاری در اقتصاد ایران مختل شده است و قیمت ارز و مرغ و دیگر محصولات تصنعی و با دستکاری و انحراف همراه است.

این اقتصاددان با بیان اینکه سازمان‌های حمایتی و نظارتی هم در آشفته شرایط بازار‌ها توفیقی نداشته اند، گفت: سازمان‌های حمایتی و نظارتی خود بر انحراف و احتکار و رانت افزوده اند. با این حال تا زمانی که اقتصاد ایران تن به رعایت قواعد بازار ندهد چالش‌های قیمت گذاری لاینحل باقی خواهد ماند.

وی اضافه کرد: تا زمانی که نگرش اقتصاد دستوری حاکم باشد صحبت از قیمت واقعی مقدور نخواهد بود و امکان تعیین قیمت بدون بازار ممکن نیست و هر اقتصاددانی هم نظری دهد نظر شخصی داده و درست نیست.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه این بازار است که قیمت واقعی ارز و مرغ و سایر اقلام را مشخص می‌کند، اظهار داشت: دولت اگر می‌خواهد از اقشار پایین حمایت کند باید مکانیسم حمایت را به سمت یارانه‌های مستقیم هدایت کند و شرایط ابهام آلود را برطرف نماید و اجازه دهد بازار‌ها شکل بگیرند. چرا که از مکانیسم بازار قیمت تعادلی حاصل خواهد شد و دولت هم می‌تواند با یارانه‌های نقدی از دهک‌های پایین حمایت کند.