رمزگشایی از سفر نفتالی بنت به امارات

فرارو- "نیویورک تایمز" در گزارشی به سفر روزِ یکشنبه (۲۱ آذرماه) "نفتالی بنت" نخست وزیرِ رژیم اسرائیل به امارات متحده عربی پرداخته و سعی کرده ابعاد مختلف این سفر که در نوع خود بی‌سابقه بوده را مورد بررسی قرار دهد.

نیویورک تایمز در این رابطه می‌نویسد: «نخست وزیر اسرائیل "نفتالی بنت" با سفر اخیر خود به امارات تبدیل به نخستین رهبر اسرائیلی شد که یک بازدید رسمی را از امارات متحده عربی انجام داده است. وی روز یکشنبه (۲۱ آذرماه) به ابوظبی سفر کرد و با محمد بن زاید ولیعهد امارات و حاکمِ غیررسمی این کشور، دیدار و گفتگو کرد.

این سفر به زعم برخی کارشناسان و تحلیلگران، از جمله نمود‌های تعمیق روابط میان اسرائیل و بخش‌هایی از جهان عرب است. فرآیندی که از پاییز سال ۲۰۲۰ و هنگامی که اسرائیل بر اساس توافق صلح ابراهیم با چهار کشور عربی از جمله امارات دست به عادی سازی روابط زده بود، تسریع شده است. البته که پیش از این نیز امارات، روابط مخفی و پشت پرده‌ای را با اسرائیل داشته است.

جدای از این ها، سفر اخیر نفتالی بنت به امارات نشان می‌دهد که علی رغم خروج نتانیاهو و ترامپ به عنوان دو رهبر سیاسی که زمینه را برای عادی سازی روابط اعراب و اسرائیل فراهم کردند، طرح و برنامه اصلی آن‌ها که همان عادی سازی روابط (اعراب و اسرائیل) است، همچنان زنده است.

به گزارش فرارو، نفتالی بنت در شرایطی به امارات سفر کرده که پیش از وی بنیامین نتانیاهو چندین مرتبه قصد داشت به این سفر برود و از آن در راستای منافع انتخاباتی خود بهره برد. با این حال، سفر وی به امارات هر مرتبه به دلیل محدودیت‌های ناشی از ویروس کرونا و همچنین دیگر موضوعات سیاسی لغو شد.

از آن زمان تاکنون، اعضای کابینه رژیم اسرائیل چندین نوبت به امارات سفر کرده اند با این حال سفرِ نفتالی بنت، نخستین سفرِ یک نخست وزیر اسرائیلی به امارات متحده عربی بوده است. بنت قبل از سفر به امارات گفت که سفرش نشان می‌دهد که روابط تل آویو و ابوظبی در وضعیتی عالی و البته رو به گسترش قرار دارد. وی تاکید کرده که دو طرف باید به تقویت پیوند‌های دو جانبه اقدام کنند.

برخی ناظران و تحلیلگران بر این باورند که سفر اخیر نفتالی بنت به امارات متحده عربی، نمودی از تغییرِ رویکرد‌های کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس مخصوصا امارات متحده عربی در مواجهه با آنچه تهدید قدرت‌گیری ایرانِ هسته‌ای خوانده می‌شود، است. در این رابطه حتی برخی از فوریتِ بیشتر مساله ایران برای کشور‌های عربی در قیاس با مساله نزاع فلسطین و اسرائیل سخن می‌گویند. در این راستا، امارات متحده عربی که روزگاری یک بازیگر حاشیه ایِ منطقه‌ای بود، در سال‌های اخیر با استفاده از منابع مالی گسترده خود که ناشی از فروش نفت هستند، به یک بازیگر مهم در منطقه خاورمیانه تبدیل شده و حمایت‌های نظامی گسترده‌ای را از شبه نظامیان و متحدان خود در مصر، لیبی، یمن و دیگر کشور‌های منطقه انجام می‌دهد.

برای دهه ها، صرفا مصر و اردن روابط رسمی با اسرائیل داشتند و دیگر رهبرانِ جهان عرب ترجیح می‌دادند تا برقراری روابط رسمی با اسرائیل را به زمانی موکول کنند که دولت فلسطینی مستقر شده باشد. با این حال، اماراتی‌ها پس از سال‌ها روابط مخفی و پشت پرده با اسرائیل، در نهایت روابط رسمی و آشکار خود با تل آویو را در ماه آگوست سال ۲۰۲۰ میلادی و پس از آنکه اسرائیل قول داد تا طرح‌های خود جهت الحاقِ بخش‌هایی از کرانه باختریِ اشغالی را به تاخیر بیندازند، آغاز کردند. اندکی بعد، کشور‌هایی نظیر بحرین، مراکش و سودان نیز راه امارات را دنبال کردند و نسبت به عادی سازی روابط با اسرائیل اقدام کردند. مساله‌ای که موجب شد تا رهبران فلسطینی از این اقدام آن‌ها با نامِ "خیانت" یاد کنند.

رهبران اماراتی از زمان عادی سازی روابط خود با اسرائیل، موضع گیری‌های بسیار کمی را راجع به فلسطین انجام داده اند و در عوض سعی کرده اند از طریق تقویت روابط با اسرائیل، یکی از مساله مهم فعلی در سیاست خارجی خود که همان قدرت گیری ایرانِ هسته‌ای است را به طور مشترک با اسرائیل مخاطب قرار دهند.

ارزشِ تجارت میانِ امارات و اسرائیل نیز در مدت اخیر افزایش قابل توجهی پیدا کرده است. بر اساس آمارها، در هفت ماه نخستِ سال ۲۰۲۱، تجارت دوجانبه میان دو طرف، ارزشی بیش از ۶۰۰ میلیون دلار داشته است (این آمار‌ها بر اساس اطلاعات منابع اسرائیلی هستند). این میزان، ۵۵۰ میلیون دلار بیشتر از حجم روابط دو طرف در دوره مشابه سالِ ۲۰۲۰ است. در این مدت همچنین بانک ها، دانشگاه ها، خطوط هوایی، و شرکت‌های فناوری دو طرف هم قرارداد‌های مختلفی را با یکدیگر امضا کرده اند و ارتش‌های امارات و اسرائیل نیز اقدام به برگزاری مانور‌های نظامی مشترک کرده اند. اماراتی‌ها همچنین یک صندوق سرمایه گذاری را ایجاد کرده اند که ۱۰ میلیارد دلار سپرده دارد و بر آن است تا پروژه‌هایی را در اسرائیل عملیاتی و اجرا کند.

اسرائیل در مدت اخیر همچنین سعی کرده تا روابط خود با بحرین و مراکش را نیز به سمت بهبودی سوق دهد. با این حال، پرسش‌های زیادی در مورد امکان تداومِ توافق عادی سازی روابط با سودان مطرح می‌شوند. از زمان انعقاد توافق عادی سازی روابط اسرائیل و سودان در ماه ژانویه سال جاری میلادی، تحولات کمی در روابط دو طرف اتفاق افتاده است. دو طرف حتی اقدام به تبادل سفیر نیز نکرده اند و کودتای اخیر سودان نیز شک و تردید‌ها در مورد کلیت توافق عادی سازی روابط دو طرف و امکان حیاتِ آن را تا حد زیادی با، اما و اگر‌های فراوانی رو به رو کرده است.

در این فضا، امیدواری‌هایی زیادی دال بر اینکه عربستان سعودی (که روابط نزدیکی با امارات دارد و در عین حال تا حدی در مورد ایران و قدرت گیری این کشور نیز دغدغه‌مند است) پنجمین کشور عربی باشد که با رژیم اسرائیل دست به عادی سازی روابط می‌زند، مطرح شده و می‌شود. امارات و عربستان دغدغه‌های مشترک زیادی در عرصه سیاست خارجی دارند با این حال همواره به صورت متحد، رفتار و کنشگری نمی‌کنند. سال ۲۰۱۹، امارات خارج کردن نیرو‌های نظامی خود از یمن را آغاز کرد. جایی که این کشور در سال‌های اخیر در قالب ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی در نبرد علیه گروه انصار الله یمن حضوری فعال داشته است. در اوایل سال جاری، دو کشور همچنین نزاع‌های گسترده‌ای را در مورد اینکه آیا باید تولید نفت را افزایش داد یا خیر، با یکدیگر تجربه کردند. اماراتی‌ها همچنین در روند آنچه مدرنیزاسیون خود می‌نامند، سریع‌تر از سعودی‌ها عمل می‌کنند. کما اینکه اخیرا شاهد بودیم که این کشور اعلام کرد که روز‌های تعطیل آخرِ هفته خود را شبیه به تعطیلات کشور‌های غربی، تغییر خواهد داد.

سعودی‌ها اعلام کرده اند که با اسرائیل تا زمانی که یک توافق صلح اسرائیل و فلسطینی منعقد نشود، دست به عادی سازی روابط نخواهند زد. البته که پیش از این گزارش‌هایی منتشر شده بود که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر سابق اسرائیل در ماه نوامبر سال ۲۰۲۰ به طور مخفیانه با محمد بن سلمان لیعهد عربستان دیدار داشته است. با این حال، مقام‌های عربستانی هرگونه دیدار با مقام‌های اسرائیلی را قویا رد کرده و می‌کنند.

با این همه، حتی در امارات نیز احتیاط‌های گستدره‌ای وجود دارد تا مبادا توجهات زیادی به روابط این کشور با اسرائیل جذب شود. در این راستا، نفتالی بنت نخست وزیر اسرائیل در جریان سفر اخیر خود به امارات، تیمی از خبرنگارانِ مستقر در اسرائیل را دعوت کرد تا وی را در سفر به این کشور همراهی کنند. با این حال، مقام‌های اماراتی از ترتیب دادنِ یک کنفرانس خبری برای نخست وزیر اسرائیل خودداری کردند و حتی از خبرنگارانِ اسرائیلی در قصر ولیعهد امارات نیز استقبال و میزبانی نکردند».