توافق موقت؛ تله یا فرصت؟

فرارو- در آستانه برگزاری دور هفتم مذاکرات برجام در وین ایالات متحده آمریکا طرح تازه‌ای را برای توافق با ایران مطرح کرده است. 

به گزارش فرارو، چند روز پیش پایگاه خبر آکسیوس به نقل از مقام های آمریکایی و اسرائیلی مدعی شد که «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید ایده توافق موقت با ایران با هدف خرید زمان بیشتر در مذاکرات هسته‌ای را با همتای اسرائیلی خودش مطرح کرده است.

ظاهرا این ایده ابتدا از سوی یک کشور اروپایی مطرح شده است. براساس گزارش آکسیوس ایده مطرح‌شده از سوی آمریکایی‌ها این بود که آمریکا و متحدانش در ازای توقف موقت بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای خود، امکان آزادسازی بخش‌هایی از دارایی‌های مسدودشده ایران را فراهم خواهند کرد و یا اینکه برای مبادلات کالا‌های بشردوستانه، معافیت‌های تحریمی صادر خواهند کرد.

آکسیوس گزارش داد که سالیوان ابتدا این پیشنهاد را با هولاتا مشاور امنیت ملی اسرائیل در میان گذاشته است. یک مقام صهیونیستی گفته هولاتا به سالیوان گفته که اسرائیل با این پیشنهاد موافق نیست چرا که هر توافق موقت با ایران به توافقی دائمی تبدیل خواهد شد که به ایران اجازه خواهد داد زیرساخت‌های هسته‌ای و ذخائر اورانیوم خودش را حفظ کند.

امروز نیز روزنامه نیویورک تایمز مطرح شدن طرح تازه از سوی آمریکا را تائید کرد. این روزنامه نوشت: "علیرغم موضع‌گیری‌های علنی آمریکا، کاخ سفید در روزهای اخیر تلاش کرده امکان برقراری توافقی موقت با ایران را بررسی کند که براساس آن ایران در مقابل لغو برخی تحریم‌ها، تولید اورانیوم غنی شده و نبدیل آن به سوخت را متوقف کند."

با وجود طرح این گزارش‌ها کاخ سفید تاکید کرده که رویکرد ایالات متحده آمریکا به گفت‌وگوها با ایران تغییری نکرده است. 

هفتمین دور مذاکرات برجام روز هشتم آذر ماه در وین برگزار می‌شود. این اولین دور مذاکرات در دولت  ابراهیم رئیسی است. تیم مذاکره کننده ایران تغییر کرده و علی باقری به جای عباس عراقچی در وین مسئولیت مذاکرات را بر عهده دارد. 

آمریکا در این مذاکرات مانند شش دوره پیشین به صورت مستقیم حضور ندارد اما رابرت مالی و تیم مذاکره کننده آمریکایی در وین حاضر می‌شوند و به صورت غیر مستقیم و با واسطه اروپا دیدگاه‌های خود را مطرح می‌کند. 

پیش از مذاکرات وین دو تحول موثر دیگر رخ خواهد داد. او سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران و دومی برگزاری نشست شورای حکام آژانس. این دو رویداد می‌تواند اثر مستقیمی بر مذاکرات وین داشته باشد. 

واکنش‌ها در ایران به طرح توافق موقت 

جمهوری اسلامی ایران تاکنون به طرح توافق موقت از رسانه‌های آمریکایی به صورت رسمی واکنشی نشان نداده است. دولت جدید ایران  شروط مهمی برای احیای توافق برجام دارد. از جمله اینکه آمریکا باید تضمین دهد که دیگر از این توافق خارج نمی‌شود، تمامی تحریم‌ها را لغو کند و نهایتا اینکه ایران باید این اقدام آمریکا را راستی آزمایی نماید که زمان بر است. 

این شروط چشم انداز توافق در وین را مبهم کرده است و بعید به نظر می‌رسد آمریکا با آن موافقت کند. 

در همین راستا بعید نیست طرفین به سمت توافق موقت متمایل شوند.

در داخل ایران هنوز واکنش رسمی به این طرح وجود ندارد اما برخی رسانه‌های اصولگرا با موضع محتاطانه به استقبال آن رفته‌اند. 

روزنامه کیهان در این رابطه نوشت: "زمزمه پیشنهاد جدید آمریکایی‌ها درباره تعلیق غنی‌سازی ۶۰ درصد در ازای دسترسی ایران به بخشی از دارایی‌های مسدود شده‌اش در حالی است که دولت آمریکا پیش از این در قبال سیاست منفعلانه و تعلیق و انتظار در دولت سابق، بی‌اعتنایی پیشه کرده بود و حتی اجازه نداد تروئیکای اروپایی کانال‌های بی‌مایه‌ای مانند SPV و اینستکس را حتی برای مبادلات بشردوستانه و غذا و دارو راه‌اندازی کنند. اما اکنون که جدیت ایران در توقف تعلیق‌ها و گسترش برنامه هسته‌ای را دیده، پیشنهادی - ولو فریبکارانه- را زمزمه می‌کند."

این روزنامه افزود: «هر چند که طرف ایرانی هوشیار است و اجازه نمی‌دهد آمریکا به صرف آزادسازی چند میلیارد دلار از اموال بلوکه، و بدون لغو مؤثر تحریم‌های اصلی و ارائه تضمین کافی برای عدم تکرار عهدشکنی، مجدداً عضو برجام شود و به مکانیسم ماشه برای احیای خودکار تحریم‌ها دسترسی پیدا کند.»

روزنامه اصولگرای فرهیختگان اما بحث توافق موقت را یک "تله" خواند و نوشت: «ابتکار توافق موقت یک تجربه جدید برای ایران نیست. پیش از این دولت روحانی یک‌بار مسیر توافق موقت را امتحان کرده است. تجربه‌ای که به غیر از معطل نگه‌داشتن فعالیت‌های هسته‌ای هیچ خروجی دیگری نداشت. مطابق توافق لوزان که در فروردین ۹۴ میان ایران و اعضای ۵+۱ منعقد شد، ضرب‌الاجل ۱۰ تیر ۹۴ برای رسیدن به برنامه جامع اقدام مشترک پیرامون برنامه هسته‌ای ایران تعیین شد.»

در همین حال حمیدرضا آصفی دیپلمات پیشن در گفت و گویی با خبرگزاری دولتی ایرنا با بیان اینکه تا زمانی که جزئیات طرح توافق موقت روشن نشود نمی‌توان قضاوت درستی درباره آن داشت، گفت: "این طرح هم می‌تواند فرصتی باشد برای اینکه در یک فضای روشن‌تر تصمیم گرفت و هم می‌تواند یک فریب و تله رسانه‌ای باشد."

او افزود: "آمریکایی‌ها هنوز به طور رسمی چیزی اعلام نکرده‌اند و تیم مذاکره کننده ایران بعد از دریافت جزییات درباره آن تصمیم لازم را اتخاذ می‌کند." 

در همین حال ابوالفضل عمویی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، در مورد امکان توافق موقت ایران و آمریکا گفت: «آنچه در رسانه‌های آمریکایی به عنوان توافق موقت منتشر شده هنوز به صورت جدی از سوی مقامات ۱+۴ اعلام نشده است. ما با آمریکایی‌ها مذاکره‌ای نداریم و طرف مذاکره ما ۱+۴ است.» 

او با بیان اینکه مذاکرات وین با دستور کار لغو تحریم‌ها انجام خواهد شد، گفت: "پیشنهادهایی که انتفاع اقتصادی ایران در آن در نظر گرفته نشود مورد توجه مذاکره کنندگان قرار نخواهد گرفت. انتفاع اقتصادی ایران باید به صورت موثر و قابل اندازه گیری باشد."