سه سال پس از ترور جمال خاشقچی

محمود فاضلی؛ سه سال پس از قتل «جمال خاشقچی» روزنامه‌نگار عربستانی در دوم اکتبر ۲۰۱۸ در کنسولگری این کشور در استانبول ترکیه، هنوز عاملان اصلی این جنایت مجازات نشده و کسانی که دستور قتل را صادر کرده‌اند، مصون از بازخواست هستند. حکم اعدام صادره علیه برخی از آن‌ها لغو شده و به زندان تعدیل شده و برخی کاملا تبرئه و آزاد شدند!

اگرچه مقامات عربستانی ابتدا مدعی بودند خاشقچی بعد از ورود به کنسولگری، این مکان را ترک کرده، اما در ادامه افشاگری‌های به‌عمل‌آمده و فشار افکار عمومی و رسانه‌های بین‌المللی مجبور شدند که اعتراف کنند او در کنسولگری کشته شد.

ابتدا مسوولیت این قتل بر دوش کارکنان سرکش این کنسولگری قرار گرفت و هشت متهم ناشناس به اتهام دست داشتن در این قتل به ۷ تا ۲۰ سال زندان در عربستان محکوم شدند. به دنبال افشاگری‌های ترکیه و سپس گزارش‌های سازمان‌های اطلاعاتی امریکا مشخص شد ترور خاشقچی با اطلاع مقامات عربستانی به‌ویژه بن‌سلمان انجام شده است.

قتل خاشقچی بی‌تردید ضربه شدیدی به وجهه عربستان در داخل و خارج از این کشور وارد کرد. پس از گذشت حدود یک سال از این ترور و در پی فشار رسانه‌ها و نهاد‌های بین‌المللی برای روشن شدن ابعاد این قتل فجیع، «بن‌سلمان» ولیعهد عربستان با پذیرفتن مسوولیت قتل این روزنامه‌نگار تایید کرده بود این قتل «در دوران مسوولیت او»، اما «بدون اطلاع وی» انجام شده است.

جمال خاشقچی سردبیر روزنامه «الوطن» بعد از آن مدیر شبکه خبری «العرب» متولد ۱۳ اکتبر ۱۹۵۸ در سال ۲۰۱۷ از عربستان متواری شد، به عنوان ستون‌نویس «واشنگتن‌پست» مقاله‌هایی در انتقاد از برخی سیاست‌های کشورش به‌ویژه بن سلمان منتشر کرد. او از جمله منتقدان دخالت نظامی ائتلاف تحت رهبری عربستان در یمن و کشتار مردم بی‌دغاع این کشور بود.

این جنایت و عدم مجازات مسوولان ترور او همچنان برای جهانیان تکان‌دهنده است. با وجود بسته شدن احکام نهایی دادگاه عربستان در سال ۲۰۲۰ موضوع این پرونده محل انتقاد شدید افکار عمومی در جهان است. در این سه سال هیچ تحول ملموسی در جریان تحقیقات پس از این حادثه با هدف افشای عاملان اصلی و مجرمان آن صورت نگرفت.

«خدیجه چنگیز» نامزد خاشقچی در سه سال گذشته غرب را متهم می‌کند که نسبت به قتل همسرش آن چنان که باید واکنش عادلانه نشان نداده است. به اعتقاد او، دولت امریکا می‌توانست در پرونده مربوط به قتل خاشقچی براساس ارزش‌های حقوق بشر و آزادی بیان اقدام کند، اما سکوت را ترجیح داد و به فراموشی پرونده قتل او کمک کرد و حتی ترجیح می‌دهد به جای این کار با سکوت خود به لاپوشانی قتل خاشقچی کمک کند.

او همچنان خواستار مجازات ولیعهد سعودی است. او معتقد است در صورتی که ولیعهد مجازات نشود، این موضوع برای همیشه نشان خواهد داد که مقصر اصلی می‌تواند بدون دریافت مجازات، مرتکب قتل شود. این مساله ما را به خطر می‌اندازد و انسانیت ما را لکه‌دار می‌کند.

او از جو بایدن رییس‌جمهوری امریکا می‌خواهد دولت عربستان به خاطر قتل بی‌رحمانه این نویسنده را وادار به پاسخگویی کند. همسر خاشقچی نارضایتی خود را از دیدار جیک سالیوان مشاور امنیت ملی بایدن در آستانه سالگرد همسرش با بن‌سلمان ولیعهد عربستان ابراز کرد.

ترامپ رییس‌جمهور سابق امریکا مدعی شده بود که این حادثه را عمیقا مورد بررسی قرار داده است، اما عربستان یک شریک مهم تجاری برای امریکا است و اگر واشنگتن با ریاض معاملات تجاری انجام ندهد، روس‌ها یا چینی‌ها این کار را انجام می‌دهند! اما بایدن وعده داده بود موضع سختگیرانه‌تری را به کار بگیرد و از محرمانگی خارج کردن اطلاعات مربوطه، تحریم‌های بیشتری را علیه سعودی‌ها اعمال کند.

بایدن به عنوان یک نامزد انتخاباتی در واکنش به قتل این خبرنگار امریکایی قول داد فروش سلاح به ریاض را متوقف کند، اما پس از متوقف شدن مبارزات انتخاباتی و آغاز به کار دولتش از شعار‌های خود عقب‌نشینی کرد. بایدن پس از به قدرت رسیدن به خاطر پرونده قتل خاشقچی به ریاض اعتراض کرد و به دنبال اعتراضات صورت‌گرفته در امریکا به نقض حقوق‌بشر در عربستان، روابط آن‌ها به سردی گرایید.

اگنس کالامارد، گزارشگر سابق سازمان ملل متحد در امور کشتار‌های غیرقانونی، اخیرا با ابراز ناامیدی از دولت بایدن تاکید دارد که از زمان انتشار ارزیابی اطلاعاتی «هیچ‌چیز تغییر نکرده است. بسیاری معتقدند واشنگتن به اندازه کافی برای تحت فشار قرار دادن ریاض برای رفع محاصره کشور جنگ‌زده و کشتار مردم یمن تلاش نمی‌کند.

منبع: روزنامه اعتماد