ماجرای بازداشت خبرنگار و عکاس ایرانی در مرز‌های غربی ایران

شرق نوشت: پس از حدود دو هفته از زمان بازداشت اعظم محبی خبرنگار و مجید سعیدی عکاس، در مناطق مرزی خوی، روز گذشته پس از آزادی مجید سعیدی آن‌ها به تهران بازگشتند. بازداشتی که مدت زیادی مسکوت ماند تا آزادی خبرنگار و عکاسی که با مجوز‌های رسمی به مرز رفته بودند تسریع شود.

سوم شهریور بود که خبر بازداشت مجید سعیدی، عکاس بین‌المللی، به گوش خبرنگاران رسید. او همراه اعظم محبی در منطقه مرزی خوی توسط نیرو‌های مرزی (نیرو‌های حفاظت از مرز) دستگیر شده و به مرجع قضائی تحویل داده شد.

آن‌ها شش روز در بازداشتگاه امنیتی ارومیه بودند و سپس به زندان خوی فرستاده شدند. اعظم محبی که ۹ روز در زندان خوی محبوس بود و پنجشنبه هفته گذشته آزاد شد با اشاره به اینکه دلیل بازداشت آن‌ها ورود به جاده‌ای مربوط به رفت‌وآمد نیرو‌های مسلح مخالف و معاند با نظام ایران است عنوان شده، به «شرق» می‌گوید: «متأسفانه ما در کشورمان مشکلی در حوزه کاری اهالی رسانه داریم و آن هم فقدان هماهنگی برای انجام امور این‌چنینی خبرنگاران است.

طبق قانونی که درحال‌حاضر موجود است، خبرنگاران می‌توانند با مجوز‌های لازم یعنی با معرفی‌نامه از طرف رسانه خود با مسئولان منطقه‌ای و همچنین کارت معتبری که نشان از شغل خبرنگاری آن‌ها باشد و مجوز‌های لازم تا حریم ۲۰ کیلومتری مرز حرکت کنند.

همین حالا چنین قانونی در کشور ما وجود دارد، اما متأسفانه چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد؛ یعنی گاهی به همین قانون استناد می‌شود و اجازه تردد راحت را به ما خبرنگاران می‌دهند، اما ناگهان و در شرایطی که موقعیت حساسی وجود دارد، شاید نیرو‌های نظامی و امنیتی تشخیص دهند که مثلا این مرز ۲۰ کیلومتری را جابه‌جا کنند و حریم مرزی را جلوتر بیاورند.

علت این کار هم وجود گروهک‌های مسلحی است که در این مناطق احیانا فعالیت می‌کنند؛ اما مسئله اینجاست که ما به‌عنوان خبرنگار و عکاس از این موضوع مطلع نیستیم و متأسفانه کسی هم نیست که چنین موضوعی را به اطلاع ما برساند. نقطه‌ای که ما در آن حضور داشتیم و نیرو‌های سپاه به سمتمان آمدند تا دستگیرمان کنند حدود ۴۰ کیلومتر با مرز فاصله داشت.

شرایط منطقه هم به نحوی نبود که ما تصور کنیم فعالیت در آنجا محدودیتی دارد؛ مثلا حدود ۲۰ روستا در آنجا وجود دارد و افراد زیادی در حال تردد بودند، حتی چوپان و گوسفندانش هم در آنجا حضور داشتند و تعداد بسیار زیادی از خودرو‌های پناه‌جویان در حال حرکت بود. وقتی ما با چنین فضایی روبه‌رو شدیم از کجا باید فکرش را هم می‌کردیم که این منطقه تا این اندازه امنیتی است؟».

این خبرنگار در ادامه می‌افزاید: «من چند روز زودتر از عکاس به منطقه رسیدم و از همان روز نخست هم با آقای شهریاری که استاندار آذربایجان غربی است در تماس بودم. معرفی‌نامه رسمی روزنامه را به او تحویل داده بودم و خود ایشان هم هماهنگی‌هایی برای مصاحبه‌های من انجام داده بود. یک هفته تمام من در منطقه بودم و گزارش میدانی تهیه کرده بودم که همه مراحل آن با هماهنگی بود.

کارت خبرنگاری و کارت مدیرمسئولی و همچنین معرفی‌نامه به همراه داشتم. همه این شرایط برای همکار ما آقای مجید سعیدی هم وجود داشت. او هم به‌عنوان یک عکاس پیش‌کسوت همه مدارکش را به همراه داشت.

همه این موارد سبب شده بود که حتی یک درصد هم تصور نکنیم که کار خطایی انجام داده‌ایم. خوشبختانه با مساعدت قاضی و اینکه حالا متوجه شدند که ما صرفا هدفمان خبرنگاری بوده، کمی موجب شد که من فعلا با قرار وثیقه آزاد شوم تا پرونده به جریان بیفتد».

نکته درخور‌توجه دیگر اینکه اعظم محبی مدت‌هاست که در این حوزه فعالیت می‌کند و پروژه تهیه گزارش از مناطق مرزی تقریبا ۹ ماهی هست که توسط او کلید خورده است. او دراین‌باره نیز می‌گوید: «من با رسانه‌های مختلف درباره این پروژه کار می‌کنم. قبل‌تر تقریبا در این ۹ ماه به رسانه‌های دیگری هم گزارش و مطلب دادم و از مرز کرمانشاه و منطقه کردستان هم گزارش تهیه کردم. در این مدت بار‌ها به معاونت مطبوعاتی و به بخش‌های مختلف برای گرفتن مجوز مراجعه کردم، ولی به من می‌گفتند که شما با توجه به کارت و مجوزی که داری می‌توانی تا ۲۰ کیلومتری مرز بروی».

او در پایان و درباره وضعیت همکار دیگرش خاطرنشان کرد: «من برای تهیه گزارش‌های میدانی به منطقه آمدم. تقریبا یک هفته در منطقه کار می‌کردم. اولین گزارش من در روزنامه «شرق» کار شد و برای تهیه دیگر گزارش‌هایم فعال بودم که به روزنامه «شرق» تقاضا دادم که عکاس به پروژه اضافه کند و آن‌ها هم آقای سعیدی را معرفی کردند؛ اما متأسفانه در اولین روز ورود آقای سعیدی، ما در جاده چالدران به خوی در منطقه‌ای از روستای چالدران به خوی که تقریبا چیزی حدود ۳۷، ۳۸ (نزدیک به ۴۰) کیلومتر با مرز فاصله داشت دستگیر شدیم. من جزئیات زیادی درباره پرونده سعیدی نمی‌دانم. فقط درمورد پرونده خودم با تأمین وثیقه فعلا توانستم بیرون بیایم».