فرارو- در آخرین جلسه هیات دولت حسن روحانی رییس جمهور دستورات اقتصادی تازهای صادر کرد، بر این اساس بانک مرکزی موظف شد روند منطقی سازی نرخ ارز را تداوم بخشد و وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی و دادگستری ملزم شدند در جهت کاهش قیمتها و مقابله با گرانفروشی بطور جدی اقدام کنند.
به گزارش فرارو، دستورات تازه روحانی پس از تحولات انتخابات آمریکا و شکست دونالد ترامپ صادر شده است. رییس جمهور دولت را ملزم کرد برنامه جامع اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و خارجی متناسب با تحولات جدید بین المللی را سریعاً تدوین و به هیات وزیران ارایه دهد. او از سیاستهای دولت آمریکا در چهار سال گذشته انتقاد کرد.
به نظر میرسد رخدادهای انتخابات آمریکا تحرکات تازهای را در دولتمردان ایجاد کرده است. حسن روحانی روز گذشته گفت: "اینک فرصتی برای دولت آینده آمریکا پیش آمده است که اشتباهات گذشته را جبران کند و با احترام به قواعد جهانی، به مسیر پایبندی به تعهدات بین المللی، بازگردد. "
تحولات بازارها در ایران نیز نشان میدهد نوعی امیدواری نسبت به آینده وجود دارد.
با وجود این امیدواریها وضعیت کالاهای اساسی در کشور بحرانی است، گرانی و کمبود روغن در بازار بسیار مشهود است، قیمت گوشت، برنج، گوجه فرنگی، دارو، پوشک و... با افزایش چشمگیری روبهرو است. درباره گوجه فرنگی و گوشت، صادارات و قاچاق دام دلیل عمده کمبود این کالاها اعلام شده است. بالا رفتن قیمت ارز صادارات و قاچاق معکوس را جذاب کرده است. قیمت دیگر کالا هم شرایط بهتری ندارد. هر روز یک کالا به لیست بلند کم یابها و گرانها اضافه میشود.
تحلیلهای مختلفی در این باره وجود دارد. بحران ارزی کشور و افزایش قیمت دلار تاثیر بسیار زیادی افزایش قیمت کالاهای اساسی و کمبود آنها داشته است. گرانی دلار تولید کنندگان را به صادرات و یا حتی قاچاق تشویق میکند تا از این طریق سود بیشتری کسب کنند. از طرف دیگر مواد اولیه بسیاری از کالاها وارداتی است و نیاز به ارز دارد و کشور در ماههای اخیر با کمبود ارز مواجه بوده است. احتکار و سوء استفاده هم هست، همیشه پای عدهای سودجو در میان است.
همه اینها به یک کنار مسئله هماهنگی دستگاهها هم وجود دارد که به نظر میرسد بیتاثیر نبوده، عدم ترخیص کالاها از گمرک، تصمیمهای دیرهنگام برای اعلام ممنوعیت صادارات کالاها و تامین دیرهنگام ارز مورد نیاز از جمله موارد مربوط به ناهماهنگی دستگاه هاست. همه این موارد را می توان در وضعیت سه کالا اساسی دید.
بخوانید..
کمیابی روغن
در هفتههای اخیر گزارشهای مختلفی از کمبود روغن در تمام نقاط کشور منتشر شده است. تقریبا در همه شهرها از شمال تا جنوب گرفته در سوپر مارکتها و فروشگاهها روغن پیدا نمیشود. اگر هم پیدا شود برخی روغنهای خاص مانند روغن ذرت گران است و خرید آن به صرفه نیست.
قفسه روغن در بسیاری از فروشگاههای زنجیرهای خالی است. در این بین برخی فروشگاهها قیمت روغن را بیش از قیمت درج شده به فروش میرسانند. البته رییس اصناف میگوید "گرانی ناشی از مسائل دیگر است."
فروشگاههایی که روغن دارند آن را به صورت سهمیهبندی عرضه میکنند؛ که باعث تشکیل صف در برخی از استانها برای تهیه روغن شده است، آن هم در شرایط شیوع کرونا که خطرات زیادی دارد.
این اوضاع بازار روغن در حالی است که هفته گذشته ستاد تنظیم بازار مصوب کرد که در راستای تنظیم بازار روغن، ۳۰ هزار تن روغن خام از محل ذخایر استراتژیک برای مصارف کارخانجات عرضه شود و همچنین ۲۰ هزار تن روغن خام برای مصارف صنف و صنعت توزیع شود که با توجه به وضعیت جاری بازار روغن ظاهرا این مصوبه ستاد تنظیم بازار تاثیری در وضعیت تنظیم بازار این کالا نداشته است.
یکی از مسئولین فروشگاههای زنجیرهای در خصوص علت خالی شدن قفسههای روغن فروشگاه میگوید: "تا یکی دو هفته پیش روغن بدون وقفه و بصورت منظم از سوی کارخانهها در بین فروشگاهها توزیع میشد، اما مدتی است که میزان عرضه از سوی کارخانهها کم شده و با قدری توقف روغن به فروشگاهها میرسد؛ لذا ما مجبور شده ایم تا موجودی انبار را در راستای تامین نیاز مشتریان به صورت سهمیه بندی عرضه کنیم."
اینکه چرا کارخانهها از عرضه روغن به بازار خودداری میکنند، دلایل مختلفی دارد برخی میگویند یکی از فعالان این حوزه به فرارو گفت: "کارخانههای خواستار افزایش قیمت هستند، اما وزارت صنعت و معدن مخالف است. "
با افزایش هزینههای تولید و بستهبندی حالا تولید کنندگان روغن نیز میخواهند به همان نسبت نرخ این کالای اساسی افزایش یابد. تولیدکنندگان میگویند سود بسیار کمی عایدشان میشود که با بالا رفتن هزینهها کمتر هم شده است.
البته باید به این نکته اشاره کردکه تولید کنندگان برای واردات روغن خام ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت میکنند. از طرف دیگر در حال حاضر قیمت هر بطری روغن سرخ کردنی ۸۱۰ گرمی برای مصرف کننده ۹۶۰۰ تومان است در حالی که قیمت این کالا در اسفند ماه سال گذشته ۷۲۰۰ تومان بوده است و فروردین امسال همین کالا به قیمت ۷۹۰۰ تومان عرضه شده است.
گرانی برنج
درباره برنج هم نگرانی زیاد است. قیمت برنج ایرانی افزایش پیدا کرده و پیش بینی میشود گرانتر هم شود. براساس گزارشها قیمت برنج هاشمی به ۳۹ هزار تومان هم رسیده است. وضعیت برنجهای خارجی هم همینطور است. عرضه برنج ایرانی در بازار کاهش یافته است. تولید کنندگان ترجیح می دهند کمتر عرضه کنند احتمالا تصور می کنند قیمت ها افزایش یابد.
گزارش مرکز آمار از این حکایت دارد که قیمت هر کیلوبرنج خارجی مهر پارسال ۸۹۰۰ تومان بوده که در شهریور امسال به ۱۸ هزار و ۸۰۰ تومان و در مهر تا ۲۱ هزار و ۸۰۰ تومان میرسد که حداقل قیمت برنج وارداتی در مهر سال جاری ۱۸ هزار و ۴۰۰ تومان و حداکثر آن تا ۲۵ هزار و ۹۰۰ تومان بوده است.
حالا، اما ستاد تنظیم بازار قیمتهای تازهای داده است. امروز در یکصد و دهمین جلسه کارگروه تنظیم بازار، قیمت خردهفروشی برنج ذخایر راهبردی با ۱۰ درصد زیر متوسط قیمت ماهانه خردهفروشی اعلامی سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان تصویب شد.
ستاد تنظیم بازار تاکیدکرد: "با توجه به ساز و کار تعیین شده، نرخ فروش برنج ذخایر راهبردی ۱۷ هزار تومان درب انبار شرکت بازرگانی دولتی و قیمت مصرفکننده نهایی در اختیار کارگروههای استانی با نوسان یکهزار و ۵۰۰ تومان، حداکثر تا سقف ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان باشد."
با این حال به نظر نمیرسد این دستور العمل تاثیر چندانی بر قیمت برنج در فروشگاهها داشته باشد. مخصوصا این نکته اهمیت زیادی دارد که آیا برنجی که با قیمت ۱۸ هزار تومان عرضه میشود کیفیت لازم را دارد یا نه.
از سوی دیگر ظاهرا قرار است واردات برنج هندی نیز از سرگرفته شود. شاید این تصمیم برای کنترل بازار اتخاذ شده است.
مورد تکراری پوشک
یکی دیگر از کالاهایی که همیشه در بحرانهای اقتصادی تحت تاثیر قرار میگیرد پوشک بچه است. در هفتههای اخیر گزارشهایی مبنی بر کمیاب شدن پوشک بچه و گرانی آن در رسانههای منتشر شد. حتی در برخی نقاط بازار سیاه پوشک به راه افتاد.
پوشک از جمله کالاهایی است که در انحصار چند برند خاص است که تصمیمات آنها میتواند این بازار را با مشکل روبهرو کند. ظاهرا تولید کنندگان پوشک نیز ادعاهای تولیدکنندگان روغن را مطرح میکنند و خواستار افزایش قیمت هستند که با مخالفت وزارت صنعت همراه بوده است.
کمبود مواد اولیه برای تولید هم یکی دیگر از عوامل افزایش پوشک اعلام شده، اما حالا گفته میشود، در چند روز اخیر روند ترخیص مواد اولیه مربوط به صنعت تولید پوشک از گمرکات کشور سرعت گرفته است. حدود ۷۰ درصد از مواد اولیه تولید پوشک وارداتی است و این کالای اساسی ارتباط زیادی با قیمت ارز دارد.
کالاهای دیگری هم وضعیت مشابهی داشته اند، چندی پیش قیمت تخم مرغ و کره خبرساز شد، احتمالا این روند فعلا ادامه خواهد داشت، مگر اینکه خبرهای خوب سیاسی ادامه دار باشد و ثبات به بازارهای ایران به ویژه بازار ارز باز گردد.