اعتماد عمومی به مناظره ها وجود ندارد

اگرچه استقبال محافل سياسي و رسانه يي- هر چند با طرح انتقادهاي جزيي- از مناظره هاي اخير همچنان ادامه دارد اما مجري مناظره ها در گفت وگويي يکي از علل هفتگي شدن اين مناظره ها را عدم اجابت دعوت صدا و سيما از برخي فعالان سياسي دانست.

علت اين عدم اجابت را با حمید رضا ترقی به گفت وگو نشستيم.

-آقاي ترقي، ارزيابي شما از مناظره هاي پخش شده در تلويزيون چيست؟
من با اصل اين نوع مناظره هايي که پخش مي شود مشکل دارم. به اعتقاد من چارچوب مناظره در مناظره هاي اخير رعايت نمي شود چرا که طرفين اصول قابل قبولي را که تثبيت و تقويت نظام و حفظ آرامش در جامعه و جلوگيري از تشويش افکار عمومي است، مورد توجه قرار نمي دهند و در واقع دفاع از آرمان انقلاب را اصل نمي دانند. ميهمانان دعوت شده در اين مناظره ها، وارد موضوعاتي مي شوند که نه تنها تاثيري بر تنوير افکار عمومي در جامعه ندارند، بلکه از سويي تنش ها و از سوي ديگر ابهامات را افزايش مي دهند. لذا اولاً هر کسي صلاحيت شرکت در مناظره مستقيم را ندارد و دوماً کساني که مي خواهند مناظره کنند، بايد چارچوب و ضوابط مناظره را در قالب موضوع تعيين شده، قبول داشته باشند و نسبت به آن متعهد باشند و سوم اينکه مناظره ها به هيچ وجه نبايد مستقيم پخش شود و زماني که مناظره ها از قبل ضبط و اين اصول از سوي مناظره کنندگان رعايت شد، بايد پخش شود. نکته چهارم اينکه نبايد به برخي از مناظره کنندگان اجازه داد از فرصت مناظره براي بمباران سوال و ايجاد ابهام در افکار عمومي جامعه استفاده کنند و موضوعاتي را مطرح کنند که فرصت پاسخگويي به آن سوالات به طرف مقابل داده نمي شود. بر اين اساس به نظر من، شکل، نحوه عملکرد و مجري مناظره ها بايد تغيير کند و براساس اصول يک مناظره سروسامان پيدا کرده و سپس ادامه يابد.

-عنوان کرديد برنامه نبايد زنده پخش شود. فکر مي کنيد اگر برنامه زنده پخش نشود مردم اعتماد مي کنند آن برنامه را ببينند؟ زيرا در اين صورت ممکن است موضوعات مطرح شده توسط مناظره کنندگان براي بينندگان شفاف نباشد و حتي سانسورهايي در پخش صحبت ها به وجود بيايد.
ما نبايد از صدا و سيما براي تشويش افکار عمومي استفاده کنيم. در واقع کسي چنين حقي را نه به مسوولان صدا و سيما مي دهد و نه به مناظره کنندگان. قرار نيست هر کسي که براي مناظره دعوت مي شود از اين تريبون استفاده کرده و افکار عمومي را متشنج کند. ما مي خواهيم به آرامش جامعه کمک کنيم يا به ايجاد تنش در جامعه؟ چه کسي مجوز مي دهد فردي بيايد، صحبتي بکند، به تنش و ناآرامي جامعه کمک کند و از تلويزيون هم پخش شود؟ ما نمي خواهيم با افکار عمومي جامعه بازي کنيم. متاسفانه برخي از اصلاح طلبان در اين مناظره ها شرکت کرده و از ابتدا تا انتها به شليک ابهام و ترديد روي آورده اند و صحبت هاي پيشين خود را که در تظاهرات ها، اعلاميه ها و بيانيه ها مطرح کرده اند مجدداً عنوان مي کنند. 100 سوال مطرح مي کنند و نه به طرف مقابل فرصت پاسخگويي مي دهند و نه فرصتي باقي مي ماند که مناظره کننده مقابل پاسخ دهد.

-اصولگرايان هم صحبت هاي خود را مطرح مي کنند و بعضاً مشاهده شده پاسخ سوالاتي را که از سوي طرف مقابل عنوان مي شود نيز نمي دهند که باعث روشن شدن افکار عمومي شود.

من تفاوتي بين صحبت ها قائل نيستم. زماني که اصل کار مبناي درستي نداشته باشد، طرفين منفعلانه وارد اين گونه مباحث مي شوند. به نظر من اين نوع عملکرد با دعواهاي خياباني هيچ تفاوتي ندارد. تنها تفاوت آن اين است که اين دعواها را به افکار عمومي جامعه وارد کرده اند. مردم سراسر کشور، دعواهايي را که فقط در تهران است، مي بينند. ضرورتي ندارد همه مردم اين مناظره ها را ببينند. در واقع مردم کشور بيکار ننشسته اند که دعواي دو عنصر سياسي را که براي يکديگر مساله درست کرده اند، گوش دهند و ذهن خود را مشغول اين مساله کنند.

-اما اکنون ديدگاه ها مبني بر اين است که زماني که مردم مناظره ها را از شبکه هاي داخلي سيماي جمهوري اسلامي مشاهده مي کنند، کمتر سراغ شبکه هاي ماهواره يي مي روند و در واقع تعداد بينندگان تلويزيون که پس از مدت ها کاهش يافته، در آن ساعت بيشتر شده.

تمامي اين صحبت ها ادعايي بيش نيست. هيچ کس تاکنون نتوانسته آماري مستند در اين زمينه ارائه کند. برخي ها براي توجيه اينکه اين کار انجام شود و بتوانند صحبت هاي خود را از تريبون تلويزيون عنوان کنند، چنين ادعايي را مطرح کرده اند. اين ادعا قابل اثبات نيست. مگر کسي مي تواند اثبات کند تعداد افرادي که فقط شبکه هاي ماهواره يي نگاه مي کنند و به هيچ عنوان تلويزيون ايران را نگاه نمي کنند، چقدر است؟ مگر اينکه آمار مستندي در اين زمينه ارائه دهند تا مورد قبول قرار گيرد وگرنه اين ادعا، قابل قبول نيست.

-به هر ترتيب فکر مي کنيد اعتماد عمومي نسبت به اين مناظره ها وجود دارد؟

نخير، اعتماد عمومي وجود ندارد. البته ممکن است برخي از نخبگان سياسي کشور به اين مسائل توجه ويژه يي داشته باشند اما اصولاً افکار عمومي جامعه از اين نوع مناظره ها که در آن به موضوع مشخصي پرداخته نمي شود و صدها موضوع و ابهام مطرح مي شود، هيچ اعتمادي ندارند.

-چه بايد کرد که اعتماد عمومي به چنين برنامه هايي به وجود بيايد؟

يقيناً اگر مناظره ها داخل چارچوبي که ابتداي گفته هايم عنوان کردم، حرکت کنند، مي توان اعتماد عمومي را به وجود آورد. ما نيازمند به يک فرهنگ سازي با شيب ملايم هستيم. در واقع براي اينکه بتوانيم گفت وگو و فرهنگ گفت وگو و تبادل نظر و مناظره را در جامعه رواج دهيم، ابتدا بايد از موضوعات ورزشي همانند برنامه نود استفاده کنيم. در مرحله بعد وارد موضوعات سياست خارجي شويم و در نهايت مي توانيم وارد مسائل و سياست هاي داخلي کشور شويم. اينکه از ابتدا وارد مبحث سياست هاي داخلي کشور شويم، نه تنها فرهنگ سازي نمي کند بلکه نقطه مقابل آن اتفاق مي افتد و مانع تداوم اين گونه برنامه ها و مناظره ها مي شود.

-فکر مي کنيد اگر مناظره ها در چارچوب مورد نظر شما قرار بگيرد، به آرام تر شدن فضاي کشور و کاهش تنش ها کمک مي کند؟

اگر در چارچوب قرار گيرد و فرآيندي در آن لحاظ شود که مناظره ها از موضوعات ورزشي و موضوعات کم تنش مثل مسائل اجتماعي شروع شود و سپس به مسائل سياسي برسد و در واقع در طول اين مسير، فرهنگ سازي نيز انجام شود، اعتمادسازي در جامعه و توجه به اين بحث ها افزايش خواهد يافت. همانند بحث هاي خانوادگي. همان طور که مي دانيد مباحث خانوادگي اکنون در جامعه جا افتاده و رواج پيدا کرده. از آنجايي که مباحث مربوط به مسائل خانواده جزء بحث هاي تخصصي مورد نياز مردم است و در زمينه مباحث اجتماعي نيز در جامعه فرهنگ سازي شده بنابراين مردم نيز به اين مباحث توجه مي کنند. اما ساير موضوعات به زمان نياز دارند تا فرهنگ سازي شوند. اين مساله هم امکان پذير نيست، مگر اينکه اصول و چارچوب آن رعايت شود تا دلزدگي در مردم پديد نيايد.

-آقاي ترقي براي حضور در مناظره ها از شما نيز دعوت به عمل آورده اند؟

در اين مدتي که مناظره ها شروع شده، در خارج از کشور بودم و ديروز به تهران رسيدم و تاکنون از من دعوت نشده است.