یک جامعه‌شناس: حجاب شاخ‌های مجازی از بی‌حجابی بدتر است

یک جامعه‌شناس معتقد است آنچه این روز‌ها به عنوان سالم‌سازی فضای مجازی مطرح شده، نه‌تن‌ها کارآمد نیست، بلکه به سخره‌گرفتن ارزش‌ها و هنجار‌های جامعه است.

به گزارش ایرناپلاس، چه اتفاقی باعث شد به‌طور همزمان عده‌ای از خانم‌هایی که به اصطلاح خودمانی شاخ‌های اینستاگرام محسوب می‌شوند و اتفاقاً از قبل دنبال‌کنندگانشان به کسب و کار و فعالیت تبلیغاتی کسب درآمد مشغول‌اند به‌طور ناگهانی با حجاب شوند و تغییر رویه دهند و حتی برخی پست‌های قبلی (مسئله‌دار) خود را هم حذف کنند؟

برخی تصور می‌کنند پای طرحی موسوم به سالم‌سازی فضای مجازی در میان است و مسئول یا مسئولانی برای کنترل اوضاع دست به‌کار شده‌اند؛ موضوعی که قضاوت قطعی درباره آن نمی‌توان کرد.

اگرچه زمان زیادی از این سیاست جدید نمی‌گذرد، اما تا اینجای کار، بازخورد کار نه‌تن‌ها مطلوب به نظر نمی‌رسد، بلکه بیم آن می‌رود این امر خود زمینه آسیب‌های جدی را فراهم کند.

تکلیف خصوصی یا عمومی بودن فضای مجازی باید روشن شود

مسعود کوثری، جامعه‌شناس در واکنش به اتفاقات اخیر در فضای مجازی و آنچه به سالم‌سازی فضای مجازی موسوم شده است به ایرناپلاس می‌گوید: در مورد این اتفاق باید قبل از هر چیز چند مسأله حل شود؛ نخست بحث تعریف عرصه عمومی و عرصه خصوصی است. آیا شبکه‌های اجتماعی و صفحه‌های افراد، فضای عمومی حساب می‌شوند یا تا حدودی خصوصی هستند؟

سؤال دیگری که مطرح می‌شود این است که اگر عرصه خصوصی است اجازه دارند در آن، طبق سلیقه و نظر شخصی خود عمل کنند یا خیر؟ ضمناً اینکه باید مشخص شود که قانون مرتبط با این موضوع چیست؟ به نظر بحث قانون در این مورد روشن و مشخص نیست.

وی با بیان اینکه بسیاری از این افراد ممکن است عکس‌ها و مطالبشان را برای دیده شدن در خارج از ایران در صفحات شخصی قرار دهند، با این وجود برایشان مشکل ایجاد می‌شود می‌گوید: به نظر می‌رسد این حدود فضای عمومی و شخصی در فضای مجازی قبل از هر چیز باید مشخص شود و به اطلاع عموم برسد، یعنی قبل از اینکه مفهوم جرم یا تخلف پیش بیاید باید این اتفاق بیفتد که به عقیده بنده در حال حاضر این حوزه‌های روشن نیست.

سالم‌سازی فضای مجازی یا مسخره کردن هنجار‌ها

وی با بیان اینکه این اتفاق به این شکل به نظر من مسخره کردن ارزش‌ها و هنجار‌های جامعه اسلامی ایران است تصریح کرد: آنچه من بعد از این موضوع در فضای مشاهده کردم انتشار عکس‌های محجبه با آن شکل، بسیار بدتر از عکس‌های بدون حجاب قبل از سالم‌سازی است.

گویی حتی اگر آن افراد هم صداقت داشته باشند، عکس‌ها حاکی از صداقت نیست. به نظر من چنین طرح‌هایی قبل از اجرا باید اطلاع‌رسانی شود تا بحث و گفتگو میان جامعه و نخبگان شکل بگیرد و بعد فرآیند سالم‌سازی شروع شود؛ به‌ویژه در فضا‌هایی که به‌نوعی عمومی تلقی می‌شود. چون باید حتماً تعریفی از حدود عرصه عمومی و خصوصی در این شبکه بشود تا افراد بدانند تا کجا مجاز هستند و دامنه و شکل فعالیتشان با چه محدودیت‌هایی روبه‌روست.

کوثری با بیان اینکه طبیعتاً این افراد با این وضعیت نمی‌توانند برای جامعه نقش الگو را ایفا کنند متذکر می‌شود که به نظر می‌رسد این شیوه بیشتر برای تنبه آن‌هاست و آن‌ها نیز با این شیوه کنار آمده‌اند.

علنی نکردن طرح سالم‌سازی بهتر از علنی شدن آن بود

به اعتقاد این جامعه‌شناس، علنی نکردن طرح سالم‌سازی بهتر از علنی شدن آن بود. به‌طوری که اگر آن افراد تذکری گرفته‌اند و پذیرفته‌اند که کارشان اشتباه بوده بهتر بود این پروژه به اسم سالم‌سازی تمام نمی‌شد، چون می‎تواند منجر به تمسخر شده و یک نوع بی‌اعتنایی به ارزش‌ها در جامعه به وجود آورد.

وی در پاسخ به این سؤال که اساساً آیا می‌شود فضا‌هایی مثل اینستاگرام را با امر و نهی و وضع مقرراتی از این دست سالم‌سازی کرد نیز توضیح داد: دیدگاه‌ها راجع به این موضوع متفاوت است. بسیاری موافق و برخی نیز مخالف‌اند، اما مسئله اصلی حریم و مشخص شدن فضای عمومی و خصوصی است و افراد باید پاسخگوی آن عرصه باشند. به نظر من، چون تعریفی از حریم در فضای مجازی نداریم، برای پاسخگویی هنوز بلاتکلیف هستیم و کسی نمی‌تواند به‌صورت مطلق راجع به آن نظر بدهد که این کار خوب است یا بد.

به گفته کوثری همان‌گونه که اکنون مشخص است فردی که در اجتماع حاضر می‌شود باید حجاب را رعایت کند و با بدحجابی برخورد می‌شود، باید در فضای مجازی نیز به همین روشنی مشخص باشد.

وی با بیان اینکه رعایت حریم عمومی و خصوصی در فضای مجازی در مورد سلبریتی‌ها و اینفلوئنسر‌ها جدی‌تر است می‌گوید:، چون در این مورد به‌دلیل بالا بودن دنبال کننده‌ها، فقط مسئله عرصه خصوصی نیست و ناخودآگاه به عرصه عمومی نیز کشیده می‌شود.