انحصار دولتی صنایع كشور شكسته شود

جلسه بررسی ابعاد لایحه هدفمندكردن یارانه‌ها روز سه‌شنبه 19 آبان در دانشكده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد. 

در این جلسه كه با حضور گسترده دانشجویان همراه بود دكتر پژویان در سخنان كوتاهی اجرای طرح تحول اقتصادی را نه یك انتخاب، بلكه یك ضرورت دانست و گفت: دولت و مجلس برای موفقیت طرح تحول باید تمام مراحل آن‌را در قالب یك بسته كامل ببینند و نباید طرح تحول اقتصادی به لایحه هدفمند كردن یارانه‌ها محدود شود.

در ادامه جلسه، دكتر پژویان، اقتصاددان ارشد دولت و رئیس شورای رقابت به سوالات دانشجویان درباره هدفمند كردن یارانه‌ها به شرح زیر پاسخ داد:

در شرایط كنونی ایران كه بخش عمده‌ای از صنایع كشور به صورت انحصار دولتی اداره می‌شود، افزایش قیمت انرژی در این شرایط سبب بهبود تكنولوژی و كاهش مصرف انرژی نخواهد شد و انحصارگران هزینه‌های جدید خود را به مصرف كننده منتقل نمی‌كنند؟

دكتر پژویان: این سخن كاملا درستی است و باید با استفاده از قانون سیاست‌های كلی اصل44 فضای انحصار دولتی صنایع كشور شكسته شود تا هزینه‌ افزایش انرژی به مصرف‌كننده نهایی منتقل نشود.

آیا فكر می‌كنید صنایع خصوصی كشور توان مالی تغییر تكنولوژی و تطبیق خود با شوك افزایش قیمت انرژی را دارند یا نه و اگر ندارند بیكاری گسترده حاصل از توقف فعالیت صنایع چه تبعاتی دارد؟

دكتر پژویان:: امید است كه صنایع كشور بتوانند در كوتاه‌ترین زمان ممكن از عهده این كار برآیند و 30‌درصد منابع حاصل از این قانون نیز به این منظور اختصاص خواهد یافت، البته این احتمال وجود دارد كه بسیاری از صنایع كه عمر مفید آنها نیز به پایان رسیده و كاملا مستهلك شده‌اند توان این كار را نداشته باشند و در نتیجه از گردونه تولید كنار روند، اما نباید از این مساله نگران بود. چون به زودی صنایع جدیدی كه توان رقابت با تولیدكنندگان جهانی را داشته باشند جای آنها را خواهد گرفت.

آیا دادن اختیار مطلق توزیع نقدی یارانه‌ها به دولت خطرناك نیست و احتمال نمی‌دهید دولت‌مردان در توزیع این یارانه‌ها اعمال سلیقه كنند و بخش خصوصی دست‌نشانده دولت در كشور شكل بگیرد؟

دكتر پژویان: مجلس باید با نظارت دقیق مانع شكل گیری حامی پروری توسط دولت شود.

با توجه به اینكه كشش قیمتی تقاضای حامل‌های انرژی در كشور ما كم است و به دلیل فقدان خدمات حمل و نقل عمومی مناسب، افزایش قیمت بنزین، چندان باعث كاهش مصرف آن در ایران نشده است، آیا حذف یارانه انرژی و افزایش قیمت آن نقش موثری در كاهش مصرف انرژی در كشور خواهد داشت؟

دكتر پژویان: محاسبه‌ دقیق این كشش‌ها در اقتصاد ایران كار ساده‌ای نیست، اما نباید فراموش كرد كه ما در سال‌های اخیر نه تنها قیمت واقعی بنزین را به‌اندازه كافی افزایش نداده‌ایم، بلكه همواره قیمت واقعی آن كاهش پیدا كرده است.

با توجه به اینكه حجم كمی از بنزین مصرفی توسط خودروهای شخصی مصرف شده و بقیه آن توسط خودروهای عمومی به مصرف می‌رسد و آیا كالای جانشین برای حمل و نقل شخصی در شهرهای كشور وجود دارد كه ادعا می‌شود با افزایش قیمت بنزین، مردم از خودروی شخصی كمتر استفاده خواهند كرد و مصرف آن كاهش خواهد یافت؟

دكتر پژویان: هرچند حمل و نقل عمومی مشكل دارد، اما بدون شك افزایش قیمت بنزین بسیاری از رفت‌ و آمدهای غیرضروری را كاهش خواهد داد.

با توجه اتلاف گسترده برق و آب در شبكه‌های انتقال و پایین بودن راندمان نیروگاه‌های كشور، چرا هزینه‌های ناكارآمدی بنگاه‌های دولتی باید از جیب مردم تامین شود و آیا افزایش قیمت انرژی این اتلاف‌ها و ناكارآمدی‌ها را از بین می‌برد؟

دكتر پژویان به این سوال پاسخی نداد، اما یادآوری كرد دولت نباید هزینه‌های ناشی از سوء مدیریت خود را از مردم بگیرد.

از آنجا كه بزرگترین مصرف‌كننده انرژی در كشور دولت است، آیا افزایش قیمت انرژی، هزینه‌های دولت و به تبع آن كسری بودجه را افزایش نخواهد داد؟

دكتر پژویان: این مساله ممكن است اتفاق بیفتد و مجلس و دولت باید به دقت مراقب انضباط مالی در هزینه‌های دولت و كاهش مستمر مصرف انرژی باشند.

ادعاهای ضد سرمایه‌داری رییس دولت چگونه با سیاست‌های به شدت لیبرالی آزادسازی قیمت‌ها قابل جمع و توجیه است؟

دكتر پژویان به این سوال پاسخی نداد.

گفتنی است، دكتر جمشید پژویان استاد اقتصاد در دانشگاه‌های علامه طباطبایی و آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات) است كه از طرفداران اقتصاد آزاد و سرمایه داری محسوب می‏شود. دكتر حسینی، وزیر اقتصاد از شاگردان وی در دانشگاه‌های یادشده بود. دكتر پژویان اخیرا به توصیه وزیر اقتصاد، به حكم رییس‌جمهور به ریاست شورای رقابت منصوب شده است.