آینده سیاسی هاشمی رفسنجانی

صادق زیباکلام معتقد است که فضای سیاسی پرتنش ایران امروز اکبر هاشمی رفسنجانی را از طریق اعتدالی خویش خارج نخواهد ساخت. با وی درباره آینده سیاسی هاشمی و فشارهایی که این روزها بر او و خانواده اش وارد می شود، گفتگو کردیم. 

زیباکلام احتمال دستگیری مهدی هاشمی را اثر اعترافات متهمین حوادث پس از انتخابات، منتفی می داند. وی همچنین بر این باور است که هاشمی در صورت کنارگذاشته شدن از مناصب انتصابی اش، از ریاست مجلس خبرگان کناره گیری نخواهد کرد.

با توجه به اعترافات آقای حمزه کرمی در دادگاه متهمان به کودتای مخملی، احتمال دستگیری مهدی هاشمی – فرزند هاشمی رفسنجانی – جدی به نظر می رسد. فکر می کنید ما به زودی مهدی هاشمی را هم در این دادگاه خواهیم دید؟
بعید به نظر می رسد. زیرا کل این اعترافات زیر سئوال است. اینکه اعترافات این افراد صحت دارد و از صمیم قلب بیان شده است یا نه، امری است که به شدت زیر سئوال است.

حالا فارغ از اینکه این صحت و سقم این اعترافا ت مشمول چه حکمی می شود، آيا این اعترافات بخشی از یک پروژه سیاسی است که باید به سرانجام خاصی برسد؟
به نظر من بعید است که این اعترافات پروژه ای باشد برای بازداشت دیگران. برعکس به نظر من این اعترافات مسکنی برای جریان راست رادیکال است تا حرفهای مورد اعتقاد خودش را از زبان اصلاح طلبان بشنود تا به تبع آن طرفداران این جناح اعتقاد بیشتری به جناح سیاسی مورد علاقه شان پیدا کنند.

این جناح می خواهد به هوادارانش بگوید همان طور که ما از اول گفته بودیم، جنبش سبز در پی انقلاب مخملی بود و این اعترافات نیز صحت ادعای ما را به اثبات می رساند. این یک نوع تسکین روحی است که جریان راست رادیکال دارد به خودش می دهد.

اگر مهدی هاشمی دستگیر شود، آیا شیوه اعتدال گرایانه هاشمی رفسنجانی کماکان ادامه می یابد؟
سئوال سختی است. من امیدوارم که شیوه کنونی آقای هاشمی همچنان ادامه پیدا کند. اگر شرط بندی در اسلام حرام نبود، من شرط می بستم که حتی پس از دستگیری مهدی هاشمی، آقای هاشمی از مشی اعتدالی خودش اعراض نمی کرد.

در باب آینده سیاسی هاشمی، این گزینه هم مطرح است که ایشان دیر یا زود از مناصب انتصابی اش کنار گذاشته می شود. شما چه نظری در این باره دارید؟
من شخصاً دعا می کنم چنین اتفاقی رخ ندهد. من واقعاً به دلیل دغدغه ای که برای آینده مملکت و نظام جمهوری اسلامی دارم، امیدوارم که این گونه نشود. اما اگر چنین شود، نظام جمهوری اسلامی در حقیقت نیرو و ابزاری را از دست داده است که این ابزار در شرایط بحران خیلی می توانست به سود و به نفع نظام کارکرد داشته باشد. پاسخ کوتاه سئوال شما این است که ممکن است در آینده نزدیک آقای هاشمی از مناصب انتصابی اش کنار گذاشته شود.

اگر این اتفاق بیفتد به نظر شما هاشمی بین دو گزینه انفعال و تقابل، کدام گزینه را انتخاب می کند؟
من فکر می کنم که حتی اگر هاشمی از مناصب انتصابی اش عزل شود، یکی از زیبایی های شخصیت تاریخی آقای هاشمی این است که ایشان هیچ وقت انفعالی یا واکنشی عمل نمی کند. هاشمی نمی گوید چون من از این مناصب انتصابی حذف شده ام و به من توهین شده است، باید واکنش نشان دهم و این کار را تلافی کنم. من پس از آخرین نماز جمعه آقای هاشمی، در یادداشتی نوشتم که وقتی آدم به خطبه های ایشان در این نماز جمعه گوش می کند، تازه متوجه می شود که چرا امام خمینی آن قدر به آقای هاشمی نظر داشت و چرا همیشه در بزنگاهها و نقاط حساس، یعنی زمانی که مشکلات سیاسی جدی پیش می آمد، امام حل این مشکلات را به آقای هاشمی ارجاع می داد.

به هر حال برای آینده نظام امیدوارم که این اتفاق نیفتد ولی اگر ایشان از مقامات انتصابی اش عزل شود، گذشته آقای هاشمی نشان داده که ایشان به صورت واکنشی عمل نخواهد کرد. یعنی نمی گوید که چون من از نماز جمعه حذف شده ام حالا می آیم و به جنبش سبز می پیوندم.

اگر هاشمی نه دچار انفعال شود و نه از در تقابل درآید، پس چه رویکردی را اتخاذ می کند؟
ببینید! صلابت شخصیتی آقای هاشمی خیلی بیشتر از آن است که بخواهد انفعالی عمل کند یا اینکه از در تلافی درآید. ایشان در دوره 60 ساله عمر سیاسی اش هیچگاه چنین رویه ای را در پیش نگرفته است. هاشمی حتی زمانی که زیر حجم سنگین ترین حملات طرفداران مسعود رجوی قرارگرفت، حاضر نشد واکنش نشان دهد.

اگر هاشمی از ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و امامت جمعه تهران عزل شود، به نظر شما از ریاست مجلس خبرگان نیز استعفا می دهد؟
نه، خودش به هیچ وجه از ریاست مجلس خبرگان استعفا نخواهد داد. مگر اینکه مجلس خبرگان در سال آینده، هنگام انتخاب هیات رئیسه، زیر فشار به هاشمی ریاست هاشمی رای ندهد و گر نه هاشمی در مقام رئیس مجلس خبرگان باقی خواهد ماند؛ زیرا هاشمی باقی ماندن در مسند ریاست مجلس خبرگان را تکلیفی برای خودش و لازمه تثبیت و بقای نظام می داند.