صعود یا سقوط اقتصاد ایران در سال 2016؟

فرارو- یک کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به پیش بینی بانک جهانی درباره نرخ رشد اقتصادی ایران گفت: «اگر در سال آینده صادرات نفت افزایش یابد و تحریم ها لغو شود و ما شاهد ورود سرمایه خارجی هم به کشور باشیم حداکثر می توان رشد سه درصدی را برای اقتصاد ایران در سال 2016 انتظار داشت.»

تازه‌ترین گزارش بانک جهانی با عنوان «چشم‌انداز اقتصادی جهان 2016» که روز پنج‌شنبه منتشر شد، به پیش‌بینی رشد اقتصادی کشورها و مناطق جهان در سال‌های پیش‌رو پرداخته است و در حالی که پیش‌بینی قبلی بانک جهانی از رشد اقتصادی ایران 2 درصد بود، حالا به 5.8 درصد افزایش یافته است. پیش‌تر، نشریه اکونومیست نیز در آستانه سال نو میلادی رشد اقتصادی 6.1 درصدی را برای اقتصاد ایران در سال 2016 پیش‌بینی کرده بود. میزان افزایش در برآورد رشد اقتصادی ایران در میان کل کشورهای جهان یکی از بیشترین جهش‌ها را نشان می‌دهد و بانک جهانی در توضیح این اصلاح پیش‌بینی‌‌ خود از نرخ رشد اقتصادی ایران، لغو تحریم‌های غرب علیه کشورمان و رشد و توسعه بخش نفت و افزایش صادرات نفتی را از جمله دلایل عمده این جهش رشد اقتصادی ذکر کرده است.

آیا با توجه به شرایط رکود تورمی در اقتصاد ایران و کاهش قیمت جهانی نفت، امکان نرخ رشد 5.8 درصدی در سال 2016 امکان پذیر است؟

حداکثر رشد سه درصدی خواهیم داشت
دکتر علی دینی ترکمانی استاديار دانشگاه و عضو هئيت علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در گفتگو با فرارو گفت: «رفع تحریم ها می تواند تاثیری مثبت بر اقتصاد ایران بگذارد و این موضوع بر میزان رشد اقتصادی تاثیر دارد.»

وی ادامه داد: «اگر میزان صادرات نفت ایران در سال آینده میلادی از یک میلیون 200 هزار به دو میلیون بشکه در روز افزایش یابد انتظار می رود ارزش افزوده ای که در بخش نفت ایحاد می شود افزایش یابد و لذا ارزش افزوده کل اقتصاد نیز افزایش یابد که به صورت غیرمستقیم بر رونق فعالیت های اقتصادی تاثیر خواهد گذاشت.»

وی افزود: «منتهی اگر در سال آینده صادرات نفت به سقف 2 میلیون بشکه در روز برسد که البته خیلی بعید است، می توان گفت در سال جاری قیمت نفت 60 تا 70 دلار بوده است. بنابراین اگرچه افزایش صادرات نفت و رفع تحریم ها بر اقتصاد ایران تاثیر مثبت خواهد گذاشت اما اینکه نرخ رشد اقتصادی ایران در سال 2016 حدود 6 درصد باشد خیلی بعید است.»

این استاد دانشگاه تصریح کرد: «لذا به نظر من اگر در سال آینده صادرات نفت افزایش یابد و تحریم ها لغو شود و ما شاهد ورود سرمایه خارجی هم به کشور باشیم حداکثر می توان رشد سه درصدی را برای اقتصاد ایران در سال 2016 انتظار داشت.»

دینی در پاسخ به این سوال که آیا پیش از این پیش بینی های نهادهای اقتصادی بین المللی همچون بانک جهانی محقق شده است؟، گفت: «به هر حال پیش بینی ها همیشه با واقعیت اختلافی داشته است که می توان به طور مثال به پیش بینی هایی که قبل از بحران سال 2008 انجام شد اشاره کرد که کاملا با آنچه روی داد مغایرت داشت.»

وی ادامه داد: «لذا در اینکه بعد از رفع تحریم ها با افزایش رشد اقتصادی مواجه خواهیم شد تردیدی نیست؛ اما میزان آن زیاد برآورد شده است.»

دینی اظهار کرد: «نکته خیلی مهمی که تاثیر آن کمتر از تحریم ها نیست و شاید گزارش بانک جهانی قبل از وقوع آن تنظیم شده و لذا به آن توجهی نداشته است اتفاقاتی است که در مناسبات منطقه ای ایران روی داده است. قطع رابطه عربستان و چند کشور دیگر با ایران و درگیر شدن جدی ما در سوریه و هزینه هایی که این موضوع ایجاد می کند بخشی از منابع ما را در تنش های منطقه ای صرف می کند که قطعا این تنش ها به دو صورت بر رشد اقتصادی ایران تاثیر منفی می گذارد.»

وی افزود: «اول اینکه تشدید این تنش ها ممکن است مانع از افزایش قیمت نفت شود و دوم اینکه بخشی از منابعی که می توان صرف فرایند انباشت سرمایه در کشور کرد به ناچار برای این مسائل هزینه می شود.»

می توان رشد بالاتر از شش درصد داشت اگر ...
اما دکتر مهدی پازوکی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «اگر برجام اجرایی شود و مخالفان آن در داخل و خارج از ایران کاری از پیش نبرند، اقتصاد ایران با توجه به ظرفیت های بالقوه و بلا استفاده ای همچون نیروی کار و انرژی ارزانی که دارد حتی می تواند نرخ رشد بالاتر از پیش بینی بانک جهانی برای سال 2016 داشته باشد.»

وی افزود: «اگر گروههای تندرو و نادان داخلی که تنها چیزی که برای آنها مطرح نیست منافع ملی است بتوانند در اهدافشان برای خنثی‌سازی برجام موفق شوند، قطعا نرخ رشد سال آینده زیر 2 درصد و حتی صفر خواهد بود و اقتصاد ایران در جا خواهد زد.»

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: «در این شرایط من به آقای روحانی پیشنهاد می کنم اگر نتوانست گروههای تندرو را کنترل کند از ریاست جمهوری استعفا دهند.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «برآوردهای افکار عمومی و کارشناسی نشان می دهد دولت باید سیاست برد - برد اقتصادی را با جهان توسعه یافته در دستور کار قرار دهد. اگر دولت این سیاست را در دستور کار قرار دهد قطعا نرخ رشد اقتصادی 5.8 درصد (و حتی بالاتر) برای سال 2016 محقق خواهد شد.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که آیا این میزان رشد اقتصادی علی رغم تداوم کاهش قیمت نفت امکان پذیر است؟، گفت: «قیمت نفت برخواهد گشت چون اکنون با کاهش قیمت نفت، تولید نفت شیل غیراقتصادی شده است و لذا قیت نفت در سال آینده حداقل 40 دلار خواهد شد.»

وی ادامه داد: «البته من معتقدم دولت باید تغییری در مدیریت و سیاست های اقتصادی خود نیز اعمال کند. اکنون تیم مدیریت اقتصادی دولت توان و انسجام لازم را ندارد. لذا در جهت اهداف توسعه و خواست های ملت ایران باید سیاست های اقتصادی ترمیم شود و تحول مدیریتی هم انجام گیرد.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که آیا قطع روابط ایران و عربستان می تواند بر نرخ رشد اقتصادی ایران تاثیرگذار باشد؟، گفت: «خیر؛ تراز بازرگانی ایران با عربستان به نفع عربستان بود و اتفاقا عربستان از قطع رابطه با ایران 3 میلیارد دلار ضرر خواهد کرد که این 3 میلیارد دلار به نفع ایران است.»

وی ادامه داد: «از سوی دیگر عربستان در کنار امریکا و روسیه سه تولید کننده عمده نفت هستند و لذا عربستان به تنهایی نمی تواند مانع از افزایش قیمت نفت شود.»

وی افزود: «اگر روابط ایران به جای کشورهای کوتوله افریقا در جهت منافع ملی با جهان توسعه یافته تغییر پیدا کند و اگر تحریم ها برداشته شود و شرکت های آمریکایی وارد صنعت نفت ایران شوند عربستان هیچ کاری نمی تواند انجام دهد. ضمن آنکه باید گفت بدست آوردن بازار نفت برای ایران مهمتر از قیمت نفت است.»