چرا تندروها می گویند "مذاکرات شکست خورد"؟

فرارو- پس از پایان ماراتن هفت روزه مذاکرات هسته ای ایران و قدرت های جهانی و تمدید توافق سال گذشته در ژنو، مخالفان تندرو دولت حسن روحانی این بار از موضع دیگری به نقد شدید این مذاکرات پرداختند و ساعتی پس از انتشار خبر تمدید توافق ژنو بر طبل شکست مذاکرات کوبیدند. شب گذشته پیش از آنکه محمد جواد ظریف و کاترین اشتون در کنفرانس خبری حاضر شوند و نتیجه مذاکرات را اعلام کنند. روزنامه های کیهان، وطن امروز و جوان نسخه اینترنتی روز سه شنبه خود را منتشر کردند. تیتر هر سه این رونامه ها منفی و در راستای انتقاد شدید از مذاکرات بود.

روزنامه وطن امروز با تیتر بزرگ "هیچ" و روتیتر "یکسال از توافق ژنو گذشت؛ مذاکرات هسته ای برای لغو تحریم ها به نتیجه نرسید ..." به مذاکرات حمله کرد. روزنامه کیهان با تیتر "کدخدا قابل اعتماد نبود تحریم ها تمدید شد" تمدید توافق ژنو را تمدید تحریم‌ها علیه ایران خواند. روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران با روتیتر "استمرار قطعی تحریم ها تا هفت ماه دیگر" و تیتر "7 ماه تنفس مصنوعی به دیپلماسی هسته ای" تمدید توافق ژنو در مذاکرات وین را زیر سوال برد.

امروز صبح نیز حمید رسایی نماینده تهران و نزدیک به جبهه پایداری در نطق خود در مجلس از رویکردهای دولت روحانی و تیم مذاکره کننده هسته ای انتقاد کرد و گفت "کلید خوشبینی به آمریکا شکست".

این در حالی است که دیپلمات های حاضر در وین متفق‌القول از پیشرفت‌های مهم در مذاکرات سخن  گفتند. همه وزرای خارجه قدرت های جهانی پس از پایان نشست از آن به عنوان گامی روبه جلو یاد کردند. حتی وزیر خارجه فرانسه که تندترین مواضع علیه ایران را اتخاذ می کند گفت گو های وین را مثبت دانست. وزیر خارجه ایران نیز در نشست خبری گفت که "فاصله تا توافق کم است" و حسن روحانی در گفت وگو تلویزیونی اعلام کرد گره‌های مهمی در این مذاکرات باز و گام هایی روبه جلو برداشته شد.

اما تندروهای ایران می گویند، نه! مذاکرات شکست خورده است و "تحریم ها" تمدید شده است. تندروها همان هایی بودند که در زمان تصویب این تحریم ها نه تنها سکوت کردند بلکه خوشحال هم بودند. اکنون نیز این موضوع را در نظر نمی گیرند که اگر مذاکرات در دولت روحانی نبود تحریم های سنگین تری علیه ایران اجرا می شد و امکان رخدادن اتفاقات بدتری نیز وجود داشت.

این رویکرد تندروها کاملا قابل پیش بینی بود. مخالفان عملکرد دولت روحانی در مذاکرات هسته ای اگر توافق جامع هم صورت می گرفت، قطعا آن را شکست می دانستند و اعلام می کردند که ایران "آب نبات" از غرب گرفته است و در برابر آن همه چیز از جمله صنعت هسته ای، عزت ملی و ... را واگذار کرده است. می گفتند، دولت روحانی همه چیز را داده و چیزی نگرفته است.

اکنون که توافق جامع به تعویق افتاده است آن ها بر این موضوع تاکید می کنند که "دیدید ما گفتیم که آمریکا قابل اعتماد نیست"، گفتیم "غرب تحریم ها را لغو نمیکند" گفتیم "توافق ژنو سست است" و ...

تندروها اساسا با هر اتفاقی غیر از آن چه که در دولت گذشته وجود داشت مخالفت می کنند. این رویکرد از روز اول آغاز به کار دولت روحانی نمایان بود. از ارجاع پرونده هسته ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت خارجه، از واکنش ها به گفت و گو های رودر روی وزرای خارجه ایران و امریکا و توافق ژنو و امروز نیز از واکنشها به مذاکرات وین.

تندرو ها از هر چیزی ماهی خود را می گیرند. اما این فقط ظاهر ماجراست، این موضوع به تبلیغات آن ها باز می گردد. آن ها در تبلیغات خود مذاکره با آمریکا در  دولت حسن روحانی  را مذاکره با "شمر" می دانند، اما زمانی که در دولت گذشته با آمریکا مذاکراتی صورت گرفت نه تنها از این  تعابیر خبری نبود بلکه از آن به عنوان موفقیت یاد می کردند. آن ها برای به کرسی نشاندن حرف خود از مفاهیم دینی نیز استفاده می کنند. و کلا از هر وسیله ای برای رسیدن به هدف خود سود می برند.

اما تندروها به خوبی می دانند که در این مقطع زمانی تمدید دوباره مذاکرات به سود آن ها نیست، اگر توافقی صورت می گرفت راحت تر می توانستند از آن بهره برداری کنند تا دولت روحانی را مورد حمله قرار دهند.

آن ها می دانند که
1) هر چه بیشتر زمان بگذرد استدلال های آن ها در نقد مذاکرات هسته ای تاثیر گذاری کمتری خواهد داشت. برای مثال هنگامی که توافق ژنو صورت گرفت آن ها توانستند میتینگ "دلواپسان" را برگزار کنند و اجماعی میان مخالفان توافق به وجود آورند اما پس از گذشت مدتی و روشن شدن وضعیت توافق ژنو و ابعاد آن اجماع دلواپسان عملا شکسته شد و آن ها نتوانستند هیچ میتینگ بزرگ دیگری برگزار کنند و نشست هایشان علیه توافق با تعداد محدودی برگزار می شد. تندروها می دانند با گذشت زمان حنای آن ها رنگ می بازد و سخنانشان و استدلال های تکراریشان دیگر خریداری نخواهد داشت.

2) مسئله اصلی در توافق هسته ای بی اعتمادی دو طرف مذاکره به یکدیگر است. جان کری پس از پایان مذاکرات وین به این نکته تاکید کرد که "خیلی ها به توافق ژنو بدبین بودند و می گفتند که ایران به تعهداتش پایبند نخواهد ماند و نظام تحریم ها از بین خواهد رفت. اما هم ایران به تعهدات خود عمل کرد و هم طرف مقابل." این جمله به این معناست که دیوار بی اعتمادی میان ایران و غرب به خصوص آمریکا در حال فروریختن است. شکستن دیوار بی اعتمادی فقط در اثر اعتمادسازی طولانی مدت حاصل می شود. زمان بیشتر به مذاکرات یعنی اجازه دادن به گفت‌وگو های مستقیم میان ایران و آمریکا و فرصت دادن به اعتماد سازی. زمان بیشتر به مذاکرات یعنی امکان اعتماد سازی بیشتر و رسیدن به یک توافق بهتر. موضوعی که تندروها نشان داده اند که با آن مخالفند. چرا که می دانند اگر دولت روحانی بتواند با غرب به یک توافق مناسب برسد، موقعیت آن‌ها در داخل کشور متزلزل می شود.

3) شب گذشته توافق ژنو تا 10 تیرماه سال 94 تمدید شد. زمانی که ایران آرام آرام وارد وضعیت انتخاباتی می شود. انتخابات مجلس اسفند سال آینده برگزار می شود. تندروهای هم اکنون در بدترین شرایط محبوبیت خود قرار دارند. آن‌ها می دانند که اگر توافق جامع در تیر ماه سال آینده صورت گیرد، در انتخابات مجلس بسیار ضربه پذیر خواهند بود و ده‌ها کرسی مجلس را از دست خواهند داد. به همین دلیل احتمالا در آینده تلاش گسترده ای را برای شکست مذاکرات آغاز خواهند کرد، در عین حال می دانند دست بالا را ندارند چرا که برخلاف آنچه در تبلیغاتشان مدعی می شوند مذاکرات در وین "شکست" نخورده بلکه همانطور که تمام دیپلمات های مذاکره کننده می گویند "پیشرفت" داشته است.