گزارشی از بزرگداشت ژازه تباتبایی

خسرو سینایی در مراسم نکوداشت زنده‌یاد ژازه تباتبایی این هنرمند معاصر را از تاثیرگذارترین هنرمندان هنر جدید ایران خواند و از او به عنوان عاشق هنر ایران نام برد.

مراسم نکوداشت هنرمند معاصر ژازه تباتبایی نقاش و مجسمه‌ساز عصر روز گذشته به همت سازمان زیباسازی شهر تهران و مجله تندیس در گالری برگ با حضور هنرمندان و دوستان این نقاش و مجسمه‌ساز فقید برگزار شد.

در ابتدای مراسم سیدمجتبی موسوی مدیر گالری برگ درباره ژازه گفت: زنده‌یاد تباتبایی از جمله هنرمندانی است که در جامعه هنری ما مغفول مانده، در حالی که تاثیر فراوانی بر هنر مدرن ایران دارد. این مراسم به پیشنهاد مجله تندیس شکل گرفت تا بخشی از ابعاد شخصیتی و هنری ژازه را از زبان دوستان و نزدیکانش جمع‌آوری کنیم.

در ادامه محسن حامدی مدیر مجله تندیس گفت: پیشنهاد برپایی مراسم را اول با فرهنگستان هنر مطرح کردم که به دلایلی پذیرفته نشد تا اینگه گالری برگ و سازمان زیباسازی تهران پیشنهاد را پذیرفت. ما در تندیس در پی پیشنهاد برگزاری یادمان‌هایی برای هنرمندان گمنام هستیم. زیرا اگر مانند ژازه از دوستان آنها درباره‌شان نپرسیم تا چند سال دیگر نامی از آنها وجود نخواهد داشت.

خسرو سینایی از دوستان نزدیک ژازه نیز در این مراسم درباره ابعاد هنری و شخصیتی او گفت: ژازه پیرو مکتب خاصی نبود بلکه او مکتب خودش را داشت. بعدها نیز که مکتب سقاخانه شکل گرفت او در قالب این مکتب جا گرفت. ژازه سبک نقاشی و مجسمه‌سازی خود را داشت و حتی زمانی که بازیگری و هنر نمایش را دنبال می‌کرد نیز برای خود سبک داشت.

این هنرمند فیلمساز ادامه داد: علاوه بر جنبه‌های هنری ژازه، او از تاثیرگذارترین هنرمندان هنر جدید ایران است زیرا او عاشق هنر بود و برای رشد هنرمندان ایرانی تلاش‌های بسیار کرد. ژازه راه هنر را هرگز عاقلانه طی نکرد زیرا عاشق هنر بود و عاشقانه این راه را تا انتها پیمود.

سینایی با اشاره به دو فیلمی که از زنگی ژازه ساخته گفت: وقتی بعد تحصیل از اروپا برگشتم ژازه از من خواست فیلمی بسازم و حتی دوربین آن را نیز قبلا خریده بود. من تصمیم گرفتم از خود ژازه فیلمی بسازم که خود او در آن نباشد. بر همین اساس فیلم "شرح حال" را کارگردانی کردم که در آن کبوتری سفید فریب آدم‌های آهنی ژازه را می‌خورد و به درون گالری او می‌آید.

وی افزود: این آدم‌های آهنی شروع به آزار کبوتر می‌کنند و او را می‌کشند تا پیکر کبوتر نیز به آهن بدل می‌شود. فیلم ویژگی‌های بسیاری برای من دارد. زیرا فیلمبرداری، تدوین و همه کار آن را خودم انجام دادم و در این فیلم صداهای خنده ژازه را نیز روی آدم‌های آهنی گذاشتم.

سینایی درباره فیلم "کوچه پائیز" نیز گفت: سال‌ها می‌خواستم فیلمی از ژازه بسازم که او خود نیز در آن باشد، اما سرمایه‌گذاری برای آن پیدا نمی‌کردم. در زمان مدیریت محمد بهشتی در بنیاد سینمایی فارابی به همت این مدیر فرهنگی "کوچه پائیز" را ساختم که خوشبختانه چهارشنبه در سینماتک موزه هنرهای معاصر به نمایش درخواهد آمد.

در ادامه این مراسم بهروز دارش نیز درباره ابعاد شخصیتی ژازه گفت: ژازه منش هنرمندانه والایی داشت. یک منش ذاتی که تاثیرگذار بر اطرافیانش بود. او در تمام زندگی‌اش کار هنری کرد و هرگز آفریدن را ترک نکرد. او آزادگی خواستی در وجودش داشت و بر همین اساس هنرمندی متعهد بود. او خیالپرداز بود و همین خیالپردازی هنر او را متمایز با دیگران می‌کرد.

دارش افزود: او منفی‌باف بود و همین باعث می‌شد موارد نظری را نپذیرد و در نفی هنر سیر تکاملی را طی کند. ژازه علاقه زیادی به نوگرایی داشت و بر همین اساس نیز نام خود را در جوانی تغییر داد. او انسانی والا بود زیرا 12 سال از مادر خود پرستاری کرد و او را روی چرخ با خود همه جا می‌برد. ژازه هنرمندی چندبعدی بود که در تمام هنرهای سررشته داشت.

او درباره جنبه هنری مجسمه‌های ژازه نیز گفت: ژازه اولین آدمی است که در ایران از آهن قراضه آثار هنری زیادی آفرید. بر این اساس او تاثیرگذار بر هنر بصری ایران است. او در ساخت این مجسمه‌ها شکل و بیانیه خاصی از خود ارائه داد که امروز می‌توان آنها را کشف کرد. او از آهن‌هایی که بیشتر از اسقاط بودند برای خلق آثارش استفاده کرد.

دارش گفت: ژازه این را یادآور شد که ایده هنری مهمتر از متریال و مهارت دست است. این ساختارشکنی ژازه بر مهارت‌های فردی است. ژازه در آثارش شعور هنری را به کار گرفت و به نوعی به کلاسیک پایبند و از هنر تجریدی گریزان بود. زیرا آثار او گرچه از قراضه‌ها هستند اما پرنده یا اسبی را نشان می‌دهند که ما قبلا ندیده‌ایم.

در ادامه عباس مشهدی‌زاده نیز گفت: ژازه به تنهایی یک دولت فرهنگی بود زیرا او ظرفیت یک شهردار، وزیر و مدیر کانون را داشت. ژازه بسیاری از آثار بچه‌های مستعد را جمع کرد و به نمایش گذاشت. حتی این آثار را در خارج کشور به نمایش درآورد. او از آخرین نسل چندکاره‌ها مانند رازی، ابن سینا و... بود که در تمام جنبه‌های هنری و شخصیتی بر جامعه تاثیرگذار بود.

در ادامه این مراسم مهدی تقوی خاطراتی از بچه‌های گالری هنر جدید برای حاضرین تعریف کرد و در ادامه داریوش اسدی یک مقاله درباره جنبه‌های هنری و شخصیتی ژازه تباتبایی ارائه داد. این مراسم با افتتاح نمایشگاه آثار نقاشی و مجسمه ژازه تباتبایی و نمایش فیلم "شرح حال" خسرو سینایی پایان یافت.

موسوی در حاشیه این نمایشگاه درباره آثار ژازه که در معرض فروش قرار گرفته به خبرنگار مهر گفت: آثار این نمایشگاه به دلیل پلمپ بودن گالری هنر جدید از مجموعه‌های شخصی جمع‌آوری شده که یکی از این مجموعه‌داران دو اثر نقاشی ژازه را برای فروش عرضه کرده است.

نمایشگاه مجسمه، نقاشی و عکس ژازه تباتبایی تا پنجم اسفندماه در گالری برگ واقع در میدان هروی، خیابان وفامنش، کوچه جمالی، شماره 17 میزبان علاقمندان است.