آیا دختران ربوده شده نیجریه پیدا می‌شوند؟

گروه پیکارجوی اسلامگرای بوکو حرام در نیجریه، در روز ۱۴ آوریل، ۲۰۰ دختر دانش آموز را از یک مدرسه شبانه روزی در شهر چیبوک در شمال این کشور ربوده است. تخمین زده می‌شود که بیش از ۲۰۰ پیکارجوی مسلح در نیمه شب برای دزدیدن آذوقه و ربودن این دختران به این مدرسه هجوم آوردند.

چرا این دختران ربوده شدند؟
بوکو حرام در زبان محلی هوسایی یعنی "آموزش غربی حرام" است. بنابراین این آدم ربایی نشان دهنده عمق نفرت این گروه از تحصیلات به سبک غربی است. بعلاوه از جمله آموزه های اسلامی سنتی این گروه این است که جای زنان در خانه است.

این گروه پیکارجو پیش از این نیز به مدرسه‌ها حمله کرده‌اند. مدرسه چیبوک، که در میانه برگزاری امتحانات آخر سال برای دانش آموزان دختر مسلمان و مسیحی بود، یکی از تنها مدرسه‌های استان دورافتاده برنو بود که در این زمان همچنان باز بوده و فاقد تدابیر امنیتی برای شب‌ها بوده است.
آیا بوکو حرام پیش از این نیز دختران را ربوده است؟

هنگامی که بوکو حرام در ماه مارس به یک مدرسه شبانه روزی در یوبه حمله کرد، دست کم ۲۹ مرد را کشت – ولی به دختران رحم کرد و در عوض به آن‌ها دستور داد که به خانه رفته و ازدواج کنند.

برخی تحلیلگران معتقدند که بوکو حرام احساس می‌کند که به این دستور بی توجهی شده و آدم ربایی در چیبوک اقدامی انتقامجویانه برای تأکید بر اراده آن‌ها بوده است.

با این حال این‌گونه آدم ربایی ها بی سابقه نیست – در ماه مارس ۲۰۱۳، بوکو حرام با انتشار ویدیویی اعلام کرد که در پاسخ به دستگیری همسران و فرزندان اعضای این گروه، چندین زن و کودک – از جمله دختران نوجوان – را ربوده است. در آن زمان این‌ گروه اعلام کرد که با این افراد بعنوان برده رفتار خواهد کرد – چیزی که درباره دختران چیبوک نیز گفته شده است. این موضوع باعث گمانه زنی ها درباره آن شده است که بوکو حرام معتقد به این اعتقاد قدیمی اسلامی است که زنانی که در جنگ دستگیر می‌شوند، بخشی از "غنائم جنگی" به حساب می‌آیند.

آیا تا کنون هیچ کدام از گروگان های بوکو حرام آزاد شده‌اند؟
جیکوب زن، تحلیلگر مسائل بوکو حرام در ایالات متحده، می‌گوید که در چند مورد "معامله های پایاپای" صورت گرفته که در طی آن هر دو طرف، پیکارجویان و نیروهای امنیتی، افراد تحت بازداشت خود را آزاد کرده‌اند.

در ماه فوریه ۲۰۱۳، بوکو حرام یک خانواده ۷ نفره فرانسوی با چهار کودک ۵ تا ۱۲ ساله را، در حالی که مشغول بازدید از یک پارک جنگلی در کشور همسایه کامرون بودند، ربود. آن‌ها اندکی بعد آزاد شدند.

در آن زمان خبرگزاری رویترز گزارش کرد که شاهد یک سند دولتی بوده که نشان می‌داده برای آزادی این خانواده ۳ میلیون دلار خون بها پرداخت شده است. دولت های فرانسه و کامرون این ادعا را تکذیب کردند. در ماه ژانویه امسال، ژرژ وان دن بوش، کشیش فرانسوی، پس از طی نزدیک به هفت هفته در اسارت بوکو حرام، آزاد شد. این بار نیز فرانسه پرداخت خون بها را تکذیب کرد.

چه اقدامی برای آزادی دختران دانش آموز در دست انجام است؟
دولت می‌گوید که با احتیاط در حال اقدام است و قصد ندارد کاری کند که باعث شود ربایندگان این دختران را بکشند.

در ماه مارس ۲۰۱۳، یک گروه پیکارجوی دیگر در نیجریه به نام جماعت انصار المسلمين في بلاد السودان، هفت گروگان خارجی از جمله یک تبعه بریتانیا را پس از متهم کردن نیروهای بریتانیایی و نیجریه ای به تلاش برای آزادسازی آن‌ها، به قتل رساند. مشکل اصلی دولت نیجریه این است که سرویس های امنیتی این کشور تا کنون در نفوذ به‌ بوکو حرام ناکام بوده‌اند – این در حالی است که این گروه در نفوذ به سرویس های امنیتی موفق بوده است. بنابراین احتمال دسترسی دولت به اطلاعات داخلی درباره فعالیت‌های این گروه ناچیز است.

ایالات متحده پیشنهاد کرده تا گروهی متخصص، شامل سربازان و کارشناسان مذاکره با گروگانگیران، را برای کمک به نیجریه بفرستد. بریتانیا نیز می‌گوید که به این کشور کمک می‌کند. تصویربرداری هوایی و ماهواره ای در این مورد فایده چندانی ندارد، چرا که این منطقه پوشیده از جنگل های انبوه است.

دختران ممکن است کجا باشند؟
آدم ربایان احتمالاً در قالب ده‌ها دسته متفرق شده‌اند که هر کدام یک یا دو دختر را با خود به همراه دارند. گمان می‌رود که آن‌ها اکنون در جنگل ۶۰ هزار کیلومتر مربعی سامبیسا، مخفیگاه اصلی شان در نزدیکی مرز کامرون، پراکنده شده‌اند.

جیکوب زن می‌گوید که آزادسازی این دختران ممکن است بیش از یک دهه به طول بیانجامد. او وضعیت نیجریه را به اوگاندا تشبیه می‌کند. در آنجا "ارتش مقاومت خدا" (ال آر اِی) که برای برقراری حکومتی مسیحی مبارزه می‌کند، در ربودن کودکان و استفاده از آن‌ها بعنوان سرباز، برده جنسی و خدمتکار خبره شده است. آدم ربایان ال آر ای در جنگل های انبوه و مناطق مرزی به راحتی با کودکان ربوده شده عبور و مرور می‌کنند. برخی از این کودکان موفق به فرار می‌شوند؛ برخی دیگر نیز طی معامله های صلح آزاد می‌شوند، ولی بسیاری از آن‌ها تمام عمر خود را در اسارت سپری می‌کنند.

چرا تشخیص تعداد دختران گم شده انقدر سخت است؟
پنجاه و هشت دختر فرار کرده‌اند؛ برخی از آن‌ها از پشت کامیون هایی که در آن‌ها حمل می‌شدند به پایین پریده اند. یکی از آن‌ها به بی بی سی می‌گوید: "ما به جنگل پناه بردیم و تا طلوع آفتاب در آنجا ماندیم تا اینکه بتوانیم به خانه بازگردیم."

خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش کرده است که یک گروه میانجی با ربایندگان در ارتباط است. آن‌ها می‌گویند که دو نفر از دانش آموزان در اثر گزیدگی توسط مار جان باخته اند و ۱۱ نفر از آن‌ها بیمارند. ولی تعداد دخترانی که همچنان در اسارتند مشخص نیست. کودکان مناطق اطراف در زمانی که بوکو حرام به این مدرسه حمله کرده بود، سر جلسه امتحانات خود بودند. اسناد مدرسه در طول حمله به آتش کشیده شده است و به گفته مسئولان، این موضوع تشخیص تعداد کودکان ربوده شده را سخت می‌کند. مسئولان همچنین می‌گویند که ممکن است تعداد بیشتری از کودکان فرار کرده باشند، ولی والدین آنها بازگشتشان را به مقامات گزارش نداده باشند.

واکنش مردم نیجریه چگونه بوده است؟
جامعه نیجریه دارای گسست های عمیق مذهبی و قومیتی است، ولی تمام گروه‌های اصلی آن در جهت فشار آوردن به دولت برای آزادسازی این کودکان متحد شده‌اند.

در شبکه‌های اجتماعی اعتراضاتی با هشتگ #BringBackOurGirls سازماندهی شده است. منتقدان رئیس جمهور گودلاک جاناتان می‌گویند که دولت در برخورد با مسأله ناتوان بوده و او باید، به جای نامزد شدن دوباره در انتخابات سال دیگر، استعفا بدهد. متحدان او در پاسخ می‌گویند که آدم ربایی در استان تحت کنترل مخالفان او اتفاق افتاده و این بیشتر نشان دهنده ضعف مخالفان است تا دولت فدرال.

آیا کار دیگری از دست دولت بر نمی‌آید؟
در ماه مارس ۲۰۱۳، گودلاک جاناتان در سه استان مورد تهاجم (برنو، یوبه و آداماوا) اعلام وضعیت اضطراری کرد، ولی بوکو حرام پاسخ این اقدام را با تشدید حملات خود داد و از آن زمان حملات به خونین‌ترین مرحله خود رسیده است. تنها امسال بیش از ۱۵۰۰ نفر در خشونت ها جان باخته اند. نیروهای دولتی می‌گویند که از کمبود منابع رنج می‌برند و فاقد تسلیحات کافی برای مقابله با بوکو حرام اند.

این گروه نه تنها مانند یک جنبش چریکی عمل می‌کند، بلکه به یک ارتش دارای نیروی زمینی نیز شبیه است. صدها نفر از سربازان این گروه، به همراه کامیون های نظامی و زره پوش های مجهز به تیربار در روستاها رژه رفته‌اند. بنابراین می‌توان گفت که این گروه دارای زرادخانه ای است شبیه به آنچه که در یک ارتش ملی یافت می‌شود.

آنها چگونه انقدر قدرتمند شدند؟
مشخص نیست که بوکو حرام تسلیحات و منابع مالی خود را از کجا تأمین می‌کند – ممکن است بخشی از این پول از ربایندگی های اخیر افراد خارجی بدست آمده باشد. دولت معتقد است که برخی سیاستمداران و نیروهای امنیتی خائن از این گروه حمایت می‌کنند – و اینکه آن‌ها با گروه‌های جهادی مانند الشباب در سومالی و القاعده در مغرب اسلامی نیز وارد ائتلاف شده‌اند.

با اینکه برخی این ادعا را زیر سؤال می‌برند، پیچیده‌تر شدن حملات این گروه – از جمله بمب گذاری و ترور افراد – نشان می‌دهد که آن‌ها از خارج آموزش داده شده‌اند. همچنین بنا بر گزارش های تأیید نشده آن‌ها از میان افراد فقیر کشورهای همسایه، از جمله چاد و نیجر، عضوگیری کرده و به آن‌ها در ازای مبارزه حقوق می‌دهند.

زندگی روزمره در شمال شرق نیجریه چگونه است؟
نیجریه بزرگترین اقتصاد آفریقا و یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت در جهان است، ولی شمال شرقی این کشور – که بیشتر جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند – نسبت به سایر کشور کمتر توسعه یافته است. اکنون نیز پولی که باید صرف توسعه زیرساخت ها می‌شد، خرج بودجه فزاینده امنیتی و بازسازی خانه‌های آسیب دیده در حملات پیکارجویان می‌شود.

دولت می‌گوید که این حملات از ابتدای امسال باعث آواره شدن حدود ۲۵۰ هزار نفر شده است و بیش از ۳ میلیون نفر با بحران انسانی مواجه شده‌اند.

بوکو حرام حملات شدیدی را متوجه روستاها کرده و طی آن‌ها به قتل و غارت و سوزاندن خانه‌ها در جوامع مسیحی و مسلمان اقدام می‌کند. این گروه همچنین در شهرهای کوچک به بازارها برای آذوقه، به بانک ها برای پول و به پاسگاه های پلیس برای اسلحه، حمله می‌کند.

آیا بوکو حرام در نیجریه پشتوانه اجتماعی دارد؟
زمانی که این گروه در سال ۲۰۰۲ و در شهر شمالی میدوگوری بعنوان یک فرقه مذهبی سر برآورد، توانست با سرمایه‌گذاری روی خشم و نارضایتی عمومی از فساد، فقر و تصور به حاشیه رانده شدن شمال از سوی دولت فدرال، محبوبیت زیادی کسب کند. با این حال پس از چرخش به سوی روش‌های ستیزه جویانه، ترور رهبران مسلمان میانه رو و بمب گذاری در کلیساها و اماکن عمومی، بیشتر این محبوبیت از میان رفت.

اکنون گفته می‌شود که بیشتر سربازان بوکو حرام متعلق به گروه قومیتی کانوری اند که خاستگاه رهبر این گروه، ابوبکر شیکاو، است. او از سلف خود، محمد یوسف که در سال ۲۰۰۹ توسط نیروهای امنیتی کشته شد، بسیار ستیزه‌جو تر است. ایالات متحده برای هرگونه اطلاعات درباره محل اختفای ابوبکر شیکاو ۷ میلیون دلار جایزه تعیین کرده است.