سوریه؛ دستورکار تغییر می‌کند؟!

فرارو- افزایش تعداد کشته های سوری طی چند هفته اخیر باعث شد جنگ داخلی در این کشور در صدر دستور کار دولت اوباما قرار بگیرد، ضمن اینکه برخی رهبران عرب خواستار ایفای نقشی پررنگ تر از سوی آمریکا در سرنگون کردن بشار اسد، رهبر سوریه بوده اند. 

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از نیویورک تایمز، در چنین شرایطی اعتراضات هفته گذشته در خاورمیانه نشان داد که حمایت آمریکا از گسترش دموکراسی در جهان عرب طی دو سال اخیر به هیچ وجه تضمینی برای محدود کردن احساسات اسلام گرایانه و خشم ضدآمریکایی نبوده است. 

بروز این ناآرامی ها تنها باعث شد سردرگمی که به شدت در سایه مبارزات انتخاباتی قرار گرفته بود، بار دیگر در مرکز توجهات قرار گیرد. آیا ایالات متحده و متحدانش برای سرنگونی اسد، یکی از آخرین رهبران سکولار منطقه که با وجود سرکوب مخالفان، نیروهای اسلام گرا را تحت کنترل دارد، به قدر کافی محتاط و هشیار هستند؟ یا آیا اعتراضات تاکیدی بر خطرات انفعال غرب در شرایطی است که حضور رو به گسترش گروه های اسلام گرای تندرو  بر احتمال بی ثبات کردن تمام منطقه افزوده است. 

در حال حاضر حمله به مقامات آمریکایی و اروپایی و به خصوص مرگ سفیر و سه تن دیگر از مقامات آمریکایی در لیبی باعث افزایش درخواست ها در آمریکا مبنی بر عدم همکاری با جهان عرب و درگیری هایی که به نظر بی پایان می رسند، شده است. برخی معتقدند زمانیکه یک ویدئوی 14 دقیقه ای در توهین به پیامبر اسلام (ص) می تواند منجر به بروز چنین اعتراضات بزرگی شود، هرگونه سرمایه گذاری آتی در دموکراسی غرب ناچیز خواهد بود. 

با این حال برخی تحلیل گران معتقدند چنین درخواست هایی برای عدم درگیر شدن در مسئله خاورمیانه می تواند زمینه بزرگتر در سوریه را تحت الشعاع قرار دهد؛ جایی که افزایش کشت و کشتار فرقه ای و افزایش حضور نیروهای القاعده در دروازه اسرائیل می تواند صدمات به مراتب بیشتری به منافع آمریکا وارد کند. 

سلمان شیخ، مدیر مرکز بروکینگز در دوحه می گوید: «می توان درک کرد که چرا پس از تمام اتفاقاتی که در قاهره و بنغازی افتاد، آمریکا خواهان کناره گیری از مسائل فعلی خاورمیانه است. اما در واقع آشوب ها و اسلام گرایانی که در لیبی دیدیم باید هشداری باشند برای این سیاست عقب نشینی ما. سوریه می تواند برای آمریکا به مراتب خطرناک تر از لیبی باشد.» 

میزان مرگ و میر طی هفته های اخیر به شدت افزایش یافته و برخی برآوردها از رقم بیش از 23 هزار نفر خبر می دهند. قدرت های منطقه ای مانند ترکیه و عربستان که سلاح های سبک را در اختیار مخالفان قرار دادها ند، با صراحت اعلام کرده اند که دیگر بدون حضور آمریکا نقشی قاطعانه را برعهده نخواهند گرفت.     

ضمن اینکه نگرانی هایی در مورد افزایش ماهیت فرقه ای درگیری ها و خطر حمایت نیروهای خارجی از طرفین درگیری نیز باعث محتاط شدن آمریکا و متحدان اروپایی این کشور شده است. دورنمای هرگونه مداخله، شبحی از اتفاقات عراق را پیش چشم نمایان می کند؛ جایی که جنگ داخلی فرقه ای این کشور را طی سال های 2006 و 2007 علیرغم حضور نظامی آمریکا، ویران کرد. 

با این حال هرگونه تلاش برای مداخله نظامی در سوریه بدون تصویب شورای امنیت سازمان ملل که روسیه را به عنوان مخالف دایم این مسئله دارد، صورت خواهد گرفت. 

برایان کاتولیس، کارشناس امنیت ملی در مرکزی که ارتباطات نزدیکی با کاخ سفید دارد می گوید: «این امر باعث می شود که مردم در تصمیم گیری و قضاوت خود لحظه ای مکث کنند، چراکه آژانس های اطلاعاتی ما به ما اعلام کرده اند که در میان مخالفان سوری- مردمی که قرار است از آنها حمایت کنیم- برخی نیروهای وابسته به القاعده نیز وجود دارند.» 

آنچه بر پیچیدگی شرایط سوریه می افزاید، ارتباط این کشور با ایران و بحث در آمریکا و اسرائیل بر سر امکان حمله به ایران برای متوقف کردن برنامه هسته ای جمهوری اسلامی است. یکی از بحث هایی که در مورد سرنگون کردن اسد مطرح می شود، تضعیف تهران به عنوان یکی از مهمترین متحدان سوریه است. اما به هیچ وجه مشخص نیست که آیا مداخله غرب در سوریه می تواند منجر به تضعیف تهران شود یا خیر. 

با این حال اگر مخالفان سوری موفق شوند بدون کمک های خارجی حکومت اسد را سرنگون کنند، آشوب، ناآرامی و جنگی که بر سر قدرت در این کشور درمی گیرد نیز منجر به شکل گیری انگیزه زیادی برای مداخله در امور داخلی سوریه خواهد شد. 

برخی تحلیل گران معتقدند عدم مداخله در مسئله سوریه تنها این نیست که فضای عملیاتی گسترده تری برای اسلام گرایان تندرو ایجاد می شود، بلکه در صورت کنار رفتن احتمالی اسد، آمریکا هیچ متحدی در این کشور نخواهد داشت.