طبق آخرین گزارشی که ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو تحت عنوان صورت‌های مالی تلفیقی به بورس ارائه داده‌اند، مجموع زیان انباشته آن‌ها به ۲۴۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسیده است. خودروسازان بزرگ کشور همچنین در سال گذشته ۶۲ همت زیان کرده‌اند که رشد ۲۲ درصد را نسبت به ۱۴۰۱ نشان می‌دهد. فریز ۱۴ماهه قیمتی دلیل رشد زیان است.
به گزارش دنیای اقتصاد، در شرایطی که ۱۴ ماه از آخرین اصلاح رسمی قیمت کارخانه‌ای خودرو‌های داخلی می‌گذرد، سه خودروساز بزرگ کشور در گزارشی به بورس، خبر از اوج گیری زیان خود دادند. طبق گزارش منتشر شده در کدال، زیان انباشته خودروسازان از مرز ۲۴۵ هزار میلیارد تومان گذشته است. غول‌های جاده‌مخصوص همچنین فقط در سال ۱۴۰۲ متحمل زیانی حدودا ۶۲ هزار میلیارد تومانی شده‌اند.
طبق آخرین گزارشی که خودروسازان (شامل ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو) تحت عنوان صورت‌های مالی تلفیقی سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ به سایت کدال بورس ارائه داده‌اند، مجموع زیان انباشته آن‌ها به بالای ۲۴۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسیده است. با توجه به اینکه خودروسازان در پایان سال ۱۴۰۱ به زیان انباشته ۱۸۳ هزار میلیارد تومانی رسیده بودند، این زیان در انتهای سال گذشته حدود ۳۴ درصد بالا رفته است.
جدا از این زیان انباشته هنگفت، خودروسازان بزرگ کشور در طول سال گذشته ۶۲ همت زیان کرده‌اند که نسبت به ۱۴۰۱ با رقم حدودا ۵۰ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان، رشد بالغ بر ۲۲ درصد را نشان می‌دهد.
اینکه چرا آهنگ رشد زیان خودروسازان تندتر شده، یک دلیل اصلی دارد، هرچند همه ماجرای زیان غول‌های جاده‌مخصوص به این یک دلیل محدود نمی‌شود. خودروسازان از ۱۴ ماه پیش تا به امروز اصلاح قیمت (طبق روال رسمی) نداشته‌اند، آن هم در‌حالی‌که تورم تولید بالا رفته است. در واقع فریز قیمت کارخانه‌ای خودرو‌ها در شرایطی که تورم تولید رشد کرده، سبب بیشتر شدن فاصله قیمت فروش با هزینه واقعی تولید شده و این موضوع رشد زیان‌دهی خودروسازان را به دنبال داشته است.
البته خودروسازان در مهر‌ماه پارسال توانستند با استفاده از عنوان «محصولات جدید»، عملا قیمت برخی محصولات خود را افزایش دهند. اگر این افزایش قیمت نبود، حالا آن‌ها زیان انباشته بیش از ۲۴۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان (در انتهای اسفند ۱۴۰۲) داشتند.
خودروسازان بزرگ در اواخر فروردین پارسال مجوز افزایش قیمت به طور متوسط ۴۹ درصدی محصولات خود را دریافت کردند و قرار بود هر سه ماه یک بار، قیمت خودروهایشان اصلاح شود. با این‌حال، سیاستگذار طی ۱۴ ماه گذشته مجوز جدیدی برای رشد دسته‌جمعی قیمت کارخانه‌ای خودرو‌ها صادر نکرده است.
تا دی‌ماه پارسال، شورای رقابت مسوول قیمت‌گذاری خودرو بود، اما این مسوولیت را به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار کرد. شورای رقابت بدش نمی‌آمد مدل قیمت‌گذاری فصلی را در سال گذشته اجرا کند، اما با توجه به شعار سال ۱۴۰۲ (مهار تورم) این اقدام را انجام نداد.
در ادامه، وزارت صمت همان سیاست شورای رقابت (فریز قیمت) را پیش گرفت، به نحوی که تا به امروز با گذشت شش ماه از تفویض اختیار قیمت‌گذاری خودرو به این وزارتخانه، همچنان خبری از اصلاح قیمت نیست. در حال حاضر، نیز دولت سیزدهم به پایان عمر خود رسیده و با توجه به در پیش بودن انتخابات، احتمال افزایش قیمت کارخانه‌ای خودرو (قبل از انتخابات هشتم تیر) نزدیک به صفر است.
پس از برگزاری انتخابات، اصلاح قیمت حداقل تا زمان تشکیل دولت و البته تعیین وزیر صمت طول خواهد کشید. این امکان وجود دارد که وزیر صمت دولت چهاردهم حداقل در اوایل کار خود دست به قیمت کارخانه‌ای خودرو‌ها نزند و آن را به آینده موکول کند؛ بنابراین احتمال ادامه فریز قیمت تا اواسط یا اواخر تابستان و حتی مدت زمانی طولانی‌تر وجود دارد.
مقاومت سیاستگذار در برابر اصلاح قیمت خودرو در حالی است که مسوولان شورای رقابت پیش‌تر گفتند این شورا موافق و حتی پیگیر اجرای دستورالعمل قیمت خودرو است. طبق این دستورالعمل، وزارت صمت می‌تواند نسبت به اصلاح قیمت خودرو‌های داخلی تحت فرمول «هزینه واقعی تولید به علاوه سود» اقدام کند.
خودروسازان می‌گویند با اجرای این فرمول، آن‌ها نه تنها دیگر زیان نخواهند کرد، بلکه تا حدی در مسیر کاهش زیان انباشته نیز قرار می‌گیرند. البته به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، جبران زیان انباشته هنگفت خودروسازان نیازمند آزادسازی قیمت است، فرمولی که به نظر نمی‌رسد دولت چهاردهم نیز آن را پیاده کند.
با این‌حال، قیمت‌گذاری خودرو بر اساس فرمول موجود و استمرار آن، می‌تواند خودروسازان را از زیان تولید رها کند، هرچند البته نمی‌توان تمام دلایل زیان‌دهی غول‌های جاده‌مخصوص را در قیمت‌گذاری دستوری خلاصه کرد.
برخی کارشناسان ناکارآمدی سیستم مالی، ریخت‌وپاش‌های مدیریتی و البته برخی سرمایه‌گذاری‌های دستوری (به خصوص در گذشته مانند احداث سایت‌های تولیدی در شهرستان‌ها و خارج از کشور) و همچنین ضعف بهره‌وری را به عنوان دیگر فاکتور‌های اثرگذار بر زیان‌دهی خودروسازان نام می‌برند. در واقع این موارد سبب رشد هزینه‌های خودروسازان می‌شود و فاصله قیمت دستوری با قیمت تمام‌شده را بیشتر می‌کند.
بنابر آنچه در صورت‌های مالی خودروسازان (منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۲) آمده، آن‌ها در مجموع بالغ بر ۲۴۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته را به ثبت رسانده‌اند.
در این بین، ایران خودرو دارای بیشترین زیان انباشته با رقمی بالغ بر ۱۲۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است. با توجه به زیان انباشته بالغ بر ۸۹ هزار میلیارد تومانی ایران‌خودرو در انتهای سال ۱۴۰۱، این شرکت با رشد ۳۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی زیان انباشته در سال ۱۴۰۲ (نسبت به ۱۴۰۱) مواجه شده است.
در واقع زیان انباشته ایران‌خودرو ظرف یک سال بالغ بر ۳۵ درصد بالا رفته است. سرمایه ثبت‌شده ایران‌خودرویی‌ها در بورس، کمی بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آن‌ها از دو برابر این سرمایه هم عبور کرده و بزرگ‌ترین خودروساز ایران کماکان مشمول ماده قانون تجارت است.
بزرگ‌ترین خودروساز ایران در سال ۱۴۰۲ و نسبت به ۱۴۰۱ با رشد زیان تولید مواجه شده است. طبق گزارش منتشره در بورس، زیان تولید ایران‌خودرو در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۹ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان بوده است. در مقایسه با ۱۴۰۱ با زیان ۲۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی، این شرکت رشد بیش از ۳۲ درصدی را در زیان ثبت کرده است.
پس از ایران‌خودرو، سایپا دارای بیشترین زیان انباشته با رقمی بالغ بر ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است. در مقایسه با انتهای سال ۱۴۰۱، زیان انباشته سایپا حدود ۲۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان رشد را نشان می‌دهد؛ بنابراین دومین خودروساز بزرگ ایران در عرض یک سال حدود ۲۹ درصد به زیان انباشته خود افزوده است.
سرمایه ثبت شده سایپایی‌ها در بورس، کمی بیش از ۱۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آن‌ها نیز مانند ایران‌خودرو از دو برابر این سرمایه هم بیشتر است. با این حساب، سایپا هم مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است.
سایپایی‌ها در سال ۱۴۰۲ بیش از ۲۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان زیان کرده‌اند. در مقایسه با زیان سال ۱۴۰۱ با رقم بیش از ۲۰ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان، این شرکت بیش از ۱۵ درصد رشد زیان تولید داشته است.
در نهایت پارس‌خودرو دارای کمترین زیان انباشته در بین سه خودروساز بزرگ کشور است که این موضوع با تیراژ پایین‌تر آن نسبت به ایران‌خودرو و سایپا ارتباط دارد. طبق آمار ارائه شده به بورس، پارس‌خودرو کمی بیش از ۲۴ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته را در پایان اسفند پارسال به ثبت رسانده است. در مقایسه با انتهای سال ۱۴۰۱، پارس‌خودرویی‌ها با رشد حدودا هشت‌هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی زیان انباشته مواجه شده‌اند.
به عبارت بهتر، در مقایسه با انتهای سال ۱۴۰۱، زیان انباشته پارس‌خودرو حدودا ۵۳ درصد رشد را نشان می‌دهد. سرمایه ثبت‌شده پارس‌خودرویی‌ها در بورس، کمی بیش از ۱۱ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آن‌ها از نصف سرمایه بالاتر است. از همین رو پارس‌خودرو هم مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است.
پارس‌خودرویی‌ها در سال ۱۴۰۲ بالغ بر هشت‌هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان زیان را به ثبت رسانده‌اند. با توجه به زیان هفت‌هزار و ۷۰۰ میلیارد تومانی پارس‌خودرو در سال ۱۴۰۱، این شرکت با رشد حدودا ۱۲ درصدی زیان تولید مواجه شده است.