SPV

spv یا «شرکت واسط»، نوعی «ابزار- نهاد مالی» است که کارکرد اصلی آن در مالی شرکت‎ها (corporate finance)، «دورزدن» است. مثلا شرکت‎های مادر وقتی می‎بینند که از انجام یک رشته فعالیت‎ها معذورند یا اصولا نباید کل مجموعه‎شان را به دلایلی درگیر آن فعالیت‎ها کنند، موانع موجود را با ایجاد spv از سر راه برمی‎دارند، اما این نوع spv که حالا فرانسه و آلمان و انگلیس می‎خواهند راه بیندازند، خیلی کلان‎تر از نوع شرکتی آن و به‎عبارتی هم منحصر به فرد است زیرا نه قلمرو شرکتی، بلکه قلمرو بین‎الدولی (inter-governmental) دارد. مثلا در همین گام نخست، بین سه کشور از یک طرف و ایران از طرف دیگر است.

اس پی وی با موانع متعددی مواجه است از جمله آن که با توجه به تحریم‌های شدید آمریکا بر صنعت نفت ایران که ۸۰ درصد ارزش صادراتی این کشور را تشکیل می‌دهد، استفاده از این مکانیزم مالی برای تجارت نفتی با ایران دشوار خواهد بود. این احتمال وجود دارد که شرکت‌های بزرگ اروپایی که حضور پررنگی در بازار آمریکا دارند، دست رد به سینه استفاده از این مکانیزم بزنند.

با توجه به بیانیه سه کشور اروپایی درباره راه‌اندازی SPV و سخنان معاون وزیر خارجه ایران درباره نیاز به یک زمانبندی مشخص برای ایجاد سازوکار موازی آن در ایران، احتمالا شرکت‌های اروپایی در ابتدا با نوعی محافظه‌کاری وارد این سازوکار خواهند شد؛ اما به‌تدریج و در صورت دوام، این اتفاق سیاسی مهم به یک مدل تازه در مراودات جهانی تبدیل می‌شود.

روز جمعه وزرای خارجه سه کشور انگلستان، فرانسه و آلمان از راه‌اندازی کانال مالی برای پشتیبانی تجارت با ایران موسوم به «اینستکس» خبر دادند. این کانال مالی در مرحله اول تجارت ایران با سه کشور یادشده را پشتیبانی خواهد کرد. در صورت تداوم همکاری در مراحل بعدی سایر کشور‌ها نیز به این سازوکار مالی خواهند پیوست. این سازوکار مالی یک مکانیزم تسویه و پرداخت خواهد بود؛ به این معنا که ایران می‌تواند در قالب این کانال مالی نفت و کالای غیرنفتی به یک کشور اروپایی بفروشد و با انتقال پول تنها در خاک اروپا، تعهدات خود از قبیل: خرید کالا و خدمات از سایر کشور‌های اروپایی را تسویه کند. اینستکس در مرحله نخست کالا‌های بشردوستانه و غیر‌تحریمی را براساس ضوابطی از جمله تحریم‌های اروپا و سازمان ملل، استاندارد‌های FATF و رویه‌های اختصاصی این کانال مالی پوشش خواهد داد. با توجه به اخبار منتشرشده به‌نظر می‌رسد ایران باید در روز‌های آتی یک نهاد مالی یا یک شرکت را به‌عنوان طرف ایرانی این سازوکار معرفی کند. اگرچه تاکنون جزئیات اجرایی این کانال مالی تشریح نشده است، «دنیای‌اقتصاد» در این گزارش براساس بیانیه منتشرشده و برخی از منابع خبری به بررسی صفر تا صد کانال مالی اروپا برای تداوم تجارت با ایران پرداخته است.

بنابر این گزارش، این سازوکار ویژه که تاکنون با عنوان spv از آن یاد می‌شد با نام جدید اینس‌تکس راه‌اندازی می‌شود که به معنای ابزار حمایت از تبادلات تجاری است.

اگر SPV منجر به صادرات غیرنفتی هم شود و شرکت‌های بورسی هم بتوانند صادرات داشته باشند و بتوانند از این فرصت استفاده کنند، قطعا روی بازار سرمایه تاثیر مثبت خواهد داشت. زیرا الان بازار سرمایه بیش از هر چیز نگران این کاهش صادرات و کاهش فروش در شرکت‌ها در حوزه پتروشیمی، معدنی و فولادی است

درباره امکان تضمین فروش نفت ایران از طریق این سازوکار هم تردید‌هایی وجود دارد. ماس گفته هدف اتحادیه اروپا این است که تضمین کند «تجارتی که توسط آمریکا تحریم نشده است، برقرار باقی بماند.»

یک نشریه معتبر آلمانی گزارش داد که فرانسه، بریتانیا و آلمان بر سر تجارت با ایران از طریق کانال ویژه مالی موسوم به SPV ، به توافق رسیده‌اند. قرار است تبادلات تجاری با ایران با وجود تحریم‌های آمریکا از این کانال ادامه یابد.

روابط بین‌الملل اصلا آنطور که مقامات ایرانی تصور می‌کنند نیست. یعنی ما ظرف شش ماه گذشته سیگنال‌های متعددی از اروپا دریافت کردیم مبنی بر ابراز ناراحتی و نگرانی از مسائلی که راست و دروغش اصلا در اینجا مورد نظر نیست اما به هرحال آنها این نگرانی را بارها و بارها اعلام کرده اند

بعد از ۹ ماه مذاکرات سیاسی، اقتصادی قرار است در روز‌های منتهی به پایان سال جاری میلادی این ساز و کار ویژه مالی ( SPV ) اعلام شود با این حال به نظر نمی‌آید مذاکرات پس از اعلام آن پایان یابد. با توجه به تلاش آمریکا برای از بین بردن تلاش اروپا در همکاری با ایران برای حفظ برجام، پیش‌بینی می‌شود تحریم‌ها و تهدید به تحریم از سوی آمریکا یکی از مهم‌ترین موانع و مشکلاتی است که SPV را تهدید می‌کند.

وزارت امور اقتصادی سوئیس به روزنامه فایننشال تایمز گفته برای برقراری هر چه زودتر کانال پرداخت‌های بشردوستانه تلاش می‌کند، اما نمی‌تواند تاریخ آغاز این کانال را تعیین کند. این وزارت گفته «گفتگو‌ها هنوز با مقامات آمریکا، ایران و شرکت‌های سوئیسی در جریان است.»

اما ظاهرا این ایده محدود شده است. چهار دیپلمات گفته‌اند ممکن است از SPV واقعا فقط برای تجارت کوچکتر مانند محصولات بشردوستانه یا کشاورزی، که دولت ترامپ آن‌ها را تحمل کند، استفاده شود.

این ستون‌نویس نوشت: "این بسیار زیانبار است که کشور‌های بزرگ (اروپایی) به جای اینکه خودشان (برای میزبانی از SPV ) داوطلب شوند، مسئولیت را به گردن همسایگان کم‌قدرت‌تر می‌اندازند. انگیزه‌شان واضح است: هر چه یک کشور بزرگتر باشد، ریسک خشمگین کردن رئیس‌جمهور دونالد ترامپ هم بیشتر است".