ابر تورم

مسعود دانشمند کارشناس مسائل اقتصادی گفت: تنها راهی که می‌توان از افزایش پایه پولی جلوگیری کرد،توجه به تولید و رونق آن است، در حال حاضر تولید کشور در وضعیت رکود قرار دارد و بسیاری از واحد‌های صنعتی و خدماتی با نیمی از ظرفیت خود مشغول به فعالیت هستند، در صورتی که اگر برنامه ریزی درستی وجود داشته باشد می‌توان این نقدینگی سرگردان در جامعه را به سوی تولید هدایت کرد که هم تورم کنترل شود و هم اینکه از افزایش پایه پولی جلوگیری شود.

افقه استاد دانشگاه با اشاره به اینکه با آزادسازی قیمت کالا‌های اساسی با سونامی تورم و افزایش قیمت‌ها روبرو خواهیم بود، تصریح کرد: یارانه ۱۱۰ هزار تومانی به هیچ عنوان جوابگوی نیاز مردم نیست و آن‌ها با این مبلغ دو کیلو برنج بیشتر نمی‌توانند بخرند، حال چگونه می‌خواهند تمام کالا‌های اساسی که یارانه به آن‌ها تعلق می‌گیرد را با این ۱۱۰ هزار تومان پوشش بدهد، بنابراین این سیاست که تمامی یارانه‌هایی که دولت برای معیشت مردم می‌پردازد حذف شده و قیمت‌ها آزاد شود و در مقابل آن نیز یارانه نقدی به مردم داده شود، محکوم به شکست است، زیرا این مبلغ یارانه کفاف افزایش قیمت‌ها را نخواهد داشت و ما با تورم بسیار شدیدی در آینده مواجه خواهیم شد.

دانشمند افزود: در حال حاضر بیش از ۱۴ میلیارد دلار کالا‌های اساسی به نرخ ۴۲۰۰ تومان وارد می‌شود که تماما مایحتاج روز مره و ضروری مردم است، حال اگر بخواهیم نرخ دولت را در نظر بگیریم، افزایش ۱۰۰ درصدی و نرخ مجلس نیز افزایش ۲۰۰ درصدی ارز در بودجه خواهد داشت که این مسئله تبعات تورمی بسیار زیادی خواهد داشت، این موضوع بسیار در افزایش گرانی‌ها دخیل خواهد بود و باید دید که دولت و مجلس در اصلاح بودجه دست آخر چه رویکردی را در پیش خواهند گرفت، از سوی دیگر برخی با توجه به این افزایش قیمت دلار در بودجه صحبت از ارز تک نرخی می‌کنند، که به اعتقاد بنده در چنین شرایطی نمی‌توان اصلا در این مورد صحبت کرد.

آرگون با تاکید بر اینکه تورمی که ایجاد شده محصول امروز و دیروز نیست، یادآور شد: این وضعیتی که امروز مشاهده می‌کنید، ثمره دهه‌ها به کار گیری سیاست‌های اشتباهی است که ما امروز نتایج آن را به عینه مشاهده می‌کنیم، رشد نقدینگی، سیاست‌های ضد تولیدی و صادراتی، عدم توجه به بخش مولد اقتصادی، سیاست‌های تورم زا و... همگی عوامل و متغیر‌هایی هستند که هرکدام به انحاء مختلف بر اقتصاد کشور فشار مضاعفی وارد کرده و نتیجه آن نیز وضعیتی است که امروز بر اقتصاد ایران حاکم است.

حق شناس: برای بحث درباره ابرتورم باید به سه شاخص تورم ماهانه، میانگین و نقطه به نقطه و هم دو تکانه‌ای که اقتصاد ایران را به چنین نقطه‌ای رسانده است، توجه کنیم. علائم آن دو تکانه نشان می‌دهد که شاید در آینده این شرایط را نداشته باشیم. با حذف دو تکانه تحریم و کرونا یا کمرنگ‌شدن آن در اقتصاد ایران، اثرگذاری این دو عامل روی کسری بودجه کاهش می‌یابد.

رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه دانشگاه خوارزمی با اشاره به اینکه ایران گرفتار ابر تورم نخواهد شد، یادآور شد: اینکه این روز‌ها شرایط اقتصادی ایران مدام با ونزوئلا مقایسه می‌شود، به اعتقاد بنده صحیح نیست، ونزوئلا به دلیل بدهی‌های زیادی خارجی که داشت، گرفتار این این ابرتورم شد، در حال حاضر تورم این کشور حدود ۱۴ هزار درصد است، این درحالیست که درست است که میزان تورم در ایران بسیار بالابوده، اما، چون میزان بدهی خارجی کشورمان کم است، چنین آینده‌ای را نمی‌توان برای ایران متصور بود.

اقتصاد ایران قرار بود برای جلوگیری از تاثیرپذیری از شوک‌های نفتی بر کلیت اقتصاد، سال به سال از حجم وابستگی خود به نفت بکاهد. در دهه ۱۳۸۰ و در دولت اصلاحات، «صندوق ذخیره ارزی» به همین منظور تشکیل و بنا شد هر سال، منابع دلاری مازادِ حاصل از فروش نفت در آن ذخیره شود. این صندوق در دولت احمدی نژاد به «صندوق توسعه ملی» تغییر نام داد و نیازی به گفتن نیست که حالا، با حدود ۲ دهه بی توجهی به کنار گذاشتن درآمد‌های مازاد حاصل از فروش نفت، اقتصاد ایران همچنان در مقابل کاهش درآمد‌های نفتی آسیب پذیر است.

محمدقلی یوسفی اقتصاددان بیان داشت: زمانیکه دولت با کسری بودجه شدیدی روبرو باشد، چاره‌ای جزء چاپ پول ندارد، اگر این کار انجام نشود، عملا دولت زمینگیر می‌شود، بنابراین با خلق نقدینگی از سوی دولت، سطح عمومی قیمت‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند و این مسئله دومینو وار باعث یک گرانی سراسری می‌شود، این در حالیست که طی سالیان اخیر همواره بین ۲۵ تا ۳۰ درصد به صورت متوسط بر حجم نقدینگی کشور افزوده شده که نتیجه چنین مسئله‌ای نیز متورم شدن هرچه بیشتر اقتصاد کشور بوده است.

اگر بفهمیم که به علت رکود آینده یا تداوم مشکلات یا هزینه‌های جدید (غرامت جنگ آلمان) یا شوک به بخش تولید (تجربه کشور‌های دیگر)، دولت توان حقیقی برای خلق مازاد بودجه و بازپرداخت بدهی‌ها نخواهد داشت، «انتظار» از رفتار آینده دولت چیست؟ «چاپ پول بیش‌تر برای پرداخت قرض‌های قبلی». مردم ناگهان می‌فهمند که انتشار پول موقتی نیست و پول دولتی ارزشی کم‌تر از چیزی که فکر می‌کردند دارد. در این حالت همه می‌خواهند از شر پول کاغذی خلاص شوند...

امرسون منانگاوا ماه گذشته از بسته اصلاحی پیشنهادی خود برای عادی سازی شرایط بازار ارز رونمایی کرد که حذف دلار یکی از آن‌ها بود. کمبود بنزین و دلار در اقتصادی که تنها ۱۰ درصد شاغلان آن در اقتصاد رسمی شاغلند و ۹۰ درصد شاغلان در بازار سیاه کار می‌کنند، منجر به افزایش شدید قیمت‌ها شده است.

از آنجا که قیمت‌ها هر ۱۵ ساعت دو برابر می‌شد، ارزش پولی که مردم در جیب داشتند تا شب نصف می‌شد. ارزش درشت‌ترین اسکناش کشور ۱۰۰ کوینتیلیون پنگو (عدد ۱ و در جلوی آن ۳۰ صفر) بود. پنگو واحد پول سابق مجارستان است...

ما با توجه به منابعی که در حال حاضر داریم نظام بازتوزیع را انجام می‌دهیم و نباید حتی یک فقیر در کشور داشته باشیم. مشکل ما نحوه بازتوزیع است نه خود منابع. در واقع اگر حتی یکی از منابع موجود را درست بازتوزیع می‌کردیم فقر حتی با معیار سه یا چهار دلار در روز نیز بایستی از بین می‌رفت. مسأله فقر از این جهت دارای اهمیت است که ما اگر به نقطه ای برسیم که بخواهیم با همین منابع موجود بحث فقر را از کشور برطرف کنیم آن زمان سیاست‌مدار قدرت مانور بیشتری دارد و نبود فقر به معنای بالا رفتن ظرفیت یک ‌کشور برای یک ‌سری اصلاحات است.

«اگر فرض بگیریم که بانک مرکزی جلو مطالبات دولتی‌ها برای خلق پول پرقدرت و بدون پشتوانه را می‌گیرد و اصطلاحا سیاست سه قفله کردن خزانه را در پیش می‌گیرد باز هم این مورد کفایت نمی‌کند و شبکه بانک‌های تجاری در حال خلق حجم عظیمی از نقدینگی است که خود یک بحران بزرگ است و هرچه زودتر باید مهار شود. افزایش ۲۴۰ هزار میلیارد تومان سود شبکه بانکی به حجم نقدینگی کل کشور یک واقعه وحشتناک است که لازم است هرچه زودتر برای کنترل آن چاره‌ای اندیشیده شود. اگر رابطه بین تورم و نقدینگی را به خودرن غذا و جذب یا عدم جذب آن توسط بدن تشبیه کنیم، بایستی مسئله نقدینگی را به مثابه کلسترول خون در نظر بگیریم که پیوسته در بدن اقتصاد ایران حجمش رو به رشد است. این یعنی چربی مضر در بدن انباشته شده و مواد مغذی به جای جذب در بخش‌های مختلف بدن زیر پوست ذخیره شده است. وقتی سیستم گوارش نتواند غذا را به خوبی هضم کند و در قالب انرژی به اجزای مختلف تزریق کند، قطعا شرایط سلامت از بدن دور می‌شود. متاسفانه مکانیسم نقدینگی هم در ایران این رویه را داشته است.»