بادگیرها

بادگیر‌های یزد یکی از شاهکار‌های مهندسی ایرانی است که بدون مصرف هیچ نوعی انرژی، نقش مهمی در تهویه فضای داخلی خانه‌ها داشته است. یزد به عنوان یکی از شهر‌های تاریخی ایران به بادگیر‌های خود شهرت دارد. بادگیر در گذشته به عنوان راهکاری برای تحمل شرایط طاقت فرسای آب و هوای گرم و خشک در چنین منطقه‌ایی اختراع شد.

بادگیر‌ها یکی از شگفتی‌های مهندسی ساکنان شهر باستانی یزد در مرکز ایران هستند. این برج‌های بلند و دودکش‌مانند از خانه‌های خشتی چند صد ساله در شهر کویری یزد برخاسته و نسیم مطبوعی را برای ساکنان یکی از گرم‌ترین شهر‌های روی زمین به ارمغان می‌آورند.

هیچ کس نمی‌داند بادگیر‌ها چقدر قدمت دارند. در آثار هنری مصر باستان آنچه را ممکن است بادگیر‌های متعلق به سه هزار سال پیش باشد، نشان می‌دهند، اما برخی پژوهشگران بر آن هستند که ساختار‌های یافت‌شده در بقایای یک معبد ایرانی قدیمی‌ترین بادگیر‌های واقعی هستند.

بادگیر‌های باستانی در ایران به معماران دنیا الهام می‌بخشد؛ در این بادگیرها ، دودکش بلند نسیم را می‌گیرد، آن را به داخل خانه هدایت می‌کند، هوای گرم جا به جا و سپس از طریق بادگیر خارج می‌شود. برای مثال، بادگیر‌ها در شهر یزد، در ایران، وسایل خنک کننده ساده و در عین حال بسیار موثری هستند.

بادگیر سازه‌ای سنتى در معماری ایران که بر روی پشت بام‌های خانه‌ها بنا می‌شد برای جابه‌جایى و خنک کردن هوای داخل ساختمان با بهره‌گیری از وزش باد و تغییر دمای هوا است که با بی توجهی به حفظ بافت سنتی قم در معرض نابودی قرار گرفته اند؛ این سازه‌ها گا‌ها در فصلی که لک لک‌های مهاجر به سمت قم کوچ میکردند فضای مناسبی برای درست کردن لانه بر روی آن میشد که چند نمونه از بقایای این لانه‌ها هم بجا مانده است که در تصاویر مشاهده میکنید. از بادگیر به عنوان یکی از شاهکار‌های معماری کهن ایرانی یاد می‌کنند که این سازه‌ها در مناطق کویری علاوه بر ظهور و بروز هنر معماران، از مهندسی قابل توجهی نیز برخوردار بودند. در قم و در مناطق بافت قدیمی این شهر نمونه‌های بسیاری از بادگیر‌ها به چشم می‌خورد که متاسفانه به دلایلی از جمله بازسازی بافت فرسوده و بی توجهی صاحبان این خانه‌های قدیمی وضعیت وخیمی دارند و بعضا تخریب یا در حال تخریب هستند، هر چند که مواردی در خانه‌های قدیمی و تاریخی نیز به چشم می‌خورد که مورد بازسازی قرار گرفته‌اند.

طرح بادگیرها ی خانه تاریخی آقازاده درحالی روی اسکناس دو هزار تومانی نقش بست که قرار است فن آوری ساخت بادگیرها ی یزد به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت جهانی شود.