دریاچه نمک

کفه نمکی رحمانیه از توابع شهرآباد بردسکن در خراسان رضوی پس از دو سال مجددا در ایام بهار اعجاز زیبای خداوندی را در دل کویر نمایانده است. این منطقه بکر و دست نخورده در فاصله ۲۵ کیلومتری مرکز بخش شهرآباد این شهرستان با حدود ۸ هزار هکتار مساحت به شماره ۱۵۷ به عنوان نخستین اثر خراسان رضوی در فهرست میراث طبیعی کشور به ثبت رسیده است. جذابیت این منطقه سبب شده است که نظر گردشگران بسیاری را از اقصی نقاط منطقه و حتی استان و کشور بدون توجه به جاده نامناسب و بدون توجه به نبود کمترین امکانات به خود جلب کند.

بزرگترین خطری که در انتظار بازدیدکنندگانی است که با وسایل نقلیه خود برای دیدن سطح شور دریاچه که از تشنگی متورم شده می‌آیند، گیرکردن با وسایل نقلیه خود در سطح دریاچه است.

عملیات نجات یک پلنگ برفی از دریاچه نمک در شهر مانگیا چین به سختی به پایان رسید.

کارزار‌های اخیر گردشگری در رسانه‌های اجتماعی چینی از جمله Weibo و WeChat از Xiechi به عنوان "دریاچه مرده چین" اشاره می‌کنند و زیبایی و خواص درمانی آن را تبلیغ کرده‌اند.

واحه سیوا منطقه‌ای نسبتا دورافتاده در مصر است که پنج ساعت با قاهره فاصله دارد. این واحه با ۲۳ هزار نفر جمعیت به خاطر حوضچه‌های نمک آن معروف است. غلظت نمک در این حوضچه‌ها به اندازه‌ای است که تقریبا فرو رفتن در آب غیر ممکن می‌شود و به عبارت دیگر هرگز در آن غرق نخواهید.

در سال گذشته به دلیل کمبود بارش‌ها و همچنین تبخیر در اثر گرمای هوا، دریاچه حوض سلطان قم بخش زیادی از آب خود را از دست داده و هم اکنون دیگر آبی در آن دیده نمی‌شود که این امر می‌تواند مشکلات زیست محیطی برای چند استان مهم و پرجمعیت کشور از جمله استان قم به وجود بیاورد.

با گرم شدن هوا و خشک شدن آب در دریاچه «حوض سلطان» قم بلور‌های نمک در کف دریاچه بوجود می‌آیند و زمان برداشت نمک آغاز می‌شود. برداشت نمک در این روز‌های گرم تابستان قبل از طلوع خورشید آغاز شده و تا گرم شدن هوا به دلیل بالا آمدن رطوبت از کف دریاچه و مرطوب شدن نمک‌ها ادامه پیدا می‌کند.

حوالی ۳۵ کیلومتری بزرگراه قم، دریاچه نمک حوض سلطان قرار دارد.این روزها در پی بارش‌های مناسب و به دنبال رهاسازی حقابه قمرود، این دریاچه که در سال‌های گذشته در مقاطعی به طور کامل خشک شده و کف نمکی آن با اشکال چند وجهی نمایان بود، مجدد احیا شد و هم اکنون پهنه این دریاچه حداکثر میزان آب را در خود جای داده است.این روزها در اتفاقی نادر و به دلیل شکوفایی جلبکی رنگ آب این دریاچه به رنگ قرمز درآمده است که باعث جذابیت برای گردشگران این منطقه شده است.

کوه نمک قم در ۱۵ کیلومتری جاده قم به سمت جعفریه قرار گرفته و از جمله جاذبه‌های طبیعی استان به شمار می‌رود ولی متاسفانه در ماه‌های اخیر دچار شکاف‌های عمیق و وقوع پدیده فرونشست شده است. در اطراف دریاچه‌ای که در دل این کوه قرار گرفته، شکاف‌های عمیق و بسیار خطرناک وضعیت بحرانی را ایجاد نموده و بخشی از دیواره دریاچه نیز به سمت داخل سقوط کرده و همین امر سبب فرونشست زمین‌های اطراف شده که این شرایط ممکن است خطراتی برای گردشگرانی که جهت بازدید از این پدیده طبیعی به این مکان می آیند به همراه داشته باشد. جاده منتهی به کوه نمک نیز دچار فرونشست و چاله‌های نسبتاً بزرگی شده که در برخی نقاط از این مسیر، عبور خودروها به سختی امکان پذیر است و حادثه هر لحظه در کمین تردد کنندگان قرار دارد. کارشناسان زمین شناسی معتقدند میان فرونشست زمین با افت سطح آب زیرزمینی و جنس رسوبات ارتباط مستقیمی وجود دارد و از آنجا که سنگ‌های کوه نمک قم اغلب از نوع گچی، نمکی و آهکی است انحلال آنها در آب‌های زیر زمینی موجب بروز چنین شکاف‌ها و گودال‌هایی شده است.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست افزود: وقتی درباره دریاچه ارومیه و شوری آن صحبت می‌کنیم یعنی 350 گرم نمک در لیتر، بنابراین حتماً عناصر شیمیایی در بستر دریاچه وجود دارد که می‌تواند شامل سدیم و کلراید که همین نمک طعام است باشد که از آن برداشت می‌کنیم زیرا ارزش اقتصادی دارد و در شیشه‌سازی، تولید گاز کلر و پتروشیمی‌ها استفاده می‌شود.

امروز، اما می‌توان بقایای این قایق‌ها را مشاهده کرد. در حالی که قبلا به سختی می‌شد در داخل دریاچه پیاده روی کرد، امروز گردشگران در آب‌های کم عمق دریاچه قدم می‌زنند.

بارورسازی از نظر علمی و تئوریک مورد قبول است، اما اختلافی با حوزه‌ای که این کار را انجام می‌دهد وجود دارد و می‌گوییم بارورسازی راه چاره برای برطرف کردن کم بارشی نیست؛ زیرا آبی از آن استحصال نمی‌شود و سرجمع رقم بسیار ناچیزی در بارش کل می‌شود.

خشک شدن دریاچه حوض سلطان قم می‌تواند مشکلات زیست‌محیطی گسترده‌ای برای چند استان مهم و پرجمعیت کشور از جمله استان قم و تهران به وجود بیاورد و سلامت ساکنان آن را به خطر بیندازد.

مرگ تدریجی دریاچه نمک قم سمفونی غم‌انگیزی برای محیط زیست استان قم و زنگ خطری برای حیات وحش منطقه است که هر خبری از آن دل هر دوستدار محیط زیست را به درد می‌آورد و شاید فراتر از استان و مرزهای کشور نیز خیلی‌ها نگران این دریاچه باشند.

«سالار دو اویونی» بزرگ‌ترین دریاچه‌ی نمک جهان است که در کشور بولیوی قرار دارد و عکاسی خوش‌ذوق با ایده‌های جدیدش زیبایی‌های این منظره طبیعی را دوچندان کرده است.