درمان درد بیکاری با شغل‌های بی‌کیفیت

فرارو- یک سال گذشت تا مرکز آمار ایران، بار دیگر نرخ رسمی بیکاری را اعلام کند. آمارهای جدید از کاهش نرخ بیکاری در کشور خبر می‌دهند، در حالی که بسیاری از کارشناسان به دلیل تعریف «یک ساعت کار در هفته»، این آمارها را چندان جدی نمی‌گیرند. از سوی دیگر نیز رئیس سابق مرکز آمار، از دستکاری‌های پیشین دولت در آمار بیکاری خبر داده است.

به گزارش سرویس اقتصادی فرارو؛ آخرین نتایج طرح آمارگیری مشخص کرده است که در تابستان سال جاری، نرخ بیکاری نسبت به فصل بهار 1.2 درصد کاهش یافته و این آمار با سیری نزولی به 11.1 درصد رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که 24.7 درصد از جمعیت فعال گروه سنی 15 تا 24 ساله، بیکار هستند.

بر اساس وعده‌های دولت قرار است تا پایان امسال 2.5 میلیون شغل در کشور ایجاد شود. پیش از این نیز، وزیر کار از ایجاد 1.6 میلیون شغل در سال گذشته خبر داده بود که تعدادی از نمایندگان به شدت به آن اعتراض کردند. 5ماه پیش رئیس مرکز آمار ایران، به همراه وزیر کار به مجلس رفت تا حقانیت آمارهای خود را ثابت کند. اما هنگام اعلام نرخ بیکاری فصل بهار، فریادهای «دروغ است، دروغ است» نمایندگانی بلند شد که آمارها را با رشد اقتصادی و شمار بیکاران هم‌خوان نمی‌دانستند. با این وجود عادل آذر پای آمارهای خود ایستاد و از آن‌ها دفاع کرد.

به تازگی، خلیل سعیدی، قائم مقام سابق مرکز آمار ایران در این گفتگویی به دخالت مسئولان ارشد دولتی در آمارهای کلان اشاره کرده و گفته است: «من در دوران مسؤولیتم در مرکز آمار ایران، موارد متعددی از این گونه فشارها را شاهد بودم. برای مثال در زمان دولت نهم، مرکز آمار ایران نرخ بیکاری را تولید کرده بود و قصد داشت آن را ارائه کند، ولی معاون اول وقت رئیس‌جمهور مطلع شد که نرخ بیکاری  نسبت به دوره‌های قبل افزایش یافته است، پس به صراحت اعلام کرد که آمار اصلاح شود.»

البته این نخستین بار نیست که رؤسای آمار ایران، از تغییرات آمارها و تعاریف خبر می‌دهند. چند سال پیش یعنی در آذرماه سال 85، حمیدرضا نواب پور رئیس وقت مرکز آمار ایران گفتگویی با هفته‌نامه برنامه (نشریه رسمی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور) انجام داد و برای نخستین بار از تغییر مبنای آمار بیکاری خبر داد. به طوری که بر اساس تعریف جدید یک ساعت کار در هفته مبنای اشتغال قرار می‌گرفت. همین تعریف مبنای سرشماری سال 90 نیز قرار گرفته است.

هرچند تعریف فرد شاغل به عنوان کسی که یک ساعت در هفته کار دارد، تعریفی بین‌المللی است، اما این تعریف زمانی مصداق می‌یابد که با درآمد این شغل بتوان یک زندگی را اداره كرد.

یکی از اعضای هیأت علمی دانشگاه الزهرا، بر این باور است که بحث اشتغال و آنچه  به عنوان آمار اشتغال از آن نام برده می‌شود، تاثیرگذاری خود را از دست داده است. چرا که وقتی تعریف شاغل به كلی عوض می‌شود و با یک ساعت کار در هفته فرد، شاغل به حساب می‌آید، نمی‌توان ادعا کرد كه اشتغال افزایش یافته است.

حسین راغفر دراین‌باره گفته است: «مردم جامعه زمانی كاهش بیكاری را احساس می‌كنند كه از دو یا سه فرزندشان كه تحصیلات عالیه هم دارد، حداقل دو تایشان كار داشته باشند. دادن این آمارها برای دولت و افراد دیگر تنها آمارهایی است كه كاربرد خاص دارد و به منظورهای خاص هم اعلام می‌شود. در غیر این صورت هیچ تأثیری در جامعه یا احساس امنیت در جامعه ندارد.»

پس از انتشار آخرین نرخ بیکاری، برخی منابع خبری، اظهار شگفتی کردند که میان این آمارها و نرخ‌هایی که پیش از این مرکز آمار و یا بانک مرکزی در مورد بیکاری منتشر کرده بودند، تفاوت وجود دارد. به طور مثال نرخ بیکاری بهار 89 در این گزارش، 13.5 درصد ذکر شده، در حالی که در گزارش‌های قبلی این عدد 14.6 درصد بوده است. از این رو همچنان پرسش‌ها و ابهام‌هایی در مورد برخی از ارقام این آمار مطرح است.