اعتراضات دوباره؛ نبردی تازه

فرارو- در مسیر انتخابات، اعتراضات، تشکیل دول جدید و درگیری های مسلحانه، کشورهای عربی در کمانی که از لیبی تا خلیج کشیده شده طی یک هفته گذشته بیش از هر زمان دیگری نه برای سرنگونی دیکتاتوری که به منظور ایجاد نظامی که بتوان قاطعانه از آن پیروی کرد، تلاش کرده اند.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از نیویورک تایمز، مرکزیت این درگیری ها بار دیگر در قاهره بود، در میدان تحریر؛ جایی که یک جنبش اعتراضی بار دیگر احیا شد و ده ها نفر در خشونت ها و درگیری ها کشته شدند. برخی افراد اتفاقات اخیر را به عنوان انقلابی جدید یا آغاز جبهه ای جدید در مقابل انقلاب قبلی مورد تمجید قرار می دهند. اما شاید بهتر باشد که آن را پایان یک آغاز دانست، اعتراضاتی که عمرش تنها یک هفته است و با دیدی خوشبینانه که از 11 ماه پیش و آغاز روند انقلاب ها شکل گرفت، می تواند یک سرآغاز باشد.

تحلیل گران معتقدند اعتراضات ماه ژانویه علیه دیکتاتوری ها صورت می گرفت و حال این اعترضات علیه بقایای این دیکتاتوری ها شکل می گیرند. آنها بر این عقیده اند که سقوط رژیم ها انقلاب نبود، بلکه راهی بود برای تاسیس بنیان های بهار عربی. دستیابی به آزادی و دموکراسی به زمان نیاز دارد.

هیچ کس انتظار نداشت که اعتراضات عربی یک راهپیمایی ساده باشد اما احتمال بروز چنین جریانی با پتانیسل متلاشی کردن، خونریزی و بی نظمی نیز چندان بالا نبود. در حالی که بسیاری از تحلیل گران بروز این درگیری ها و اختلافات را در مواجهه با میراث دیکتاتورها فرضیه ای اجتناب ناپذیر می دانند، دیگر تحلیل گران ابراز نگرانی می کنند که منطقه پیش از دستیابی به یک سیستم جایگزین برای شرایط راکد فعلی، با سال ها ناآرامی روبرو خواهد بود.

زمزمه های ترس از بروز آشوب و هرج و مرج به اندازه امید راه اندازی انقلاب ها واقعی است. در مناطقی مانند مصر درگیری چنان تن به تن شده که نیروهای دولتی- به خصوص نظامیان- مصمم تر از هر زمانی به نظر می رسند.

فادل شالک، مقاله نویس لبنانی روز شنبه نوشت: «آنچه در حال حاضر در جهان عرب شاهد آن هستیم، بروز ترس است. حاکمان از مردم کشورشان در هراسند، روشنفکران از فقرا می ترسند، طبقه متوسط جامعه در هراس از دهک پائین جامعه و مردم عادی به سر می برد.»

شالک در ادامه می افزاید: «آیا چنین شرایطی منجر به سازش می شود؟ یا آیا همچنان شاهد بروز ترس و فشار در سطح این جوامع خواهیم بود؟»

انتخابات ماه اکتبر تونس که به عنوان یک الگو مورد تمجید قرار گرفت، به دلیل مردمی بودنش قابل توجه بود اما از آنجایی که دیگر کشورهای منطقه شاهد هفته ای پرآشوب بودند، می توان تونس را یک استثنا دانست.

علی عبدالله صالح، رئیس جمهور یمن با طرح کناره گیری از قدرت موافقت کرده اما درگیری میان نیروهای دولتی و نیروهای مخالف هر روز شدت بیشتری می گیرد. در عین حال، مخالفان سابق لیبی دولتی جدید را تشکیل داده اند اما با مشکل متحد کردن مناطقی روبرو هستند که به عنوان دولت-شهرهای مستقل با شبه نظامیان خود فعالیت می کنند. دیگر کشورهای منطقه نیز با شرایطی مشابه روبرو بوده و هر یک با دیکتاتوری یا بقایای دیکتاتوری دست به گریبان هستند.

روز دوشنبه دور نخست انتخابات پارلمانی در مصر آغاز می شود اما درگیری میان معترضان و نظامیانی که بخشی از نظام سابق حسنی مبارک هستند، ابعاد این انتخابات را تحت الشعاع قرار داده است. برخی منتقدان که از حاکمان نظامی حمایت می کنند بر این عقیده اند که شورای نظامی حاکم فاسد است و تفات چندانی با مبارک ندارد اما در شرایط فعلی هیچ گزینه دیگری وجود ندارد.

دیکتاتوری مبارک در ماه فوریه به پایان رسید. در حال حاضر نظامیان در شورایی متشکل از 20 ژنرال بر کشور حاکم هستند و دلیل انتقادات موجود علیه آنها، تعلل شان در برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، انحصاری کردن قدرت و اغماض و حتی تداوم شکنجه و سوءاستفاده های دولت پیشین است.

گرچه برخی در تونس، به خصوص اسلام گرایان نگران شکل گیری دولت سایه بودند، اما احتمال شکل گیری آن در هیچ کشوری به اندازه مصر، با وجود نظامیان بالا نبوده است. برخی کارشناسان منتقد بر این عقیده اند که کلمه «ثبات» هیچ چیز جز کلمه ای درست برای پایانی پرغلط نیست. آنها معتقدند ثبات در سراسر ماه های گذشته به دست نیامده و حال چرا باید انتظار کسب آن طی ماه های آینده را داشت؟

ترس هنوز عامل بسیاری از تحولات است. در لیبی تعهدات انقلاب هنوز اجرایی نشده است. ناآرامی ها در سوریه ادامه دارد. در یمن تظاهرات ها علیرغم موافقت رئیس جمهوری با کناره گیری از قدرت همچنان ادامه دارد و هنوز هم احتمال بروز جنگ داخلی وجود دارد. معترضان در میدان تغییر در صنعا، پایتخت یمن می گویند درسی از انقلاب مصر گرفته اند: رفتن حاکم به معنای کامل شدن روند انقلاب نیست. آنها می گویند حسنی مبارک رفت و مردم مصر پیش از رسیدن به اهدافشان به خانه بازگشتند.

این در حالی است که عربستان سعودی که در اعتراضات ماه آوریل بحرین دخالت داشت، هفته گذشته شاهد تظاهرات مردم شیعه در منطقه شرقی قطیف بود. در این تظاهرات دست کم چهار نفر کشته و 9 نفر توسط نیروهای امنیتی کشته شدند. در سویی دیگر مردم در مراکش روز جمعه به پای صندوق های رای رفتند. این نخستین انتخابات پارلمانی مراکش از زمان تصویب قانون اساسی جدید در ماه ژوئن بوده است. حزب عدالت و توسعه اکثریت کرسی ها را کسب کرد اما سران معترضان خواهان بایکوت آن شدند، چراکه قانون اساسی جدید را تنها در راستای تقویت قدرت نهایی پادشاهی می دانند.

و همان ترس آشنا بار دیگر به چشم می خورد. احمد مزروک، صاحب یک رستوران کوچک در کازابلانکا می گوید: «ما نیازی به آشوب هایی مانند آنچه در مصر و یمن اتفاق می افتد، نداریم.» وی با اعتراض به عملکرد سران معترضان می پرسد:«آنها چه کاری در جهت بهبود شرایط کشور صورت داده اند؟» این کاسب جزء از آنها می خواهد که داد و فریاد را متوقف کنند، چراکه ناآرامی به اقتصاد کشور صدمه می زند.