رابعه اسکویی: تئاتر کار می‌کنم تا جوان شوم

نشست رسانه‌ای نمایش «دایره گچی قفقازی» با حضور کارگردان و بازیگران این اثر نمایشی برگزار و از پوستر کار نیز رونمایی شد.

به گزارش ایسنا به نقل از مشاور رسانه‌ای نمایش، نشست رسانه‌ای نمایش «دایره گچی قفقازی» که قرار است به زودی درسالن اصلی مجموعه تئاترشهر روی صحنه برود، با حضور امیر دژاکام کارگردان نمایش، رابعه اسکویی، امیر کربلایی زاده، سیاوش خیرابی، النا امیدی، نگار بابایی و دیگر بازیگران نمایش در موسسه فرهنگی هنری ماهان برگزار شد.

مصائب «احمد شمس» و چند داستان دیگر

در ابتدای این نشست امیر دژاکام درباره دلائل چند سال دوری‌اش از فضای رسمی تئاتر، عنوان کرد: بخش مهمی از زندگی من تئاتر، تمرین و تولید تئاتر است. همین‌طور که این مسیر و جاده را می‌رفتم، بعد از تجربه موفق «ایوب خان» که در زمان کرونا با حضورهنرجویان و دانشجویانم انجام شد و در سالن چهارسو به صحنه رفت و در جشنواره تئاتر فجر و جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی نیز موفق ظاهرشد نمایشنامه «احمد شمس» را برای اجرا انتخاب کردیم.

او ادامه داد: نزدیک به ۴ ماه و نیم «احمد شمس» را (که سرگذشت یک استاد کارگردانی و دکترای ادبیات دراماتیک بود که قصد داشتند فیلم بسازند، اما بنا به دلائلی به حضیض ذلت می‌افتند و مجبور به انجام کار‌های سطح پایین و خلافی می‌شوند)، تمرین کردیم، اما نمایش «احمد شمس» رد شد و نوبت اجرای ما در تئاترشهر به تعویق افتاد. شورای نظارت می‌گفت نمایش تصویب شده، اما تئاترشهر می‌گفت تصویب نشده است. در این میان من از شورای نظارت تقاضای نماینده تام الاختیار کردم که هیچ وقت به من معرفی نشد.

دژاکام با اشاره به دیگر تلاش‌هایش برای اجرای تئاتر افزود: بعد ازناامید شدن از اجرای این نمایش، نمایشنامه «من و گربه پری» را برای اجرا ارائه دادم که آن هم با اکثریت آرا در شورا رد شد و جالب است که خانم شهره سلطانی همین چندی قبل نمایش را اجرا کردند و مشکلی پیش نیامد. بعد از آن بود که نمایش «آنا» را در فستیوال تونس اجرا کردم که نمایش به عنوان اثر برگزیده جشنواره انتخاب شد، اما زمانی که به ایران برگشتیم، به دلایلی، چون نبود سالن و درگیر بودن الناز ملک بازیگر نمایش امکان اجرا پیدا نکردیم. این را هم بگویم که در نهایت «احمد شمس» مجوز اجرا گرفت، اما زمانی بود که من دیگر دل و دماغ اجرای آن کار را نداشتم و تصمیم گرفتم «دایره گچی قفقازی» را برای اجرا آماده کنم.

وی درباره روند شکل گیری این اثر نمایشی توضیح داد: طبق روالی که با بچه‌های موسسه ماهان دارم آن‌ها و همچنین دانشجویانم در اکثر کارهایم حضور دارند؛ از نمایش‌های ابتدایی که به صحنه بردم تا همین نمایش «دایره گچی قفقازی» که به همت همین بچه‌ها شکل گرفته این روال ادامه داشته است. ان‌شاءالله قرار است نمایش از ۸ آبان ماه ساعت ۱۹ اجرای خود را در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر آغاز کند.

اجرای «دایره گچی قفقازی» به شیوه ایرانی-مدرن

دژاکام درباره رویکردی که به متن برتولد برشت داشته است، عنوان کرد: متن «دایره گچی قفقازی» یک اثر جهانی است و همه آن را می‌شناسند، اما در این اجرا تلاش کردم متن ایرانی-مدرن شود و هم از نظر فلسفی و هم از نظر تکنیکال این اتفاق رخ دهد و از منظر زیبایی شناسی نیز با مولتی مدیا هم‌گرایش باشم. در نمایش یک دوربین خط زنده وجود دارد و شاهد پخش ویدئو آرت و ویدئو‌های از پیش ضبط شده در اجرا هستیم.

وی ادامه داد: صحنه خالی است و به اقتضای موضع گیری بازیگر، معنا پیدا می‌کند. بازیگران همه اپیک و با فاصله‌گذاری نسبت به نقش‌هایشان بازی می‌کنند. در واقع کاراکتر را نقد می‌کنند و کاریکاتوری از نقش را روی صحنه ارائه می‌دهند. همچنان که در دنیای مدرن گریه و خنده در هم تنیده شده و من هم این اثر را به صورت تراژیک کمدی روی صحنه می‌برم. بازیگران پالوده و استیلیزه بازی می‌کنند و بازی رئالیستی نداریم. در کارگردانی هم من خصلت‌ها و ویژگی‌هایی را که در آثار گذشته‌ام داشته‌ام به روز کرده‌ام. نمایش از ریتم و سرعت بالایی برخوردار است و امیدوارم که تماشاگران آن را بپسندند. در واقع به متن برشت معاصر نگاه کردم و سعی‌ام بر این بوده که مخاطب بتواند خودش را در این نمایش ببیند و همراه با آن جلو برود.

از اینکه به کشور بازیگر معرفی می‌کنم به خودم می‌بالم

این کارگردان و مدرس تئاتر درباره انتخاب بازیگران نمایش نیز توضیح داد: من با فراغ بال تمرین‌های نمایش را با شاگردانم شروع کردم و همین طور از همکاران حرفه‌ای خودم از جمله امیر کربلایی زاده که سال هاست با هم همکاری داریم، دعوت کردم. بازیگرانی، چون آرمین خزائلی، علی برجی، حمید فلاحی و عزیزان دیگر سال هاست در کنار من هستند و با هم همکاری‌های زیادی داشتیم. علاوه بر آن‌ها در این نمایش از بازیگران دیگری، چون رابعه اسکویی و سیاوش خیرابی نیز دعوت به همکاری کردم. کمتر کسی است که رابعه اسکویی را نشناسد. او سالیان سال در تئاتر و سینما زحمت کشیده و به حق سبقه تئاتری دارد. ایشان با حضور خودش به سینما رونق بخشیده وگرنه تئاتر خانه او است و حضورش در تئاتر همیشه رونق بخش بوده است. با سیاوش خیرابی هم ۱۶-۱۷ سال قبل در سریال «ترانه مادری» همکاری داشتیم و از آن زمان می‌خواستیم با هم تئاترکار کنیم که این بار میسر شد. اکثر بازیگران نمایش همکلاسی‌ها و هنرجویان من بودند و خوشحالم که من به کشور بازیگر معرفی می‌کنم و به این قضیه می‌بالم.

در ادامه این نشست رسانه ای، رابعه اسکویی درباره تجربه همکاری اش با امیر دژاکام گفت: من و آقای دژاکام خیلی سال است که یکدیگر را می‌شناسیم ولی تا به حال با همدیگر کار نکرده بودیم. زمانی که با من تماس گرفتند خوشحال شدم و استقبال کردم. بچه‌هایی که در این نمایش بازی می‌کنند بسیاربااستعداد هستند و نمایش را می‌فهمند که این نکته برای من از هر چیزی بااهمیت‌تر است. اینکه من وقتی کنار جوان‌هایی که تازه وارد کار تئاتر شده‌اند، قرار می‌گیرم می‌بینم که چقدر خوب نقش را فهمیده اند و چقدر قشنگ کار می‌کنند. البته تجربه و راهنمایی‌های آقای دژاکام خیلی مهم است، اما صددرصد تفکر و استعاداد و هنر خودشان هم هست و این ۲ با هم آمیخته و تبدیل به این کاراکتر‌های زیبا شده است.

این بازیگر ادامه داد: معمولا بازیگران جوانی که از تئاتر به سینما و تلویزیون می‌آیند دارای یک فهم و نگاه خاصی هستند که خیلی به آن‌ها برای پیش برد اهدافشان در جهت معروف شدن و کار‌های خوب بازی کردن کمک می‌کند. در این نمایش حدود ۶۰ نفر ایفای نقش می‌کنند و من واقعا خوشحالم که در کنارشان کار می‌کنم و از آن‌ها یاد می‌گیرم. همچنین خیلی خوشحالم بعد از سال‌ها آشنایی که به ۳۰ سال می‌رسد، با آقای دژاکام کار می‌کنم.

هروقت حالم خوب نیست تئاتر کار می‌کنم و جوان می‌شوم

اسکویی درباره نقشی که در نمایش برعهده دارد، بیان کرد: من «دایره گچی قفقازی» را در زمان جوانی با آقای سمندریان کار کرده بودم، اما اجرای آقای دژاکام یک مدل جدید و تازه است که برایم خیلی هیجان انگیز است. این شیوه اجرا دست ما را باز می‌گذارد. من نقش زن حاکم را برعهده دارم؛ نقشی که برای کار کردن فضا دارد و شخصیتش را دوست دارم. من تازه به گروه اضافه شده ام و هنوز به نقشم نرسیده ام. معتقدم در نمایش همه بازیگر‌ها باید در یک سطح باشند و وقتی همه خوب هستند نمایش هم خوب است بنابراین باید خودم را به بچه‌ها برسانم. تئاتر نبض زندگی همه بازیگران است و من هر وقت حال دلم خوب نیست تئاتر کار می‌کنم و دوباره جوان می‌شوم.

سیاوش خیرابی نیز با اشاره به اینکه اولین بار در سریال «ترانه مادری» با دژاکام همکاری داشته است، عنوان کرد: از همان زمان آقای سهیلی زاده تاکید داشت که برای تقویت بیانم پیش آقای دژاکام بروم که خوشبختانه فرصت همکاری بعد از سال‌ها برایم فراهم شد. اما مساله‌ای که می‌خواهم به آن اشاره کنم این است که من هم مثل خیلی از افراد حاضر در این سالن کلاس بازیگری رفته ام، اما درآن دوران بهایی که امروزه به بچه‌ها داده می‌شود به ما داده نمی‌شد.

وی ادامه داد: من شاید سه سال از دوره آموزش بازیگری ام گذشت ولی به هیچ پروژه‌ای معرفی نشدم و رفتم ویزیتور یک شرکت شدم. از این رو به نظرم خیلی باید قدر چنین کلاس‌هایی را دانست که بچه‌ها را در یک اثر سهیم می‌کنند و می‌توانند تجربیات زیادی کسب کنند؛ اتفاقی که در دوره ما نمی‌افتاد. از این که می‌بینم همه هنرجویان نقش‌های جان‌دار و خوبی بازی می‌کنند برایم بسیار جذاب است.

دژاکام در این زمینه یادآور شد: در حال حاضر تولید تئاتر در کشور ما به این شکل است که یک سرمایه‌گذار می‌آید به مدت ۱۵-۲۰ روز تعدادی بازیگر را که مدتی بین ۲ فیلم‌شان وقت‌شان آزاد است، انتخاب می‌کند و با آن‌ها تئاتر کار می‌کند. موسسه ماهان خوشحال است که بگوید یک جریان تئاتری است نه یک بیزینس تئاتری.

بازیگرانی که نقش‌هایشان را به دست آوردند

این کارگردان تئاتر با اشاره به درخواست‌های غیرحرفه‌ای و اصولی که برخی سرمایه‌گذاران و تهیه کنندگان تئاتر از کارگردان‌ها دارند و این که برای این نمایش هیچ کمک دولتی نگرفته‌اند، یادآور شد: واقعیت این است که بچه‌های گروه، به جز رابعه اسکویی، امیر کربلایی زاده و سیاوش خیرابی که از قبل نقش هایشان مشخص بود، نقش‌های این نمایش را از من گرفتند به این معنی که به صورت قطعی نقش هیچ کدامشان مشخص نشده بود و در پروسه تمرین هرکدام تلاش کردند و نقش خودشان را به دست آوردند.

دژاکام ادامه داد: حس باغبانی را دارم که در وسط یک عالمه گل راه می‌رود و این گل‌ها روز به روز شکوفاتر می‌شوند. ایمان دارم «دایره گچی قفقازی» در این بازار مکاره رنگ و وارنگ که هنرپیشه‌های معروف حرف اول را می‌زنند، اثر ماندگار و به یادماندنی می‌شود و بازی بعضی از بچه‌های ما از بازی بازیگران مطرح بهتر است، این را به قدرت می‌گویم.

در بخش دیگری از این نشست النا امیدی درباره تجربه همکاری اش با امیر دژاکام صحبت کرد و گفت: از اردیبهشت که استاد دژاکام تصمیم گرفتند این نمایش را روی صحنه ببرند هم من و هم بقیه بچه‌ها می‌دانستیم که این نمایش ۲ نقش مهم دارد و از آن جایی که نمایش قرار بود در سالن اصلی تئاترشهر روی صحنه برود قطعا به بازیگر چهره احتیاج داشت. استاد به من گفتند شما رزرو این نقش هستی تا روزی که بازیگر اصلی بیاید، اما ته دلم دوست داشتم، بتوانم این نقش را به دست بیاورم. تا این که همین یک هفته قبل بود که آقای دژاکام در جمع اعلام کردند که نقش «گروشه» را من بازی کنم. امیدوارم بتوانم این لطف را با تمام انرژی که برای این نقش می‌گذارم جبران کنم.

نگار بابایی هم که در این نمایش در نقش راوی بازی می‌کند، درباره حضورش در این اثر نمایشی بیان کرد: در این کار نوعی همدلی بین بچه‌های گروه جریان دارد که خیلی ارزشمند است و هیچ کس به اصطلاح برای نقش دیگری دندان تیز نمی‌کند و هر کس به دیگری کمک می‌کند تا نقشش را به بهترین شکل ایفا کند.

بهلول «دایره گچی قفقازی» هستم

امیر کربلایی زاده نیز با اشاره به اینکه از سال ۸۳ با امیر دژاکام آشنا شده و اولین بار با نمایش «رویا‌های خلیج فارس» با وی همکاری داشته است، عنوان کرد: من هم مثل بقیه بچه‌های گروه کم کم در کار‌های آقای دژاکام نقش گرفتم تا بتوانم به عنوان بازیگر ثابت کارهایشان حضور داشته باشم. من نقش آزدهاک را در این نمایش برعهده دارم که به نظرم یکی از شاه نقش‌های «دایره گچی قفقازی» است. این نقش لایه در لایه است و خیلی فراز و فرود دارد. در واقع او بهلول نمایش است و فعلا دارم روی نقش کار می‌کنم تا بتوانم به نتیجه مطلوب آقای دژاکام برسم.

در پایان جلسه با حضور امیر دژاکام و بازیگران نمایش از پوستر «دایره گچی قفقازی» که طراحی آن را امیر رجبی برعهده داشته است، رونمایی شد.