چند عامل که تعیین می‌کند سمت و سوی جنگ در خاورمیانه به کدام سو خواهد رفت؟

فرارو- فرد کاپلان، نویسنده و روزنامه نگار آمریکایی و ستون‌نویس قدیمی و پرسابقه هفته نامه «اسلیت» است که در آن روابط بین الملل و سیاست خارجی ایالات متحده را پوشش می‌دهد. او در سال ۱۹۸۲ میلادی در نگارش گزارش نشریه «بوستون گلوب» تحت عنوان «جنگ و صلح در عصر هسته‌ای» درباره مسابقه تسلیحات هسته‌ای ایالات متحده و شوروی که در سال ۱۹۸۳ میلادی جایزه پولیتزر را برای گزارش ملی دریافت نمود همکاری کرد. او هم چنین برای نشریات دیگر از جمله نیویورک تایمز، آتلانتیک، نیویورکر نوشته است. کاپلان چندین کتاب در مورد استراتژی نظامی نوشته است. در اواخر سال ۲۰۲۰ میلادی، کاپلان کتاب «شورشیان: دیوید پترائوس و طرح تغییر روش جنگ آمریکا» را منتشر کرد که به بررسی چگونگی تلاش ژنرال دیوید پترائوس برای پیاده‌سازی تفکر جدید در افغانستان و عراق در رابطه با استراتژی سنتی و روشن ضد شورش می‌پردازد و کاستی‌های این استراتژی، زیربنای فکری آن و افرادی که آن را تعریف کردند را تشریح می‌کند. این کتاب نامزد نهایی جایزه پولیتزر برای ادبیات غیرداستانی عمومی در سال ۲۰۱۴ میلادی شده بود.

به گزارش فرارو به نقل از اسلیت، کابوس گسترش جنگ در خاورمیانه در حال تحقق است. پرسش اساسی آن است که پیش از آن که خستگی از ادامه درگیری، ترس و یا تلاش‌های دشوار دیپلمات‌های خارجی باعث توقف درگیری‌ها شوند این نزاع تا چه اندازه گسترش خواهد یافت و همراه با خشونت خواهد بود؟

اسرائیل در حال حاضر با چشم انداز اولین جنگ سه جانبه خود از سال ۱۹۷۳ میلادی به این سو این بار در غزه، کرانه باختری و لبنان مواجه است و این وظیفه را نه با تردید بلکه با ذوق و شوق انجام می‌دهد. جبهه‌ای که اخیرا مجدداً شعله ور شده علیه جنگجویان حزب الله لبنان است. با این وجود، تشدید این درگیری طولانی مدت و تبدیل آن به یک جنگ تمام عیار آن گونه که اسرائیل اکنون در حال انجام آن است، بزرگترین مخاطرات را نه تنها برای اسرائیل و لبنان بلکه برای کلیت منطقه خاورمیانه به همراه خواهد داشت. "جو بایدن" رئیس جمهور آمریکا  و برخی از رهبران اروپایی یک آتش بس ۲۱ روزه را برای آغاز روند تنش زدایی پیشنهاد کرده اند، اما دلیل اندکی وجود دارد که باور کنیم آنان در مقایسه با تلاش شان در توقف جنگ غزه در یازده ماه گذشته این بار موفق‌تر خواهند بود.

اسرائیل توجیهاتی برای انجام تازه‌ترین حملات خود در لبنان دارد که هفته گذشته با انفجار کنترل از راه دور پیجر‌های بمبگذاری شده و واکی تاکی‌های در دست هزاران مبارز حزب الله آغاز شد و سپس با حملات هوایی گسترده علیه مواضع حزب الله ادامه یافت. حزب الله دلایلی برای پاسخ دادن دارد و برخی از راکت‌های خود را به سمت شهر‌های اسرائیلی تا جنوب تل آویو شلیک می‌کند، مناطقی که پیش‌تر به ندرت به سمت آن شلیک کرده بود.

در مقطعی نه تنها نتانیاهو بلکه افراد دیگر از اسرائیلی به این نتیجه رسیدند که زمان آن فرارسیده که حجم حملات خود را افزایش دهند. یکی از مدافعان سرسخت این ایده "یوآو گالانت" وزیر دفاع اسرائیل بوده که با شدت با نتانیاهو در مورد برخی از سیاست‌هایش در غزه مخالف بوده تا جایی که ممکن است به زودی برکنار شود. بایدن تلاش عجولانه‌ای برای قرار دادن پیشنهاد آتش بس بر روی میز و پیشبرد برخی مذاکرات انجام داده است. در این میان مشکل اساسی آن است که بسیاری از اسرائیلی‌ها از جمله نتانیاهو باور دارند که اکنون فرصتی برای تخریب ساختار فرماندهی حزب الله را در اختیار دارند. نتانیاهو از استراتژی کارزار حملات اش تحت عنوان "دکترین پیروزی" یاد کرده همان طور که "پیروزی کامل" را هدف خود در غزه اعلام کرده است.

نتانیاهو دلایلی برای این باور دارد. گزارشی  که به تازگی در "فایننشال تایمز" چاپ شده نشان می‌دهد که در آستانه جنگ سال ۲۰۰۶ میلادی دستگاه امنیتی اسرائیل فهرستی بررسی شده از تنها ده‌ها هدف حزب الله عمدتا سربازان و تجهیزات پشتیبانی درگیر در جنگ را تهیه کرده بود. این در حالیست که اکنون پس از سال‌ها جمع آوری عمیق اطلاعات و تحقیقات دقیق اسرائیل مکان دقیق و عملکرد هزاران هدف از جمله زیرساخت‌های نظامی گسترده‌ای را که حزب الله طی دو دهه گذشته ساخته را می‌داند.  

نیروی هوایی اسرائیل در طول سال ۲۰۰۶ میلادی روزانه حدود ۲۰۰ هدف را مورد حمله قرار داد که بسیاری از آن حملات غیرضروری بودند. این در حالیست که صرفا در روز دوشنبه اخیر اسرائیل به ۱۶۰۰ هدف حمله کرد. بسیاری دیگر از اهداف حزب الله هنوز از سوی اسرائیل مورد حمله قرار نگرفته اند. بسیاری از این اهداف از جمله اهدافی که پیش‌تر بمباران شده اند در سراسر لبنان پراکنده هستند و صرفا در سنگر جنوبی حزب الله واقع نشده اند. حتی اگر حملات هوایی اسرائیل دقیقا حساب شده باشند نیز قطعا بسیاری از غیرنظامیان کشته و زخمی خواهند شد.

بر اساس گزارش‌ها انفجار پیجر‌ها در هفته گذشته باعث مجروح شدن ۲۸۰۰ نفر شد و مشخص نیست چه تعداد از مجروحان از اعضای حزب الله لبنان و چه تعداد شهروندان عادی بوده اند. بمب‌های پرتاب شده حتی بمب‌های کوچک از سوی جنگنده‌های اسرائیل در روز‌های پس از آن با قدرت بسیار بیش تری منفجر شدند. اسرائیل امیدوار است که عملیات را به سرعت به پایان برساند پیش از آن که آسیب غیرنظامیان مخالفت زیادی را برانگیزد. با این وجود، بسیاری از رهبران و دیپلمات‌های خارجی امیدوار هستند پیش از آسیب وارد شده علیه غیر نظامیان آتش بس برقرار شود.

بر اساس گزارش فایننشال تایمز، اگر فرماندهان حزب الله تصمیم بگیرند، قادرند روزانه ۳۰۰۰ راکت و موشک شلیک کند. حملات متقابل نسبتا محدود حزب الله در هفته جاری که به اهدافی عمدتا نظامی در حیفا و تل آویو اصابت کرد نشان داد که آن گروه توانایی وارد ساختن خسارات ویرانگر به اسرائیل را دارد.

ممکن است لحظاتی وجود داشته باشد که جنگ در جبهه شمالی به صورت دیپلماتیک حل و فصل شود. حزب الله چندی پیش اعلام کرده بود که اگر اسرائیل توافق آتش بس با حماس را امضا کند آن گروه شلیک راکت به سوی اسرائیل را متوقف خواهد کرد. با این وجود، این پیشنهاد جدی گرفته نشد.

در همین حال، حتی اگر نتانیاهو مایل به برقراری آتش‌بس در مرز‌های شمالی باشد عطش اش برای حفظ قدرت ممکن است وی را منصرف سازد. "ایتامار بن گویر" وزیر امنیت ملی کابینه او و رهبر یکی از احزاب راست افراطی اعلام کرده  که در صورت موافقت نخست وزیر با آتش بس از کابینه استعفا خواهد داد. دولت ائتلافی نتانیاهو با اکثریت بسیار اندکی بر کنست (پارلمان اسرائیل) مسلط است. اگر بن گویر حزب تحت رهبری خود را از دولت ائتلافی خارج کند دولت نتانیاهو از اکثریت خواهد افتاد و انتخابات تازه‌ای برگزار می‌شود که احتمال باخت نتانیاهو در آن وجود خواهد داشت.

"چاک شومر" رهبر اکثریت سنای آمریکا که به شدت طرفدار اسرائیل است در جریان یک سخنرانی چند ماه پیش دقیقا به این دلیل که نتانیاهو بیش از حد مطیع جناح راست افراطی اسرائیل است از او انتقاد کرد و آرزوی برگزاری انتخابات جدید در اسرائیل را داشت تا امکان برقراری صلح فراهم شود. یک واقعیت دیگر بسیاری از دیپلمات‌های خارجی را نگران می‌کند و باعث می‌شود آنان آرزو کنند که این موضوع باعث دردسر بیش‌تر نتانیاهو شود؛ اینکه اگر نیرو‌های اسرائیلی واقعا به لبنان حمله کنند مشکلات اسرائیل الزاما پایان نخواهد یافت.

"مناخیم بگین" نخست وزیر اسبق اسرائیل در سال ۱۹۸۲ میلادی به سربازان در جنوب لبنان دستور داد تا اعضای سازمان آزادیبخش فلسطین تحت رهبری "یاسر عرفات" را از لبنان بیرون کنند. آن عملیات از نظر تاکتیکی موفقیت آمیز بود، اما اسرائیلی‌ها به مدت ۱۸ سال در وضعیت اشغالگری آشفته در آنجا باقی ماندند. حزب الله لبنان در خلاء نیرو‌های تحت رهبری عرفات به قدرت رسید.

فشار‌های زیادی ماشین‌های جنگی خاورمیانه را در اسرائیل، غزه، لبنان و نقاط دیگر منطقه به کار انداخته است. صلح مستلزم آن است که دیپلمات‌ها بسیاری از قطعات متحرک آن ماشین‌ها را به یکباره متوقف کنند. این کار بسیار دشواری است.