کالاس جایگزین بورل؛ چه نگاهی به ایران، اسرائیل و روسیه دارد؟

جوزپ بورل، مسئول اسپانیاییِ سیاست خارجی اروپا تا کمتر از ۳ ماه دیگر جای خود را به کایا کالاس، نخست وزیر سابق استونی می‌دهد. از دیدگاه‌های فردی خانم کالاس در مورد ایران، اسرائیل، روسیه و چین چه می‌دانیم؟

به گزارش یورونیوز، خانم کالاس ۴۷ سال سن دارد و سیاستمداری لیبرال است، در حالی که آقای بورل یک سوسیالیستِ کهنه‌کار و ۷۷ ساله بود. برهمین اساس، در نگاه نخست، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که سیاست خارجی اتحادیه اروپا از ابتدای دسامبر ۲۰۲۴ با چابکی بیشتری پیگیری خواهد شد. اما این همه داستان نیست.

خانم کالاس که در سال ۲۰۲۱ به عنوان نخستین نخست وزیرِ زنِ استونی آغاز به کار، یکی از اولین رهبران اتحادیه اروپا بود که زنگ خطر را در مورد طرح‌های توسعه‌طلبانه ولادیمیر پوتین به صدا درآورد. او بار‌ها به رهبران اروپایی به ویژه شرقی‌ها درباره گرفتار آمدن در «تله» روابط تجاری خوب با روسیه هشدار داد؛ بنابراین گروهی از کارشناس معتقدند که خانم کالاس گزینه مناسبی برای راهبری سیاست خارجی اتحادیه اروپا است، به ویژه در دوره‌ای که تمرکز اتحادیه بر تقویت توان دفاعی در برابر روسیه متمرکز خواهد بود. لذا، به نظر می‌رسد که اولویت اصلی خانم کالاس به عنوان دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، اطمینان از آمادگی اروپایی‌ها برای جلوگیری از پیشرفت‌های آتی روسیه خواهد بود.

او ارائه دهنده طرح پیشنهادی اعطای وام اتحادیه اروپا به کشور‌های عضو برای تقویت توان دفاعی‌شان است، طرحی که با وجود جلب حمایت فرانسه برای نهایی شدن با مخالفت آلمان مواجه است.

البته خانم کالاس با چالش‌های بزرگ دیگری نیز در حوزه سیاست خارجی اتحادیه اروپا مواجه خواهد بود: پیگیری رویکرد تازه اتحادیه اروپا در قبال چین و تقویت نقش میانجیگرانه اتحادیه اروپا در مواجهه با چالش ایران و بحران خاورمیانه با محوریت اسرائیل.

نخست وزیر سابق استونی به عنوان سیاستمداری فمینیست بار‌ها از لزوم برخورداری زنان و دختران افغان از آزادی‌های بنیادین سخن گفته و خواستار تشدید تلاش‌های بین‌المللی در این زمینه شده است.

خانم کالاس هر چند که شخصا حامی ایده دو کشوری برای حل بحران موجود در سرزمین‌های فلسطینی است، ولی از حامیان جدی اسرائیل به شمار می‌رود. چنان که از حمله موشکی و پهپادی ایران به خاک اسرائیل انتقاد و از حمایت نظامی کشور‌های غربی برای ساقط کردن موشک‌ها و پهپاد‌های شلیک شده به سمت اسرائیل ابراز خرسندی کرد.

او همواره خط مشی اتحادیه اروپا در حمایت قاطعانه از اسرائیل را دنبال کرده و در عین حال خواستار احترام به قوانین بین‌المللی بشردوستانه در غزه شده است. خانم کالاس همواره حملات «گروه حماس» را محکوم کرده است.

او همچنین در جبهه آن دسته از رهبران اتحادیه اروپا قرار دارد که از چین به دلیل همراهی با روسیه شاکی است و از طرح اتحادیه برای برقراری توزن تازه در روابط سیاسی و اقتصادی با چین حمایت می‌کند.

نخست وزیر سابق استونی زاویه ویژه‌ای نسبت به رویکرد اخیر اتحادیه اروپا نسبت به ایران ندارد. او بار‌ها از این کشور به دلیل ادعای حمایت از روسیه در جریان حمله به خاک اوکراین انتقاد کرده است.

خانم کالاس از سوی منتقدانش تحت فشار است که خارج از تجربه بالا در حوزه روابط سیاسی با کشور‌های اروپای شرقی، از توانمندی لازم برای ایجاد تعامل لازم در خاورمیانه، آفریقا، آسیا و اقیانوسیه برخوردار نیست

به باور آنها، آقای بورل به ویژه در مورد مساله اسرائیل و فلسطینی‌ها بر پایه یک باور شخصی، نقش بسیار فعالی ایفا می‌کرد و در تلاش برای افزایش فشار‌ها بر اسرائیل بود. او در تازه‌ترین تلاش‌های خود نیز از ابراز تمایل اتحادیه اروپا برای به دست گرفتن مجدد کنترل مرز غزه و مصر خبر داد. آقای بورل، همچنین، بر پایه رویکرد سوسیالیستی خود معتقد به برقراری یک موازنه جدی میان مطالبه‌های متقابل آمریکا و جمهوری اسلامی بود و در مقابل تلاش‌های جناح‌های تندرویِ اروپایی علیه ایران تا حد امکان مقاومت می‌کرد.

به عنوان نمونه، اوین اینجر، نماینده سوسیالیست پارلمان اروپا به یورونیوز گفت: «از آنجایی که او (کالاس) چندان درگیر این موضوع‌ها نبوده است، من کمی نگران هستم که جنگ غزه در راس برنامه‌های او نباشد.».

اما در مقابل، میکا آلتولا، نماینده میانه‌رو پارلمان اروپا یادآور شد که استونی تحت رهبری کالاس همواره رویکردی عملگرا در قبال مسائل نوار غزه داشته است.