آیا بازار سرمایه در دولت چهاردهم توانمند می‌شود؟/ ارزیابی برنامه پیشنهادی دکتر همتی وزیر پیشنهادی دولت پزشکیان

درخصوص برنامه‌های پیشنهادی دکتر عبدالناصر همتی وزیر پیشنهادی اقتصاد در دولت چهاردهم درمورد بازار سرمایه باید بگویم؛ این برنامه، برنامه خوبی است البته به شرط اینکه اجرا شود. دغدغه و مسائلی که در این برنامه آمده از دغدغه‌های اصلی و اساسی بازار سرمایه است و چند سالی است که مخاطبان، سهامداران و فعالان بازار سرمایه با این مشکلات مواجه هستند و خب بارها هم این مشکلات عنوان شده اما اجرا نشده است؛ در برنامه دکتر همتی نیز این مباحث عنوان شده اما باید دید چه ضمانت اجرایی برای آن وجود دارد و قرار است چه سازو کار اجرایی برای این برنامه‌ها پیش بینی شود.

به گزارش اقتصادآنلاین، مجید شجاعی کارشناس بازار سرمایه و مدیر راهبردی شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ترنج، برنامه‌های پیشنهادی دکتر همتی وزیر پیشنهادی دولت آقای پزشکیان را که در خصوص ارتقای وضعیت بازار سرمایه و بازار بورس ارائه شده است مورد بررسی قرار داده است؛

حذف قیمت‌گذاری دستوری نیازمند سازوکار اجرایی است

از نگاه من مهم‌ترین موضوعی که در برنامه پیشنهادی دکتر همتی وزیر پیشنهادی دولت جدید به صراحت به آن اشاره شده بحث قیمت‌گذاری دستوری است، هم قیمت‌گذاری نهادهای اولیه مثل خوراک گاز، پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها و هم بحث قیمت‌گذاری کالاهای تولیدی مثل محصولات خودروسازی و…که در برنامه‌های آقای همتی قرار است قیمت‌گذاری دستوری حذف شود.

اما ما باید درنظر بگیریم که آیا تنها وزارت اقتصاد مسئول این کار است و قدرت اجرایی این موضوع را دارد یا خیر. به نظر می‌رسد که نیاز است که یک همکاری فرابخشی صورت گیرد. کابینه دولت و سایر وزرای اقتصادی باید در این زمینه با وزارت اقتصاد و سازمان بورس آتی همکاری داشته باشند که این مورد اتفاق بیافتد. چون در دولت‌های قبل هم این موضوع مطرح می‌شد اما در نهایت دولت تصمیم خودش را می‌گرفت بنابراین باید سازوکار اجرایی برای محقق شدن این مهم درنظر گرفت.

ایجاد شورای ملی تامین مالی با هدف هماهنگی بین بازار پول و سرمایه و تامین مالی بازار سرمایه

نکته دیگر که در برنامه پیشنهادی دکتر همتی به آن اشاره شده بحث هماهنگی بین بازار پول و بازار سرمایه و حتی بیمه است که خب در این برنامه پیشنهادی بحث شورای ملی تامین مالی پیشبینی شده که قرار است این شورا جهت تامین مالی بازار سرمایه و به طور کلی تامین مالی کشور برنامه داشته باشد و تامین مالی برای بنگاه‌های اقتصادی تسهیل شود و هزینه‌ها با نرخ بهره معقولی باشد. که خب یک شورایی پیشبینی شده که اعضای آ ن وزیر اقتصاد، وزیر صمت، وزیر تعاون و رییس سازمان برنامه بودجه، رییس کل بانک مرکزی، رییس سازمان بورس و رییس کل بیمه مرکزی و صندوق توسعه ملی هستند.

شکل گرفتن این شورا از نظر من اتفاق مثبتی است اما به خودی خود کاری از پیش نخواهد برد. چرا که ما یک شورای عالی بورس داریم که بعضا به آن انتقاد می‌شد که چرا منفعل است؛ به عنوان یک شورای تاثیر گذار که وظیفه انتخاب اعضای هیئت مدیره و رییس سازمان بورس را دارد و بر بازار سرمایه نظارت دارد.

این اعضا تقریبا اعضایی بودند که رییس کل بانک مرکزی، وزرای صمت و… در ترکیب شورای عالی بورس بودند ولی کم‌تر در جلسات و تصمیم‌گیری‌ها شرکت می‌کردند و به نوعی هماهنگی‌هایی که باید در دوره قبل بین بانک مرکزی و سازمان بورس صورت میگرفت؛ یا هماهنگی‌های که باید بین بازار پول و سرمایه صورت می‌گرفت محلشون شوای عالی بورس بود که خب فعال عمل نمی‌کرد و خیلی از این اعضا مثل رییس بانک مرکزی، وزرای صمت و… در این جلسات شرکت نمی‌کردند و این شورا عملا کارایی نداشت. بنابراین این شورای ملی تامین مالی هم اگر قرار باشد همانند شورای عالی بورس نقش منفعلی ایفا کند به نوعی می‌توان گفت که نمی‌تواند کارآمد باشد؛ اما اگر این شورا بتواند به صورت کارآمدی فعالیت کند قطعا می‌تواند در هماهنگی بین بازار پول و سرمایه تاثیر گذار شود.

حمایت دولت از نهادهای مالی بخش خصوصی در جهت کنترل ریسک سهامداران خرد

بحث حمایت از سهامداران خرد و توسعه نهادهای مالی برای ترویج سرمایه‌گذاری غیر مستقیم نکته دیگری است که در برنامه آقای دکتر همتی به آن اشاره شده است. ببینید این نکته خوبی است و اگر بخواهیم منصفانه صحبت کنیم باید بگوییم در مدیریت قبلی سازمان هم به این سمت حرکت شده بود و خب نهادهای مالی توانستند یک بخشی از سهامداران و سرمایه‌گذاران حقیقی بازار را وارد صندوق‌های سرمایه‌گذاری کنند و عموما به دید بلند مدت سرمایه‌گذاری انجام دهند که از نوسانات، هیجانات و ریسک‌های بازار دور باشند. به نظرم در این برنامه نیز به درستی به این موضوع اشاره شده و باید با جدیت بیشتری این مسیر دنبال شود.

تامین سرمایه

اگر نهادهای مالی بخش خصوصی، حتا استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیانی که قدرت این را دارند که مخاطبان حقیقی را وارد بازار سرمایه کنند، ابزارهای موجود در بازار سرمایه، مثل صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق سهامی و صندوق در صندوق‌ها و سایر ابزارها را به سهامداران عامی، خرد و حقیقی معرفی کنند خب به نوعی می‌شود گفت اگر از این نهادهای مالی بخش خصوصی و استارتاپ‌ها حمایت شود قطعا می‌تواند به کنترل ریسک سهامداران خرد، توسعه ابزار‌ها و… کمک کند.

جلوگیری از تصمیمات آنی که بر بازار بورس اثرگذار است

نکته دیگر که می‌خواهم به آن اشاره کنم موضوع جلوگیری از تصمیمات آیین نامه و قوانینی است که به یک باره گرفته و تصویب می‌شود و خب این‌ها خیلی بر بازار بورس اثر گذارند. نکته‌ای که وجود دارد این است که جایگاه رییس سازمان بورس باید یک مقدار تقویت شود و حضور موثر و پررنگی در جلسات و تصمیم‌سازی اقتصادی دولت داشته باشد و وزیر اقتصاد و رییس سازمان بورس باید بتوانند در تصمیمات کابینه و حتی در ارتباط با نهاد قانون گذار ما یعنی مجلس شورای اسلامی (قوانین بودجه سالانه و دیگر قوانینی که تصویب می‌کنند) مسائل و منافع بازار سرمایه را خیلی خوب آن جا مطرح و پرزنت کنند تا در نهایت تصمیماتی گرفته نشود که شاهد مشکلات بازار بورس و شرکت‌های بورسی باشیم مثل اتفاقاتی که نمونه‌اش در اردیبهشت سال ۱۴۰۲ افتاد.

برنامه رشد سواد مالی در جهت ارتقای فرهنگ سرمایه‌گذاری

نکته دیگر که به آن اشاره شده بحث سواد مالی و نقش رسانه‌ها بر بازار سرمایه است که به درستی به آن اشاره شده است. رسانه‌ها در بازار سرمایه نقش فعال و پررنگی دارند؛ ضمن اینکه یک سری آسیب‌هایی هم به آن وارد می‌کنند که این آسیب‌ها ناشی از فعالیت‌های رسانه‌ای است که در قالب بعضی از این کانال‌های تلگرامی وارد می‌شوند، مثل کانال‌های تلگرامی سیگنالی و محتواهای هیجانی که منتشر می‌کنند و باعث اشتباهات در تصمیم گیری سهامداران می‌شوند و در این مورد هم به نظر می‌رسد سازمان بورس باید فعالیت جدی داشته باشد.

در برنامه‌های پیشنهادی دکتر همتی درخصوص سواد مالی ارتقای فرهنگ سرمایه گذاری، سازمان بورس و شرکت اطلاع‌رسانی بورس باید برنامه‌های کوتاه و بلند مدت برای ارتقای سواد مالی داشته باشند و برای آن برنامه ریزی کنند. این مباحث بلند مدت است و ما نباید توقع داشته باشیم این‌عدم اعتمادی که نسبت به بورس وجود دارد و این سواد مالی که ما دنبالش هستیم یک شبه و طی یکی دو سال به دست آید. این برنامه‌ها بلند مدت است و باید در بازار سرمایه توسط دولت‌های مختلف دنبال شود تا در آینده بلند مدت شاهد ارتقای سواد مالی و به نوعی ثبات در بازار سرمایه باشیم.