۱۰ صادرکننده برتر هواپیما و هلیکوپتر‌های نظامی در جهان

موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم (SIPRI) یکی از منابع اصلی و کلیدی در زمینه اطلاعات مربوط به خرید و صادرات تسلیحات نظامی است.

به گزارش روزیاتو، SIPRI صادرات و واردات نظامی بین المللی در سراسر جهان را ردیابی و بررسی می‌کند و هواپیما‌های جنگنده و هلیکوپتر‌هایی را که کشور‌ها سفارش می‌دهند، برآورد می‌کند. در حالی که صادرات جت‌های جنگنده و هلیکوپتر روسیه کاهش یافته است، این آمار در آمریکا (و فرانسه) افزایش یافته است.

اطلاعات زیر بر اساس آمار موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم در زمینه خرید و فروش تسلیحات نظامی در سال ۲۰۲۳ که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد ارائه شده است.

فهرست سفارش هواپیمای جنگی در جهان

موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم با بررسی ۱۰ صادر کننده بزرگ تسلیحات نظامی در جهان، دریافت که ایالات متحده نه تنها در زمینه تولید و صادرات هواپیما‌های جنگی، بلکه در حوزه هلیکوپتر‌ها نیز سهم بزرگی دارد. هواپیما‌های جنگی شامل هواپیما‌های جنگی/آموزشی و هواپیما‌های جنگی ضد زیردریایی نیز می‌شود.

SIPRI تصریح می‌کند که پیش بینی در مورد روند آینده خرید و فروش تسلیحات بسیار دشوار است. با این حال، همچنین در گزارش خود می‌گوید: «با این وجود، داده‌های مربوط به سفارش‌ها و مذاکرات نهایی سفارش‌ها می‌تواند نشان‌دهنده تقریبی این موضوع باشد که کدام کشور‌ها در سال‌های آینده در میان بزرگترین صادرکنندگان قرار خواهند گرفت».

تسلط آمریکا بر فروش هواپیما‌های جنگی و هلیکوپتر‌ها

با توجه به این داده ها، واضح است که ایالات متحده سهم قابل توجهی از هواپیما‌های جنگی سفارشی برای مشتریان خارجی را دارد. تفکیک این عدد بر اساس کشور‌های سفارش دهنده مشخص نیست، اما ایالات متحده صد‌ها فروند F-۱۶ Fighting Falcon (حدود ۱۳۸ فروند F-۱۶ سفارش ثبت شده موجود است) و F-۳۵ Lightning II و همچنین تعدادی F-۱۵-EX (به اسرائیل) و P-۸ Poseidon و هواپیما‌های دیگر صادر می‌کند.

ایالات متحده در بخش فروش خارجی هلیکوپتر‌های نظامی نیز غالب است و ۹۰ درصد از کل صادرات هلیکوپتر (بیشتر مابقی مربوط به ایتالیا است) را به خود اختصاص داده است. هلیکوپتر‌های نظامی قابل توجه ایالات متحده عبارتند از CH-۴۷ Chinook، Black Hawk، و هلیکوپتر تهاجمی Apache و غیره. تقسیم بندی صادرات تعداد فروند‌ها در هر دسته و کشور دریافت کننده نامشخص است.

سقوط صادرات هواپیما‌های جنگی و هلیکوپتر‌های روسیه

چیزی که مایه تعجب است این است که دفتر سفارشات هوانوردی روسیه – از جمله هیچ سفارشی برای هلیکوپتر‌های نظامی- بسیار ضعیف و غیرمنتظره است. بسیاری از ارتش‌های جهان هلیکوپتر‌های نظامی شوروی/روسیه را در اختیار دارند. مشخص نیست که آیا سفارش محتمل اخیر ایران برای (شاید ۲۴ فروند) جنگنده روسی Su-۳۵S، تعداد نامشخصی بالگرد Mil Mi ۲۸ و هواپیما‌های آموزشی Yak ۱۳۰ در آمار‌های موسسه صلح بین المللی استکهلم قرار گرفته است یا خیر.

در سال‌های اخیر، ایالات متحده از قانون ۲۰۱۷ CAASTA برای منصرف کردن کشور‌ها از خرید تجهیزات نظامی روسیه استفاده کرده است. این قانون با موفقیت برای وادار کردن مصر و اندونزی به لغو سفارشات خود برای جت‌های جنگنده سوخو-۳۵ روسیه مورد استفاده قرار گرفت (به نظر می‌رسد جنگنده‌های Su-۳۵S که احتمالاً ایران دریافت می‌کند همان‌هایی هستند که در اصل برای مصر ساخته شده بودند).

علاوه بر این، طبق گزارش لوموند، فیلیپین سفارش ۱۶ هلیکوپتر Mi-۱۷ را در سال ۲۰۲۲ لغو کرد و در عوض ۱۶ هلیکوپتر «ترابری مشابه» از ایالات متحده خریداری خواهد کرد. فایننشال تایمز گزارش داده که صربستان، متحد سنتی روسیه نیز اعلام کرده است که خرید هواپیما‌های جنگنده روسی به دلیل “شرایط ژئوپلیتیکی” غیرممکن است و قصد خود را برای خرید رافال‌های فرانسوی به جای آن اعلام کرده است.

سایر هواپیما‌های جنگی و هلیکوپتر‌های کلیدی

قابل توجه در این فهرست، فهرست سفارشات چشمگیری برای فرانسه در زمینه هواپیما‌های جنگی دیده می‌شود- که عمدتاً به دلیل افزایش سفارشات برای جت‌های رافال این کشور است. داسو اخیراً اعلام کرده است که تولید جنگنده رافال را برای پاسخگویی به تقاضا افزایش می‌دهد.

کره جنوبی نیز به خاطر ثبت سفارش هواپیمای جنگی خود قابل توجه است. این عملکرد به احتمال زیاد به دلیل سفارشات قوی برای KAI T-۵۰ Golden Eagle (جت/جنگنده سبک پیشرفته) این کشور است. کره جنوبی با توسعه یک جت جنگنده نسل ۴.۵ جدید به نام KF-۲۱ Boramae با سرعتی سرسام آور، چشم به آینده‌ای روشن دارد. سفارشات صادراتی این جت جنگنده جالب احتمالاً در سال‌های آینده آغاز خواهد شد.

معلوم نیست مقدار سفارش برای جنگنده‌های اسرائیلی و بریتانیایی چقدر است. علاوه بر این، مشخص نیست که سفارشات ۹۴ فروندی چین از چه هواپیما‌های نظامی برای چه کشور‌هایی تشکیل شده است. این سفارش‌ها می‌تواند شامل تعدادی هواپیمای جت آموزشی/تهاجمی سبک Hongdu JL-۸ باشد. همچنین مشخص نیست که SIPRI چگونه جت‌های چند ملیتی مانند یوروفایتر (تولید مشترک ایتالیا، بریتانیا و آلمان) و JK-۱۷ Thunder (تولید مشترک چین و پاکستان) را محاسبه می‌کند. در نهایت، مشخص نیست که SIPRI چگونه هواپیما‌های ساخته شده در داخل کشور و تحت لیسانس را محاسبه می‌کند (هند جت‌های روسی را در داخل کشور و تحت لیسانس تولید می‌کند).

همچنین، شایان ذکر است که صادرات جت جنگنده سوئدی، Saab J-۳۹ Gripen، به حساب نیامده است، زیرا سوئد جزء ۱۰ صادرکننده برتر تسلیحات نظامی جهان نیست.

تغییرات قابل توجه در صادرات عمده تسلیحات

SIPRI با مقایسه دوره‌های پنج ساله ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹ و ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ دریافته است که واردات تسلیحات عمده توسط کشور‌های اروپایی ۹۴ درصد افزایش یافته است. جای تعجب نیست که اوکراین به لطف محموله‌های بزرگ تسلیحات در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به چهارمین واردکننده بزرگ تسلیحات نظامی در این دوره تبدیل شده است.

در طی این دوره، سهم ایالات متحده از صادرات تسلیحات جهان ۱۷ درصد افزایش یافته و موقعیت این کشور به عنوان صادرکننده اصلی تسلیحات در جهان تثبیت شده است. علاوه بر این، صادرات فرانسه ۴۷ درصد افزایش یافته (تا حدی به دلیل دریافت سفارشات قابل توجه برای جت جنگنده رافال). در همین حال، صادرات نظامی روسیه حدود ۵۳ درصد سقوط کرده و رتبه دوم خود را با اختلافی کم به فرانسه واگذار کرده که ۱۱ درصد از صادرات عمده تسلیحات جهانی را به خود اختصاص داده است.

موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم که در سال ۱۹۶۶ تأسیس شد، در سوئد مستقر است و تجزیه و تحلیل و توصیه‌هایی را در مورد درگیری‌های مسلحانه، هزینه‌های نظامی و تجارت تسلیحات نظامی ارائه می‌دهد. اطلاعات این موسسه بر اساس منابع باز است.