پایان قصه‌های رهی؛ پسری که خودِ خودِ ایران بود

سریال پرحاشیه «سرزمین مادری» به کارگردانی کمال تبریزی، دوشنبه‌شب به پایان رسید و سرانجام پرونده این مجموعه پس از سال‌ها بسته شد. مجموعه تاریخی «سرزمین مادری» از دهه ۲۰ تا ۵۰، رخداد‌های سیاسی و تاریخی مختلف را روایت کرد و تولید پرزحمتی داشت.

به گزارش برترین‌ها، ساخت این مجموعه که طی سه فصل جلوی دوربین رفت، از سال ۸۷ تا ۹۵ زمان برد و وقفه در تولید آن نیز باعث شد تصویربرداری پروژه تبریزی از آن چه باید، طولانی‌تر شود. «سرزمین مادری» به دلیل سو‌ء‌تفاهم‌ها ۱۰ سال دیر به آنتن رسید، اما وقتی پخش شد یادآور روز‌های خوب تلویزیون بود و واسطه بازگشت ستاره‌ها به تلویزیون شد. به بهانه پایان این مجموعه، مروری داشتیم بر حواشی و متن این سریال. مثلا شما فکر کنید در یک سریال صداوسیما، تصویر نیکی کریمی، شهاب حسینی، بابک حمیدیان و بیتا فرهی و... را در کنار هم ببینید، انگار سرزمین مادری ترکیبی از قدرترین بازیگران نسل‌های مختلف را در کنار هم داشت و خب این خیلی کمیاب بود، بماند که البته شکل پخش این سریال از صداوسیما به نوعی کم‌لطفی و اجحاف در حق این سریال بود، البته این حق هم برای خیلی‌ها محفوظ است که این سریال را به دلیل سوگیری‌های سیاسی‌اش دوست نداشته باشند و به هر حال تکلیف کمال تبریزی روشن است و او کاملا عامدانه موضع سیاسی دارد و تاریخ را آن‌طور که باید، بدون سوگیری روایت نمی‌کند، اما با تمام این اوصاف سرزمین مادری بدون درنظرگرفتن تفکرپشت آن کار قابل اعتنایی بوده و است.

رنج تاریخی رهی

صفحه اینستاگرامی تی‌وی‌بان در این باره نوشت: می‌توان به برخی داده‌های تاریخی «سرزمین مادری» ایراد وارد کرد؛ همان‌طور که در طول پخش سریال، روایت کمال تبریزی مورد نقد قرار گرفت. با این حال نمی‌توان منکر جذابیت‎های سریال و اشارات مفهومی آن شد.

داستان پر فراز و نشیب رهی به پایان رسید؛ اما کسی نمی‌داند آیا این آدم، بالاخره روی آرامش دیده یا نه. دوربین کمال تبریزی، جایی خاموش شد که نخل‌های افراشته خوزستان و آسمان آبی را قاب گرفته بود. یکی نماد مقاومت است و دیگری نشانه امید. آن هم وسط نبرد رهی و رزمندگان با دشمنِ بعثی.

قسمت آخر «سرزمین مادری» حرف‌ها داشت. رهی دنبال مادرش بود و به قول خود می‌خواست هویتش را بازیابد. همچنان نیز در آتش جدایی از فرزند می‌سوخت. در همین حین، کودکی معنای «ایران» را پرسید و جواب شنید: سرزمین نجیب زادگانِ شجاع.

شاه‌بیت گفته‌های واپسین رهی، وقتی بود که تاکید کرد آدم‌ها چه مذهبی، چه روشنفکر و چه عامی، نه سیاه هستند و نه سفید. او گفت از هر کدام نکته‌ای آموخته و این‌گونه سریال، یادآوری کرد که ایران با عقاید متکثر، پویا و دلربا است. «سرزمین مادری» در قسمت‌های آخر باز هم هشدار داشت و نشان داد اصحاب قدرت و ثروت چگونه خوار و ذلیل شدند و آن جبروت، مانع مرگ و دربدری خفت‌بارشان نشد. گوش شنوایی هست؟!

در یک برداشت نمادین، می‌توان رهی را خود ایران دانست؛ سرزمینی که از دوست و دشمن جفا می‌بیند و قد خم نمی‌کند. اصلا ما خود نیز بخشی از تجربیات‌مان را در آیینه سریال و شخصیت رهی دیدیم: حسرت، غم، شادی، امید، تلاش و باز هم امید! «سرزمین مادری» با همه ضعف‌ها و قوت‌ها اثری موفق بود که خودش نیز مثل رهی جفا دید؛ سانسور شد و ده سال اجازه پخش نداشت. حالا ما مانده‌ایم و تخیل برای سرنوشت رهی. بر سر آن جوان برومند و آرمان‌خواه و معتقد به تکثر آرا و عقیده، چه آمده؟ پیرمرد، این روز‌ها در چه حال است؟ راه طی شده را چطور می‌بیند؟

چرا توقیف شد؟ دوباره کِی این همه بازیگر روی آنتن می‌بینیم؟

خراسان هم درباره سرزمین مادری نوشته: این سریال به دلیل مسائل قومیتی و اعتراض بختیاری‌ها، توقیف شده بود. در نهایت پادرمیانی‌ها، عذرخواهی و توضیح سازندگان درباره هدف و مضمون سریال، اعمال ممیزی‌ها، تغییر نام سریال و فامیل «بختیاری» به «بهادری»، هیچ کدام در حل سوء‌تفاهم‌ها و رفع توقیف سریال تاثیری نداشت، در نتیجه «سرزمین مادری» ۱۰ سال به آنتن راه پیدا نکرد. خراسان در ادامه به همان مساله‌ای که در بالا اشاره کردیم، پرداخته، ترکیب بازیگران عجیب و غریب این سریال: یکی دیگر از امتیاز‌های مهم «سرزمین مادری» انتخاب خوب بازیگران و بازی آن‌ها بود. بازیگر همه شخصیت‌های اصلی، مکمل و مهم سریال متناسب با ویژگی‌های کاراکترشان انتخاب شده بود، بنابراین در نقش شخصیت‌های سریال حضور درخشان و باورپذیری داشتند. علی شادمان، زنده‌یاد بیتا فرهی، هنگامه قاضیانی، امیر آقایی، نیکی کریمی، میترا حجار، پژمان بازغی و حسین محجوب موفق‌ترین بازیگران فصل اول و دوم بودند و در فصل سوم نیز آرش مجیدی به عنوان جایگزین شهاب حسینی به درستی تصویری را که از این کاراکتر داشتی، نشان داد. گلچهره سجادیه نیز در نقش زنی بی‌رحم و مصیبت‌کشیده، شخصیتی غیرقابل پیش‌بینی را ارائه داد و مخاطب نیز او را به عنوان کاراکتر مرموز و مخوف قصه باور داشت. لیلا زارع، آشا محرابی، پریوش نظریه و مرحوم سعید راد نیز جزو بازیگران خوب «سرزمین مادری ۳» هستند و به عنوان بازیگر جدید نقش‌های سابق سریال، به خوبی از پس این چالش برآمدند.