زباله‏‏‌سوز چینی «آرادکوه» را نجات می‌دهد؟

نفس آرادکوه ۷۰ ساله این روزها به شماره افتاده و دیگر مانند گذشته توان میزبانی از زباله‌‌‌های چند‌هزار تنی تهرانی‌‌‌ها را ندارد و به همین دلیل است که از مدت‌ها قبل مدیران شهری تصمیم گرفتند که در کنار روش سنتی دفن زباله به سراغ استفاده از روش‌های مرسوم دنیا همچون زباله‌‌‌سوزی بروند، ‌‌‌ زباله‌‌‌سوزهای بزرگی که بتواند زباله‌‌‌های چند‌هزار تنی تهرانی‌‌‌ها را علاوه بر نابود کردن به انرژی ‌برق تبدیل کند.

به گزارش دنیای اقتصاد، سال‌هاست که شهرهای مختلف دنیا در راستای حفظ محیط‌زیست خود به سمت استفاده از زباله‌‌‌سوز رفته‌‌‌اند چراکه علاوه بر نابودی زباله‌‌‌هایشان می‌توانند انرژی‌‌‌های مختلفی همچون برق تولید کنند و علاوه بر این زباله‌‌‌سوزی فواید بسیار زیادی برای تصفیه انواع زباله‌‌‌های خاص در مناطق خاص مانند زباله‌‌‌های بالینی و برخی انواع خطرناک دارد که در آن عوامل بیماری‌‌‌زا و سموم می‌توانند در دمای بالا از بین بروند، ‌‌‌ همچنین احتراق زباله به‌ویژه در کشورهایی مانند ژاپن، سنگاپور و هلند که زمین، کمیاب است، رواج دارد. دانمارک و سوئد با استفاده از انرژی تولید‌شده از سوزاندن برای بیش از یک قرن، در تاسیسات ترکیبی حرارت و برق محلی که از طرح‌‌‌های گرمایش منطقه‌‌‌ای حمایت می‌کنند، پیشرو بوده‌‌‌اند.

در سال ۲۰۰۵، سوزاندن زباله ۴.۸‌درصد از مصرف برق و ۱۳.۷‌درصد از کل مصرف گرمای خانگی در دانمارک را تولید کرد. تعدادی از کشورهای اروپایی همچون فرانسه، آلمان و... نیز به شدت به سوزاندن زباله‌‌‌های شهری متکی هستند. تجربه سایر کشورها نشان داده که داشتن زباله‌‌‌سوز نه یک انتخاب بلکه یک الزام برای همه شهرها به‌خصوص کلان‌شهرهایی همچون تهران است، البته تهرانی‌‌‌ها خاطره خوبی از زباله‌سوز ندارند چراکه در زمان پاندمی کرونا، ‌‌‌چینی‌‌‌ها زباله‌‌‌سوزی به همراه چند تن اقلام بهداشتی به ایران اهدا کردند و از همان روزهای اول اعلام شد که زباله‌‌‌سوز چند ده تنی چینی برای تهران است اما زباله‌‌‌سوز هنوز به تهران نرسیده بود که تغییر مسیر داد و راهی شهر قم شد.

از آن سال تاکنون دیگر سخنی از زباله‌‌‌سوز و لزوم داشتن آن برای مدیریت پسماند تهران نشد تا اینکه سال گذشته شهردار وقت تهران راهی چین شد و در آنجا برای اولین بار رایزنی برای ورود یک دستگاه زباله‌سوز چند تنی انجام شد و شهردار تهران نیز زباله‌‌‌سوز را سوغات خود برای مردم تهران دانست و نهایتا در آذر ماه سال گذشته نوید خاصه‌‌‌باف، مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌‌‌های مردمی شهرداری تهران، با اشاره به دستاوردهای سفر شهردار تهران به چین گفت: شهردار تهران سفری برنامه‌‌‌ریزی‌شده به چین داشت و در این سفر، بازدیدهایی از حوزه‌های حمل‌ونقلی، مسکن، پسماند و... در این کشور داشت که این بازدیدها زمینه‌ساز انعقاد قرارداد احداث زباله‌‌‌سوز در تهران شد. وی با بیان اینکه شهردار تهران و هیات همراه در سفر چین، بازدیدی هم از مجموعه بزرگ زباله‌‌‌سوز متعلق به یک شرکت بزرگ چینی داشتند، افزود: با توجه به جدیت شهرداری تهران در احداث زباله‌‌‌سوز، بلافاصله بعد از اعلام آمادگی شهرداری تهران و ارسال دعوت‌نامه، هیات چینی بازدیدی از وضعیت زباله‌‌‌های شهر تهران و روش امحای آن داشته و در جلسات مختلفی این موضوع را آنالیز کردند.

خاصه‌‌‌باف با اشاره به اینکه سرانجام در مدل مشارکتی سهم شهرداری تهران در راه‌‌‌اندازی این پروژه ۳۰‌درصد است و ۷۰‌درصد دیگر با سرمایه‌گذاری و مشارکت طرف چینی عملیاتی خواهد شد، ادامه داد: در این قرارداد آمده است که شرکت سرمایه‌گذار چینی طی مدتی که در مدل اقتصادی پیش‌بینی می‌شود، فعالیت کرده و بعد از آن تجهیزات را به صورت اورهال شده تحویل شهرداری تهران خواهد داد که امیدواریم در کمتر از سه ماه آینده این تفاهم به یک قرارداد برسد. وی ادامه داد: ارزش این پروژه احداث زباله‌‌‌سوز، بیش از ۶۰۰ میلیون دلار برآورد شده است که البته جزئیات فنی و رژیم تامین مالی بعد از نهایی شدن قرارداد دقیق خواهد شد که این کارخانه پسماند‌سوز می‌تواند روزانه تا دو‌هزار و ۴۵۰ مگاوات برق ناشی از سوزاندن زباله‌‌‌های تهران تولید کند.

خاصه‌‌‌باف با اشاره به اینکه از آخرین تکنولوژی روز دنیا برای احداث این زباله‌سوز استفاده خواهد شد، افزود: بر اساس ظرفیت زباله‌‌‌های پایتخت، نوع زباله و شرایط آب و هوایی این زباله‌سوز فعال خواهد شد و امید است طی دو تا دو سال و نیم آینده این زباله‌‌‌سوز فعالیت خود را آغاز کند.

وی ادامه داد: ساخت زباله‌‌‌سوز علاوه بر مسائل زیست‌‌‌محیطی‌‌‌اش، می‌تواند در بحث تولید برق به عنوان محصولی از این پروژه مورد توجه قرار گیرد تا بخشی از میزان سرمایه‌گذاری را برگرداند؛ البته دقت کنید که زباله‌سوز دانش پیچیده‌‌‌ای دارد و شاید به راحتی می‌‌‌گوییم زباله‌‌‌سوز، اما خیلی فاکتورها و شاخص‌‌‌های مختلفی دارد که به جزئیات و دقت باید بررسی شود و زباله‌‌‌سوز چیزی است که علاوه بر آب و هوا، فرهنگ و شرایط اقتصادی مردم هم می‌تواند در نوع زباله تولید‌شده اثر بگذارد و آن زباله‌‌‌ای که تولید می‌شود و ارزش حرارتی که ایجاد می‌کند می‌تواند در خروجی تولید برق به شدت تاثیرگذار باشد؛ از این رو اینکه ما فکر کنیم مثلا الان در کشور روسیه، چین و فرانسه، کارخانه زباله‌‌‌سوز هست و عینا برمی‌‌‌داریم و می‌‌‌آوریم اینجا، تفکر غلطی است.

به گفته خاصه‌‌‌باف، ورودی این کارخانه زباله‌‌‌سوز و نیروگاه برق بستگی به نوع فرهنگ مردم در تولید زباله دارد. میزان رطوبت زباله‌‌‌ای که ما داریم، میزان زباله‌‌‌های خشکی که تولید می‌‌‌کنیم و آب و هوای حاکم بر شهرمان همه بر خروجی درست محصول اثرگذار است تا بخش اعظمی از پولی که در آن سرمایه‌گذاری می‌شود را برگرداند و این امر توجیه مالی موضوع است.

مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌‌‌های مردمی شهرداری تهران با تاکید بر اینکه ساخت زباله‌سوز حتما توجیه اقتصادی دارد چون اقتصاد فراتر از توجیهات مالی و پولی است، ادامه داد: آثار زیست‌‌‌محیطی را که می‌تواند ایجاد کند نمی‌توان قیمت‌گذاری کرد. همچنین آثاری که در سلامت مردم و موضوعات درمانی و بهداشتی دارد هم از ‌‌‌جمله این موضوعات است. بنابراین به خودی خود توجیه مالی ندارد؛ اما توجیه اقتصادی حتما دارد که بر همین اساس تلاش می‌‌‌کنیم با موارد جمعی مدل مالی را روی آن بگذاریم که خود توجیه مالی موضوع را بتواند به سمت اقتصادی ‌‌‌شدن پیش ببرد.

خاصه‌‌‌باف در پاسخ به این پرسش که تفاهم ساخت زباله‌‌‌سوز در چه مرحله‌‌‌ای است؟ گفت: تفاهم آن انجام، مشاوره‌‌‌هایش اخذ شده و مشاورها جلسات مشترک فی‌‌‌مابین را گذاشته‌‌‌اند که تفاهم روی ۶۰۰۰ تن زباله در روز بوده تا این اعداد و ارقام و جزئیات فنی موضوع را با دقت بررسی کنند و ان‌‌‌شاءالله احصا که شد به یک قرارداد خوب منتج می‌شود؛ البته دقت داشته باشید که مطالعه ساخت زباله‌‌‌سوز برای حدود ۸ تا ۹ سال پیش بوده و آن مطالعات باید به‌روز شود. وی افزود: وجود مطالعات ساخت زباله‌‌‌سوز سبب شد تا کار بهتر پیش برود؛ چراکه دیگر لازم نبود از صفر شروع کنیم و فقط باید این مطالعات به‌روز شود و مشخص کنیم تا امروز میزان زباله‌‌‌ای که تولید می‌شود با این نوع مصرف مواد غذایی که با ۱۰ سال پیش خیلی تفاوت کرده، چه میزان است؛ البته اعداد آن را سازمان پسماند بهتر می‌تواند بگوید.

به گفته مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌‌‌های مردمی شهرداری تهران، بر اساس تفاهم اولیه از زمانی که قرارداد منعقد شود ظرف ۲۴ ماه فاز یک به بهره‌‌‌برداری می‌‌‌رسد. خاصه‌باف در مورد زمان اتمام بررسی‌‌‌های پیش از قرارداد گفت: بر اساس برنامه زمان‌بندی، کارگروه پسماند که متشکل از کارشناسان سازمان پسماند و سازمان سرمایه‌گذاری و مشاوران دو طرف قرارداد است، تا پایان اسفندماه سال گذشته قرار بوده که همه موارد را احصا کند و منتج به قرارداد شود چراکه اراده مدیریت شهری بر انجام این موضوع است.

با اینکه مدیران شهری وعده نصب زباله‌سوز تا دو سال آینده را داده بودند اما تاکنون هفت ماه از امضای این قرارداد می‌گذرد و هنوز اقدامی عملی در این خصوص انجام نشده است و این در حالی است که محمدی، مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری تهران نیز در مورد آخرین وضعیت زباله‌سوز چینی در تهران گفته بود: این موضوع بسیار فنی و حساس است و مشاور حرفه‌ای برای آن انتخاب شده و چون قرارداد بین‌المللی و تخصصی است امید داریم این موضوع حل شود.

با وجود انجام مطالعات زباله‌سوز در تهران به نظر می‌رسد که شاید حضور مدیر ارشد شهرداری تهران در میان کاندیداهای ریاست جمهوری و اخذ مرخصی وی این مهم را حداقل تا پایان رقابت انتخاب ریاست جمهوری به تعویق بیندازد.