چین چگونه پیشگام خودرو‌های برقی جهان شد؟

چین اکنون در تولید تراشه‌های نیمه هادی، خودروهای برقی و پنل‌های خورشیدی حرف اول را در جهان می‌زند. اما سیاستگذاری آن در رسیدن به این نقطه حائز توجه است.

به گزارش اکوایران، درطول چندین دهه چین به صورت روشمند برای تسلط بر صنایع حرکت کرده است، از ساخت اسباب بازی و لباس در دهه ۱۹۸۰ گرفته تا نیمه هادی‌ها و انرژی‌های تجدیدپذیر که امروز برآن تمرکز دارد. این کشور اکنون یک‌سوم از کالاهای تولیدی جهان را تولید می‌کند که بیشتر از تولید تجمیعی در ایالات متحده، آلمان، ژاپن، کره جنوبی و انگلستان است. مازاد تجاری چین در این کالاها برابر با یک‌دهم کل اقتصاد کشور است.

براساس گزارشی تحلیلی از نیویورک تایمز، این صادرات درحال افزایش است؛ به طوری که سبب نگرانی از «مازاد ظرفیت» چین در میان بزرگ‌ترین شرکای تجاری آن شده است. رهبران ارشد در ایالات متحده و اروپا از چین خواسته‌اند تا میزان فروش خود به جهان را کاهش داده و واردات خود را افزاش دهد. روز سه شنبه، جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا تعرفه‌های آمریکا بر واردات خودروهای برقی، پنل‎‌های خورشیدی و دیگر کالاهای با تکنولوژی بالای این کشور را افزایش داد.

تمرکز پایدار چین بر سیاست‌های صنعتی

تقریبا یک دهه پیش، چین برنامه بلندپروازانه‌ای به نام «ساخت چین ۲۰۲۵» را آغاز کرد. برنامه این بود که کشور واردات در ۱۰ صنعت تولیدی را با تولید داخلی آن‌ها جایگزین کند. سیستم بانکی دولتی نیز وام‌هایی را به این بخش‌ها اختصاص داد.

۱۰ سال بعد، اقتصاد چین عمدتا با سقوط بازار مسکن آسیب دیده است و رهبران وام‌دهی به آن صنایع را افزایش داده‌اند تا بتوانند کاهش مخارج خانوارها را جبران کرده و صادرات را افزایش دهند.

طرز کار این استراتژی این است که نهادهای ناظر گزینه‌های سرمایه‌گذاری خانوارها را محدود می‌کنند که غیر از واریز پول‌هایشان به بانک با نرخ بهره پایین گزینه‌های زیادی ندارند. سپس بانک‌ها پول را با نرخ بهره پایین به استارت آپ‌ها و دیگر کسب‌وکارها وام می‌دهند.

پکن از دولت‌های محلی برای کمک به صنایع منتخب استفاده می‌کند. این کمک‌ها به شکل تامین زمین ارزان برای کارخانه‌ها، بزرگراه‌های جدید برای کامیون‌های باربری، خطوط قطار و سایر زیرساخت‌هاست.

براساس محاسبات «موسسه تحقیقاتی کیل» بیش از ۹۹ درصد از شرکت‌های چینی که سهم‌شان به صورت عمومی معامله می‌شود در سال ۲۰۲۲ به طور مستقیم یارانه دولتی دریافت کرده‌اند.

چین دستمزد کارخانجات را پایین نگه می‌دارد که به رقابت‌پذیری تولیدکنندگان کمک می‌کند. مجوزهای اقامت نیز توانایی خانوارهای روستایی را برای مهاجرت دائم به شهرها محدود می‌کند. اتحادیه‌های مستقل کارگری ممنوع هستند و سازمان‌دهندگان احتمالی توسط پلیس دستگیر می‌شوند.

این برنامه‌ها به چین کمک کرده است در بسیاری از صنایع رشد کند و نگرانی ازدست رفتن مشاغل را در ایالات متحده ایجاد کرده است. تعرفه‌های آمریکا اکنون صادرات برخی از صنایع بزرگ و درحال رشد چین را هدف گرفته است.

رشد سریع صادرات خودرو

بخش خودرو نمونه بارز از این است که چگونه چین توانسته است به سرعت به تسلط تولید دست یابد.

تنها چهارسال قبل، چین در صادرات خودرو بسیار ضعیف بود/؛ به طوری‌که حدود یک میلیون خودرو ارزان قیمت را در سال عمدتا به بازارهای با رفاه کمتر در خاورمیانه و جاهای دیگر صادر می‌کرد. اما از آن زمان چین توانسته است ژاپن و آلمان را پشت‌سر بگذارد و به بزرگترین صادرکننده خودرو در جهان تبدیل شود. صادرات اکنون به شش میلیون خودرو، شاسی بلند، پیکاپ و ون در سال رسیده است.

سه‌چهارم از این صادرات، که عمدتا به روسیه و کشورهای درحال توسعه ارسال می‌شود، خودروهای بنزینی هستند، که متقاضی کمتری در چین دارند. خودروهای برقی باتری در چین ارزان‌تر هستند، و برق مورد نیاز آن‌ها از بنزین ارزان‌تر است.

رهبران ارشد چین یارانه‌های سنگینی برای تحقیق و تولید خودروهای برقی باتری را در طول پانزده سال گذشته اختصاص داده‌اند.

کارخانه‌ها نیز درحال افزایش تولید خودروهای برقی و ساخت ناوگانی از کشتی‌ها برای صادرات آن‌ها به بازارهای دوردست، به خصوص اروپا هستند. خودروسازان امسال ۷۱ مدل خودروی برقی معرفی کرده‌اند که بسیاری از آن‌ها دارای ویژگی‌های پیشرفته هستند و نسبت به غرب با قیمت کم‌تری عرضه می‌شوند.

پیشتازی چین در تولید باتری خودروهای برقی

چین در باتری خودروهای برقی بسیار جلوتر از غرب شروع کرد و مقامات چین هم آن را می‌دانستند.

تا سال ۲۰۱۱، پکن شرکت‌های غربی را ملزم کرد اگر می‌خواهند مصرف‌کنندگان در چین همان یارانه‌ها که به خودروهای ساخت چین ارائه می‌شود را برای واردات خودروهای برقی نیز دریافت کنند باید تکنولوژی خود را برای عملیات به چین انتقال دهند. بدون این یارانه‌ها، خودروسازانی چون جنرال موتورز و فورد موتور نمی‌توانستند با خودروهای برقی که در چین ساخته می‌شد رقابت کنند.

خودروسازان بین‌المللی بر تامین کنندگان باتری خود در کره جنوبی برای ساخت کارخانه در چین فشار آوردند، که در آن زمان در ساخت باتری خودروهای برقی پیشرو بودند. چین در سال ۲۰۱۶ پارا فراتر گذاشت و اعلام کرد که حتی خودروهای برقی ساخت چین نیز تنها درصورتی واجد شرایط یارانه‌های مصرف کننده هستند که از باتری‌های ساخت شرکت‌های چینی استفاده کنند. در این شرایط حتی خودروسازانی چون هیوندای نیز سازندگان باتری کره جنوبی را رها کرد و با شرکت‌های چینی چون کاتل قرارداد بستند.

شرکت‌های چینی اکنون بیشتر باتری‌های خودروهای برقی در جهان را تولید می‌کنند. پیشرفت‌های تکنولوژی در طول چندسال گذشته به این معنی است که خوردوها اکنون به برد بیشتری رسیده‌اند.

طبق یک گزارش جدید از شورای آتلانتیک، صادرات باتری‌های لیتیوم-یونی چین سال گذشته به ۶۵ میلیارد دلار رسیده است، درحالی که در ۲۰۱۹ حدود ۱۳ میلیارد دلار بوده است. حدود دوسوم از این صادرات به اروپا و آمریکای شمالی می‌رود و باقی آن عمدتا به آسیای شرقی ارسال می‌شود که باتری‌ها اغلب در محصولاتی که درنهایت به اروپا و آمریکای شمالی می‌رود مونتاژ می‌شود.

چرخش به انرژی خورشیدی برای کاهش وابستگی به نفت

چین برای محدود کردن وابستگی خود به واردات نفت و سایر سوخت‌های فسیلی در امتداد خطوط دریایی تحت کنترل ایالات متحده یا هند، مدت‌هاست که پنل‌های خورشیدی را اولویت اصلی خود قرار داده است. افزایش ۱۰ برابری ظرفیت تولید پنل‌های خورشیدی چین از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ باعث شد که قیمت جهانی پنل‌های خورشیدی حدود ۷۵ درصد کاهش یابد و بسیاری از کارخانه‌های آمریکایی و اروپایی تعطیل شدند.

شرکت‌های چینی تقریباً تمام پنل‌های خورشیدی جهان را می‌سازند. صادرات سلول‌های خورشیدی این کشور، که دولت بایدن در حال افزایش تعرفه‌های آن است، در چهار سال گذشته بیش از دو برابر شده است و در سال گذشته به ۴۴ میلیارد دلار رسیده است. صادرات ویفرهای خورشیدی چین نیز اکنون دو برابر سریعتر شده است که یکی از اجزای کلیدی پنل‌های خورشیدی است.

محدودیت‌های ایالات متحده روی تراشه‌ها، انگیزه تغییر در چین

کنترل صادرات توسط ایالات متحده، فروش پیشرفته‌ترین نیمه هادی‌ها را به چین محدود کرده است، که حدود ۵ درصد از بازار و فناوری‌های تولید آن‌ها را تشکیل می‌دهند. اما شرکت‌های چینی که از یارانه‌های عظیم دولتی بهره می‌برند، در ۹۵ درصد دیگر بازار رقابتی‌تر شده‌اند.

حالا تراشه‌های ساخت چین در طیف وسیعی از تجهیزات در غرب، از جمله بسیاری از خودروها استفاده می‌شود. حتی موتورهای بنزینی در خودروها نیز توسط نیمه هادی‌هایی که اغلب ساخت چین هستند کنترل می‌شوند.

چرا غرب حالا وارد عمل شده است؟

انتخابات نوامبر فشار سیاسی بر جو بایدن وارد کرده است تا نشان دهد که موضعی سخت در قبال چین دارد.

مسائل تجاری نیز با نگرانی‌های امنیتی درگیر شده است. جنگ روسیه در اوکراین نشان می‌دهد که جنگ‌ها ممکن است تا حدودی ب راساس این تعیین شود که کدام طرف می‌تواند هواپیماهای بدون سرنشین، گلوله‌های توپخانه و وسایل نقلیه بیشتری بسازد.

چین مدعی است که مازاد تجاری فزاینده آن نتیجه مشروع رقابت‌پذیری شرکت‌های چینی است.