ناتو بدون ایالات متحده حریف ارتش ولادیمیر پوتین می‌شود؟

یک فرمانده سابق ارتش هشدار داده است که خروج آمریکا از جمع متحدان ناتو “بدترین سناریوی ممکن” خواهد بود و “به ولادیمیر پوتین جسارت خواهد داد تا به اروپا حمله کند”. با نزدیک‌تر شدن دونالد ترامپ به پس گرفتن کلید‌های کاخ سفید، بیم آن می‌رود که او بتواند تهدید خود برای خارج کردن ایالات متحده از این اتحاد را عملی کند.

به گزارش روزیاتو، تضعیف ناتو یکی از بزرگ‌ترین آرزو‌های پوتین است چرا که اتحاد قدرتمند آمریکا، اروپا و کانادا هفت دهه است که جلوی تجاوز شوروی و روسیه را گرفته است. اما ترامپ که از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ سکان هدایت آمریکا را در دست داشت، می‌تواند تنها ۹ ماه دیگر می‌تواند یکی از حیرت انگیزترین بازگشت‌های تاریخ به یکی از قدرتمندترین جایگاه‌های سیاسی جهان را رقم بزند.

صحبت‌های ترامپ این نگرانی را ایجاد کرده است که آمریکا ناتو را ترک کند و اروپا را بدون قدرت نظامی و بودجه‌ای به ارزش ۳.۸ تریلیون دلار به حال خود رها کند. کشور‌های اروپایی عضو ناتو توافق کرده اند که سالانه ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور دفاعی کنند.

اما در سال ۲۰۱۸، زمانی که ترامپ هنوز رئیس جمهور بود، به قدری از عدم تحقق سهمیه تعیین شده برای کشور‌های عضو ناتو خشمگین شد که تهدید کرد از ناتو خارج می‌شود. ترامپ تهدید کرد که اگر کشور‌های اروپایی نتوانند برای دفاع از خود هزینه بیشتری کنند، کاخ سفید از دفاع از آن‌ها دست خواهد کشید. آن روز‌ها ترامپ علناً از هزینه نکردن یا سهم اندک کشور‌های اروپایی در بودجه ناتو ناخرسند بود و کشور‌های اروپایی به ویژه آلمان را به ریختن پول به جیب ولادیمیر پوتین متهم می‌کرد. اگر چه در آن زمان همه از صحبت‌های ترامپ انتقاد می‌کردند، اما حمله روسیه به اوکراین نشان داد که دستکم در این مورد حق با رییس جمهور جنجالی سابق ایالات متحده بوده است.

درحالی که ناتو از همان ابتدا برای مقابله با اتحاد جماهیر شوروی (و سپس روسیه) و دفاع از کشور‌های عمدتاً اروپایی در مقابل تهاجم احتمالی این کشور شکل گرفته بود، بسیاری از کشور‌های اروپایی عضو ناتو، روابط تجاری گسترده‌ای با روسیه داشته و حتی بخش زیادی از سوخت (نفت و گاز) خود را از این کشور تهیه می‌کردند و بدین ترتیب سالانه مبالغ هنگفتی به خزانه روسیه واریز می‌کردند، موضوعی که با سیاست‌های ناتو کاملاً در تضاد بود. حتی آلمان در حال ساخت یک خط لوله بسیار بزرگ جدید برای افزایش خرید گاز از روسیه بود که با جنگ اوکراین متوقف شد.

چند روز پیش از این نشست جنجالی در تابستان ۲۰۱۸، ترامپ ۷۷ ساله به مقامات ارشد امنیت ملی خود اطمینان داد که هیچ هدفی در این اتحاد نمی‌بیند. او بلافاصله در گردهمایی ناتو در بروکسل جلوی دوربین‌ها ظاهر شد و یکی از متحدان نزدیک آمریکا (به احتمال زیاد آلمان) را به “گروگان روسیه بودن” متهم کرد.

رییس جمهور جمهوری خواه همچنین کشور‌های عضو را به خاطر پرداختن نکردن سهمشان در بودجه دفاعی ناتو «اهمال کار» توصیف کرده و درخواست کرد که در سریع‌ترین زمان ممکن سهم خود را از بودجه ناتو بپردازند.

چندین کشور در دوران تصدی ترامپ از رسیدن به سهم ۲ درصدی تولید ناخالص داخلی بازمانده بودند و امروز نیز همچنان در رسیدن به این حداقل ناکام بوده اند. براساس آمار‌های منتشر شده توسط ناتو، هزینه‌های نظامی آمریکا در سال ۲۰۲۳ به ۳.۴۹ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور رسیده است.

بریتانیا ۲.۰۷ درصد را عملی کرده –، اما آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا نتوانسته اند به ۲ درصد تعیین شده دست یابند؛ و موضع ترامپ در قبال ناتو از زمان پایان دوره اول ریاست جمهوری اش ملایم نشده است.

رهبر سابق آمریکا در اظهاراتی ترسناک در اوایل این ماه گفت که او متجاوزان را تشویق خواهد کرد تا با متحدان ناتو آمریکا که صورتحساب هایشان را پرداخت نمی‌کنند «هر کاری که دلشان می‌خواهد بکنند». ترامپ در تجمعی در کارولینای جنوبی فاش کرد که چگونه به یکی از رهبران اروپایی گفته است که حاضر نیست از کشوری که سهمش را پرداخت نکرده، دفاع کند.

ترامپ از زبان رهبری اروپایی که نامش را فاش نکرد گفت: «خب جناب، اگر سهممان را نپردازیم و روسیه به ما حمله کند آیا از ما محافظت می‌کنید؟ گفتم اگر نپردازید؟ سهمتان عقب بیفتد؟ گفت بله فرض کنیم این اتفاق بیفتد. گفتم نه من از شما حفاظت نخواهم کرد. در واقع آن‌ها را تشویق می‌کنم که هر کاری که دلشان خواست بکنند. باید بپردازید».

این سخنان بار دیگر کشور‌های اروپایی را نگران کرده است که در صورت بازگشت ترامپ به قدرت، ایالات متحده از ناتو خارج شود.

بدترین سناریو

سرهنگ هامیش دو برتون – گوردون گفته است که اگر این اتفاق رخ دهد، بریتانیا و متحدانش مجبور خواهند شد “با سرعت” خود را تسلیح کنند. وی در این باره می‌گوید: «بدون آمریکا، ناتو بسیار ضعیف می‌شود اگرچه ورود فنلاند و سوئد کمی آن را جبران می‌کند».

آقای دوبرتون – گوردون هشدار می‌دهد که این اقدام حتی می‌تواند پوتین را ترغیب کند تا تهاجم خود را گسترش داده و بریتانیا را مجبور به استقرار نیرو در اوکراین برای جلوگیری از حمله روسیه کند. وی در ادامه تصریح می‌کند: «اما پیامی که این کار برای پوتین می‌فرستد ترسناک است و پوتین را به فشار آوردن بیشتر در اوکراین و در نهایت به سمت اروپا تشویق می‌کند. حداقل انگلیس و فرانسه هنوز بازدارندگی هسته‌ای دارند که به پوتین چیزی برای نگران بودن می‌دهد».

ژنرال گوردون در ادامه می‌گوید: «اگر این سناریو محتمل به نظر برسد، بریتانیا و دیگر کشور‌های اروپایی ناتو باید با سرعت بیشتری مسلح شوند و من انتظار دارم که برای متوقف کردن پیشروی‌های روسیه به سمت غرب، آماده اعزام نیرو‌های زمینی شان به اوکراین باشند. این بدترین سناریوی ممکن در حال حاضر است».

بدون آمریکا، ناتو با از دست دادن بخش بزرگی از بودجه، تسلیحات و نیروی انسانی اش، به شدت ضعیف خواهد شد. بودجه و برنامه‌های سالانه این اتحادیه به حدود ۲.۷ میلیارد دلار می‌رسد. بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴، ایالات متحده با پرداخت کمی بیش از ۱۶ درصد بودجه ناتو یکی از دو کشور اصلی تامین کننده بودجه این اتحاد نظامی بوده است.

آمریکا همچنین حدود ۸۵،۰۰۰ سرباز در سراسر اروپا دارد که برخی از آن‌ها از عملیات‌های غیر ناتو حمایت می‌کنند؛ و بودجه دفاعی آمریکا بسیار بیشتر از هر کشور دیگری در جهان است. سال گذشته، آمریکا ۹۰۵.۵ میلیارد دلار برای بودجه دفاعی اش کنار گذاشت و آن را با اختلاف سرسام آور ۷۰۰ میلیارد دلار نسبت به کشور دوم در صدر قرار داد.

روسیه با ۱۰۸ میلیارد دلار در جایگاه سوم قرار داشت، در حالی که بریتانیا با ۷۳ میلیارد دلار پشت سر این کشور قرار گرفت. آمار موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک نشان می‌دهد که فرانسه، آلمان، ایتالیا و کانادا تنها کشور‌های دیگر عضو ناتو در بین ۱۵ کشور با بیشترین بودجه نظامی بوده اند.

پیمان ناتو در سال ۱۹۴۹ برای مقابله با اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت، در حالی که تنش‌های موسوم به جنگ سرد در حال بالا گرفتن بود. یکی از بند‌های این پیمان به دفاع جمعی اشاره دارد، ایده‌ای مبنی بر اینکه هرگونه حمله به یکی از کشور‌های عضو به مثابه حمله به تمام کشور‌های عضو است. رأی گیری در ناتو بر اساس اجماع صورت می‌گیرد، اما قدرت سیاسی و نظامی ایالات متحده بدین معناست که با فاصله‌ای زیاد قوی‌ترین کشور در این پیمان دفاعی است. ناتو ۳۱ عضو دارد که اکثر آن‌ها کشور‌های اروپایی هستند و ایالات متحده و کانادا کشور‌های غیراروپایی عضو آن به شمار می‌آیند.

تازه‌ترین عضو ناتو فنلاند است که آوریل گذشته در واکنش به حمله روسیه به اوکراین در اکتبر ۲۰۲۲ به این اتحادیه پیوست. سوئد نیز همراه با فنلاند برای پیوستن به ناتو درخواست داد، اما تا چند روز قبل به دلیل مخالفت ترکیه و سپس مجارستان نتوانسته بود آخرین مراحل پیوستن به ناتو را طی کند، اما با موافقت هر دو کشور، سوئد نیز بزودی به عضویت کامل ناتو در خواهد آمد.