درباره زیورآلات مردم ماقبل تاریخ؛ از دندان خرس تا کهربا!

بر اساس نتایج یک تحقیق جدید، انسان‌های ماقبل تاریخ بسته به فرهنگ و محل زندگی خود در اروپا، خود را با انواع مختلفی از مُهره‌ها می‌آراستند.

به گزارش ایسنا، ده‌ها هزار سال پیش، انسان‌های ماقبل تاریخ در اروپا خود را با مٌهره‌های بسیار متنوعی می‌آراستند و محققان اکنون ۹ گروه فرهنگی متمایز را در سراسر این قاره بر اساس موقعیت مکانیِ کشف این زیورآلات و سبک‌های متمایزشان طبقه‌بندی کرده‌اند.

«لایوساینس» نوشت بر اساس مقاله‌ای که در بیست‌ونهم ژانویه ۲۰۲۴ در مجله «Nature Human Behaviour» منتشر شده است، محققان تحقیقات اخیر خود را با تمرکز بر دوره تاریخی موسوم به «Gravettian» گذاشته‌اند که در حدود ۳۴هزار تا ۲۴هزار سال پیش را در برمی‌گیرد و با شکارچیانی که صنعتگران ماهری نیز بودند، مرتبط است.

مهارت صنعتگری این گروه از مردم را می‌توان در تنوع موادی که برای ساختن مُهره‌ها استفاده می‌کردند، مانند عاج، استخوان، دندان (از جمله خرس، اسب و خرگوش)، شاخ، سنگ‌های قیمتی، صدف و کهربا مشاهده کرد. این مُهره‌ها احتمالاً به عنوان زیورآلات شخصی و همچنین نشانه‌های فرهنگی عمل می‌کردند.

محققان برای انجام این تحقیق، ۱۳۴ نوع مجزا از زیورآلاتی را که توسط باستان‌شناسان در طول یک قرن گذشته در بیشتر از ۱۱۲ مکان در سراسر اروپا جمع‌آوری شده است، تجزیه و تحلیل کردند.

این گروه از محققان سپس اطلاعاتی را که از تحقیقات علمی قبلی و سایر متون جمع‌آوری کرده بودند در یک پایگاه داده وارد کردند و در نهایت موفق شدند روند تشخص تمایز بین مٌهره‌های گروه‌های مختلف را آغاز کنند.

«جیک بیکر»، محقق و نویسنده ارشد تحقیقی که نتایج آن اخیرا در ژورنال «Nature Human Behaviour» منتشر شده است، در گفتگو با «لایوساینس» بیان کرد: «هنگامی که در حال ساخت پایگاه داده بودیم، متوجه تفاوت‌ها شدیم. در حقیقت تفاوتی بزرگ به‌ویژه بین شرق و غرب وجود دارد.»‌

محققان به این نکته اشاره کردند که روباه و گوزن قرمز که هر دو در ماقبل تاریخ در سراسر قاره اروپا به وفور وجود داشتند، فقط در مٌهره‌هایی که توسط گروه مشخصی از افراد ساخته شده بودند، به چشم می‌خورند.

«بیکر» توضیح داد: «در این مقطع از تاریخ، روباه و گوزن قرمز در همه جا وجود داشتند. با این وجود، ما فقط شاهد استفاده از دندان روباه توسط مردم شرقی بودیم. این در حالی است که این حیوان در نقاط دیگر نیز وجود داشت. همچنین شواهد استفاده از دندان گوزن قرمز فقط در بین مردم غرب پیدا شده است؛ بنابراین با اینکه این حیوانات در نقاط مختلف در دسترس بودند، تفاوت واضحی بین اینکه مردم چه چیزی را انتخاب می‌کردند، وجود داشت.»

همچنین جابه‌جایی مواد بین گروه‌های مختلف وجود داشت که به عنوان مثال در یک محل خاکسپاری واقع در ایتالیا، بقایای یک پسر نوجوان با موادی که از صد‌ها کیلومتر دورتر سرچشمه می‌گرفتند، دفن شده بود.

«بیکر» گفت: «بنابراین ما می‌دانیم که اشیاء جابه‌جا می‌شدند. به طور خاص می‌دانیم که دندان و صدف نیز جابه‌جا می‌شدند. انتقال مواد صددرصد اتفاق افتاده است.»‌

پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که اگرچه جدایی جغرافیایی ممکن است تا حدی این تفاوت‌ها در انتخاب مهره‌ها بین ۹ گروه را توضیح دهد، اما «مرز‌های مبتنی بر فرهنگ» عامل بسیار بزرگ‌تری در انتخاب مواد اولیه بوده است.

محققان توانستند بر اساس داده‌های ژنتیکی موجود در پرونده‌های باستان‌شناسی، وجود بیشتر گروه‌های فرهنگی را تأیید کنند، اما نتوانستند یک گروه از اروپای شرقی را شناسایی کنند، زیرا هیچ اطلاعات ژنتیکی شناخته‌شده‌ای در دسترس نبود.