بانک خانه‌اولی‌ها کجاست؟

مرجع پرداخت وام مسکن به جای «روشن کردن چراغ بخش مسکن»، برای جذب سپرده سراغ خودروساز رفته است. روند پرداخت واقعی وام به خانه‌اولی‌ها نسبت به ۹۶، نصف شده است. اینها، از نگاه مقام اسبق بانک‌مرکزی، اشکال بزرگ است.

به گزارش دنیای اقتصاد، بازیگران اصلی بازار مسکن که از هر حیث، «محق دریافت تسهیلات از بانک تخصصی در این بخش هستند»، به‌خاطر «اشکالات متعدد در فرمول پرداخت وام ساخت مسکن و وام خرید خانه»، از چهار سال پیش تاکنون به «حاشیه نشین»‌های بازار تسهیلات دهی تبدیل شده اند، اما به جای آن‌ها مجموعه‌ای از شرکت‌های صنعتی و معدنی دولتی، محبوب «متولی تامین مالی بخش مسکن» قرار گرفته اند؛ آیا این اتفاق، «مطابق مقررات» و «اقدامی متعارف» است؟ بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از روند «تامین مالی بخش مسکن» در دو حوزه «ساخت مسکن به شدت موردنیاز کشور» و همچنین «خرید خانه اول» نشان می‌دهد، هر دو در «عطش مالی» به سر می‌برند.

سازندگان حوزه اول که منظور «سرمایه‌گذاران ساختمانی در بافت فرسوده شهرها» هستند طی حداقل دو سال اخیر با «فقر قابل‌توجه تسهیلات نوسازی» روبه‌رو بوده اند به‌طوری که، مطابق گفته مقامات بخش مسکن، در شرایطی که از شهریور ۱۴۰۰ تا پایان تابستان امسال، ساخت (نوسازی) بیش از ۱۶۰‌هزار واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده شهر‌ها شروع شده است، اما عملکرد «متولی تخصصی تامین مالی مسکن» در شبکه بانکی کشور طی این مدت، «پرداخت کمتر از ۳۶‌هزار فقره وام نوسازی» بوده است؛ یعنی از هر حدود ۵ واحد مسکونی که در مناطق محروم شهر‌ها در قالب مسکن ارزان موردنیاز تقاضای اکثریت ساخته شده، فقط به یک واحد مسکونی وام ساخت رسیده است.

در حوزه پرداخت «وام خرید مسکن»، اوضاع از این هم بدتر است؛ حجم ریالی پرداخت وام خرید مسکن در ۸ ماه اول امسال کمتر از ۱۰‌درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش پیدا کرده است. ظاهر این کارنامه، از رشد وام دهی به متقاضیان خرید مسکن حکایت دارد، اما از آنجا که «سقف وام خرید مسکن در سال‌جاری نسبت به سال گذشته ۲ برابر شد»، میزان پرداخت واقعی تسهیلات خرید خانه، بیش از ۹۰‌درصد نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده است. به بیان ساده، «تعداد خانوار‌هایی که امسال موفق به دریافت وام مسکن و خرید خانه شدند، کمتر از سال گذشته بوده است»، مگر آنکه دریافت کنندگان وام خرید مسکن در سال‌جاری، «تسهیلات با سقف خیلی کمتر از مبالغ فعلی وام» دریافت کرده باشند که اگر این باشد، باز هم «اشکال بزرگ در نظام تامین مالی خانه اولی ها» وجود دارد.

ماجرای «پشت خالی خانه اولی‌ها در شبکه بانکی کشور»، فقط به امسال ختم نمی‌شود. حجم واقعی پرداخت «وام خرید مسکن» به متقاضیان خرید خانه در حال حاضر نسبت به «زمان قبل از جهش تاریخی قیمت مسکن»، حدود ۵۵‌درصد کاهش پیدا کرده است.