بازگشت سم آلتمن، تغییر هوش مصنوعی از ایده‌آل‌گرایی به عمل گرایی

فرارو- هفته گذشته در دنیای هوش مصنوعی سر و صدای چشمگیری در جریان بود. هیئت مدیر شرکت Open AI، سم آلتمن مدیر عامل شرکت سازنده چت جی پی تی (Chat GPT) را از سمت اش برکنار کردند. آلتمن به مایکروسافت بزرگترین حامی آن استارت آپ پناه برد در همان روز تقریبا تمام ۷۷۰ پرسنل Open AI با قرار دادن امضای خود زیر طوماری تهدید آمیز اعلام کردند که اگر اعضای هیئت مدیره که آلتمن را برکنار کرده‌اند نظر خود را تغییر ندهند استعفا خواهند داد. در تاریخ ۲۱ نوامبر آلتمن به سمت پیشین‌اش بازگشت. در واقع، حماسه Open AI آغاز یک مرحله تازه و بزرگ‌تر برای صنعت هوش مصنوعی است.

به گزارش فرارو به نقل از اکونومیست؛ برای Open AI بازگشت پیروزمندانه آلتمن ممکن است جاه طلبی‌های شرکت را افزایش دهد. برای مایکروسافت که در ساعت نیاز آلتمن در کنار او ایستاد برهه زمانی کنونی ممکن است منجر به تسلط بیش‌تر آن بر داغ‌ترین استارت آپ مبتنی بر هوش مصنوعی یعنی Open AI شود. برای شرکت‌های هوش مصنوعی در همه جا ممکن است آن چه رخ داده نشان دهنده تغییر گسترده‌تر از آرمان گرایی (ایده آلیسم) آکادمیک به سوی عملگرایی (پراگماتیسم) تجاری باشد. برای کاربران آن فناوری ممکن است وضعیت تازه ایجاد شده به معنای رقابت بیش‌تر و انتخاب بیش‌تر باشد.

برای درک همه آن چه گفته شد بیایید با آن چه رخ داد آغاز کنیم. هیئت مدیره Open AI آلتمن را به دلیل آن که در ارتباطات خود صادق نبوده اخراج کرد. یکی از عواملی که ممکن است بر این تصمیم تاثیرگذار بوده باشد اختلاف نظر در مورد این موضوع است که آیا Open AI تعادل درستی بین سرعت و ایمنی محصولات خود ایجاد کرده یا خیر. منابع آگاه می‌گویند که Open AI به پیشرفتی دست یافته که به مدل‌ها امکان می‌دهد بدون داده‌های اضافی مشکلات را بهتر حل کنند. این موضوع "ایلیا سوتسکور" یکی از بنیانگذاران و اعضای هیئت مدیره آن شرکت را به وحشت انداخت.

"هلن تونر" یکی از اعضای هیئت مدیره وابسته به دانشگاه جورج تاون مقاله‌ای آکادمیک منتشر کرده بود که در آن نقص‌هایی را که در رویکرد Open AI نسبت به ایمنی هوش مصنوعی وجود داشت بیان می‌کرد. روزنامه "نیویورک تایمز" گزارش داد که آلتمن به دلیل نگرانی از بازتاب مطبوعاتی منفی آن چه تونر در مقاله اش بیان کرده بود در تلاش برای برکنار کردن او بوده است. هم چنین نگرانی‌هایی در مورد پروژه‌های جانبی آلتمن وجود داشت از جمله یک سرمایه گذاری برنامه‌ریزی شده در زمینه نیمه رسانای مبتنی بر هوش مصنوعی که او را به خلیج فارس کشاند تا میلیارد‌ها دلار پول عربستان سعودی را برای حمایت از آن دریافت کند.

در نهایت، این تونر و سه نفر از دیگر اعضای هیئت مدیر بودند که آلتمن را کنار گذاشتند. گرگ براکمن از دیگر بنیانگذاران شرکت نیز کرسی خود در هیئت مدیره را از دست داد و سپس برای اعلام همبستگی با آلتمن استعفا داد. آن دو نفر از حمایت مایکروسافت برخوردار شدند. مایکروسافت اعلام کرد که از آلتمن و براکمن برای ایجاد یک آزمایشگاه هوش مصنوعی داخلی در آن شرکت حمایت می‌کند و مدیریت آن آزمایشگاه نیز برعهده آن دو خواهد بود. مایکروسافت هم چنین متعهد شد که سایر اعضای تیم Open AI را نیز استخدام خواهد کرد.

شاید هرگز مشخص نشود که آیا این وعده جدی بوده است یا خیر. با این وجود، طرح این موضوع به آلتمن قدرت چانه زنی عظیمی در هنگام مذاکره برای بازگشت اش به Open AI بخشید. در تاریخ ۲۰ نوامبر در حالی که مذاکرات در جریان بود "ساتیا نادلا" مدیر اجرایی غول فناوری (مایکروسافت) اعلام کرد که "صرفنظر از این که سم کجا باشد او با مایکروسافت کار می‌کند".

یکی از کارمندان آن شرکت اشاره کرده که پرسنل آن استارت آپ بیش از گذشته به آلتمن وفادار خواهند بود و احتمالا آمادگی بیش تری در مقایسه با گذشته برای دنبال کردن دیدگاه‌های تجاری او خواهند داشت. کار بر روی جی پی تی – ۵ (GPT-۵) قدرتمندترین مدل آن شرکت در حال حاضر که به نظر می‌رسید برای چنین ماه کُند شده اکنون احتمالا با سرعت تمام پیش خواهد رفت.

در این میان شهرت و اعتبار مایکروسافت امن‌تر از Open AI به نظر می‌رسد. علیرغم آن که برند تجاری Open AI پس از رخداد‌های اخیر آسیب دیده مایکروسافت وجهه خود را حفظ کرده است. آن غول نرم افزاری احتمالا ترجیح می‌دهد بیش از آن که آلتمن و همراهان اش را به اصطلاح به سینه اش بچسباند Open AI را در امتداد بازوهایش داشته باشد. با این وجود، از نظر خلق و خو آلتمن و براکمن برای یکی از بزرگترین شرکت‌های جهان یعنی مایکروسافت گزیه‌های مناسبی نیستند.

بسیاری از ناظران تردید داشتند که هر یک از آن دو نفر برای مدت زمانی طولانی در مایکروسافت باقی بمانند.  بسیاری از کارکنان آن شرکت به "اکونومیست" گفته اند که ترجیح می‌دهند به شرکتی غیر از مایکروسافت نقل مکان کنند اگرچه آنان امضا کننده طومار تهدیدآمیزی بودند که در آن اشاره کرده بودند همراه با آلتمن به مایکروسافت خواهند رفت. البته نادلا ناامید به نظر نمی‌رسد. ارزش سهام مایکروسافت که با خبر اخراج آلتمن ۲ درصد کاهش یافت جبران شد و در تاریخ ۲۲ نوامبر به ۲.۸ تریلیون دلار رسید.

در مورد سایر بخش‌های صنعت هوش مصنوعی وضعیت چگونه است؟ واقعیت ان است که Open AI رهبر بلامنازع در رقابت هوش مصنوعی است. نتیجه نظرسنجی‌ای انجام شده توسط استارت آپ Retool نشان می‌دهد که ۸۰ درصد از توسعه دهندگان نرم افزار گفته اند که از مدل‌های Open AI بیش‌تر از مدل‌های ساخته شده توسط شرکت‌های رقیب استفاده می‌کنند. Chat GPT یک برنامه گفتگوی که یک سال پیش راه اندازی آن Open AI را به یک نام آشنا تبدیل کرد ۶۰ درصد از ترافیک وب را در میان ۵۰ وب سایت برتر مبتنی بر هوش مصنوعی مولد به خود اختصاص داده است. آن شرکت در ماه اکتبر با نرخ سالانه ۱.۳ میلیارد دلار درآمد کسب می‌کرد.

با این وجود، حتی اگر Open AI تحت رهبری جدید سریع‌تر حرکت کند با رقابت بیش تری روبرو خواهد شد. یک سرمایه گذار ریسک پذیر متمرکز بر هوش مصنوعی این لحظه را به لحظه انفجار بانک سیلیکون ولی* در اوایل سال جاری تشبیه می‌کند که به بسیاری از استارت آپ‌ها آموخت که همه تخم‌ مرغ‌های خود را در یک سبد قرار ندهند.

رویداد‌های رخ داده برای Open AI نشانه‌ای چشمگیر از شکاف گسترده‌تر در سیلیکون، ولی می‌باشد. در یک طرف بدبینان و هشدار دهندگان قرار دارند که معتقدند اگر هوش مصنوعی کنترل نشود خطری وجودی بشریت را تهدید خواهد کرد و از وضع مقررات سخت گیرانه تری در مورد توسعه هوش مصنوعی حمایت می‌کنند و در طرف مقابل مخالفان آنان یا افراد خوش بین قرار دارند که ترس از وقوع آخرالزمان هوش مصنوعی را اغراق آمیز می‌دانند و بر ظرفیت‌های بالقوه هوش مصنوعی برای پیشرفت تاکید می‌کنند. این انشعاب و تفاوت فکری تا حدی بازتاب دهنده تفاوت‌های فلسفی است. بسیاری از افرادی که در اردوگاه بدبینان قرار دارند تحت تاثیر جنبش "نوع دوستی موثر" (Effective Altruism) هستند که باور دارند هوش مصنوعی ممکن است در نهاد بشریت را از بین ببرد. در مقابل، افراد خوش بین از جهان بینی‌ای به نام "شتاب گرایی موثر" (Effective Accelerationism) حمایت می‌کنند که با ایده ایجاد محدودیت برای توسعه هوش مصنوعی مخالف هستند.

به نظر می‌رسد که آلتمن با هر دو گروه ابراز همدلی کرده و به طور علنی خواستار ایجاد حفاظ‌هایی برای ایمن ساختن هوش مصنوعی شده و در عین حال Open AI را به منظور توسعه مدل‌های قدرتمندتر و راه اندازی ابزار‌های تازه مانند اپ استور برای کاربران به منظور ساخت چت بات‌های شان تحت فشار قرار داده است. در نتیجه، امروز او بیش‌تر در اردوگاه شتاب گرایی موثر قرار دارد و به نظر می‌رسد آن دسته از کارکنان شرکت که خواستار بازگشت او بودند نیز در اردوگاه قرار دارند. در نتیجه، باورمندان به نوع دوستی موثر به حاشیه رانده شده اند.

این وضعیت سیاستمدارانی که در تلاش هستند تا نشان دهند خطرات ناشی از هوش مصنوعی را جدی می‌گیرند نگران ساخته است. دولت "جو بایدن" رئیس جمهور امریکا در ماه ژوئیه هفت شرکت مدل ساز مبتنی بر هوش مصنوعی برجسته از جمله گوگل، متا، مایکروسافت و Open AI را تشویق کرد تا به "تعهدات داوطلبانه" پایبند باشند و محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی خود را پیش از عرضه برای مداوم توسط کارشناسان مورد بازرسی و ارزیابی قرار دهند.

هم چنین، دولت بایدن یک فرمان اجرایی شدیدتر را صادر کرد که طبق آن هر شرکت سازنده مدل مبتنی بر هوش مصنوعی که توان محاسباتی آن بالار از سطح معین تعیین شده باشد را ملزم می‌سازد تا آن موضوع را به دولت اطلاع داده و نتایج آزمایش ایمنی خود را به اشترک بگذارند. با کسب دست بالای باورمندان به شتاب گرایی موثر در سیلیکون ولی بازرسان مدل کاخ سفید باید انتظار داشته باشند که دست شان پر باشد.

*بانک سیلیکون، ولی در تاریخ ۱۰ مارس ۲۰۲۳ میلادی با ورشکستگی مواجه شد. این سقوط بزرگ‌ترین ورشکستگی بانکی از زمان بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی و دومین ورشکستگی بزرگ در تاریخ ایالات متحده محسوب می‌شد.