(عکس) زنی که از دو جراحی جمجمه در ۴۵۰۰ سال قبل جان سالم به در برد

آثار موجود روی جمجمه یک زن نشان می‌دهد که او هزاران سال قبل دو جراحی روی جمجمه‌اش داشته که از هر دو زنده مانده است.

به گزارش راهنماتو، برطبق مطالعه‌ای که در نشریه بین‌المللی دیرینه‌شناسی منتشر شده است، دانشمندان بعد از تجزیه‌وتحلیل بقایای اسکلت این زن که در محوطه باستانی متعلق به عصر مس در جنوب‌شرقی اسپانیا پیدا شده است، این اکتشاف را رقم زدند.

این زن که در هنگام مرگ بین ۳۵ تا ۴۵ سال سن داشته است، یکی از ۱۳۴۸ فردی است که بقایای جسدشان در گورستانی متعلق به ۲۵۶۶ تا ۲۲۳۹ قبل‌میلاد کشف شده است.

اما، برخلاف سایر اسکلت‌ها، روی جمجمه این زن شواهدی از چندین مته‌کاری مشاهده شده که یک نوع روش جراحی بوده که طی آن حفره‌هایی ـ به روش دریل‌کردن یا خراش دادن ـ در سراسر جمجمه ایجاد می‌شد تا سخت‌شامه که بیرونی‌ترین بافت احاطه‌کننده مغز و ستون فقرات است، نمایان شود.

معاینات دقیق‌تر به کشف دو سوراخ روی‌هم‌افتاده بین ناحیه شقیقه و بالای گوش منجر شد. دهانه یکی از آن‌ها ۲۳ میلی‌متر عرض و ۳۱ میلی‌متر طول داشت و دومی کوچک‌تر بود و ۳۲ در ۱۲ میلی‌متر بود.

محققان با استناد به چند عامل می‌گویند این سوراخ‌ها تصادفی ایجاد نشده‌اند. یکی از عوامل آن است که هیچ شکستگی ناشی از ضایعه‌ای مشاهده نمی‌شود و هر دو سوراخ لبه‌های مشخصی دارند. آن‌ها نتیجه‌گیری کردند که این سوراخ‌ها بقایای دو جراحی جداگانه بوده‌اند.

سونیا دیاز-ناوارو، محقق پست‌دکترا در دپارتمان ماقبل‌تاریخ دانشگاه والادولید در اسپانیا، می‌گوید: «ما دو سوراخ متمایز پیدا کردیم که ناشی از دو مداخله متفاوت است.»

بر اساس سوراخ‌ها و جهت مورب دیواره‌های سوراخ، محققان تعیین کردند که مته‌کاری با استفاده از تکنیک خراش‌دادن صورت گرفته است.

دیاز-ناوارو می‌گوید: «این تکنیک شامل مالش‌دادن یک ابزار سنگی با سطح ناصاف روی طاق جمجمه است تا به تدریج جمجمه در تمام جهات فرسایش پیدا کند و سوراخ ایجاد شود.

«برای انجام این جراحی، فرد مور نظر، باید به کمک سایر اعضای جامعه با نیروی زیاد نگه‌داشته می‌شد تا بی‌حرکت بماند یا قبل از انجام جراحی باید به او ماده روانگردان می‌دادند تا درد را کاهش دهند یا او را بیهوش کنند.»

نشانه‌های بهبود استخوان در جمجمه این زن نشان می‌دهد که این زن به طرزی شگفت‌انگیز از هر دو عمل جراحی زنده مانده است. محققان گمان می‌کنند که او چندین ماه بعد از جراحی دوم زنده بوده است.

دایاز-ناوارو می‌گوید، کشف شواهدی از جراحی‌های ماقبل‌تاریخ به ویژه در این ناحیه از سر، که به اسم ناحیه شقیقه، شناخته می‌شود، بسیار نادر است. در شبه‌جزیره ایبریا مته‌کاری روی قسمت‌های پیشانی و تاج جمجمه مرسوم‌تر بوده است.

«ناحیه شقیقه حاوی رگ‌های خونی متعدد و ماهیچه‌هایی است که آسیب‌پذیرند و در حین جراحی به راحتی ممکن است خونریزی رخ دهد.»

با وجود این، مته‌کاری ماقبل‌تاریخی با استفاده از تکنیک خراش‌دادن بسیار موفقیت‌آمیزتر و امن‌تر از ایجاد حفره با تکنیک دریل‌کردن بوده است.

جراحان باستانی عموما به مننژ یا مغز آسیب وارد نمی‌کردند که خطر عفونت پس‌از جراحی را کاهش می‌داد. استفاده از ابزار استریل‌شده و گیاهانی با خاصیت آنتی‌بیوتیکی طبیعی نیز به مهار عفونت کمک می‌کرد.

متأسفانه محققان نمی‌دانند که این زن در وهله نخست چرا جراحی شده است. با اینکه دنده‌های او علائمی از شکستگی درمان‌شده دارند و آثاری از پوسیدگی دندان در او مشاهده می‌شود، اما این موارد به جراحی سر نامرتبط است.

ناوارو می‌گوید: «شیوع بالای آسیب‌های تروماتیک که در اسکلت بقایای یافت شده در این ناحیه مشاهده شده است، این احتمال را رد نمی‌کند که این جراحی احتمالا درنتیجه یک تروما انجام گرفته است.»

احتمالا جراحی شواهد و آثار کوفتگی یا زخم را از بین برده و قطعات استخوان‌های شکسته نیز در طی عمل از بدن خارج شده است.