ليلا، حاكم پنهان تونس بود

آرزوهاي ليلا طرابلسي با سقوط ناگهاني ديكتاتور تونس بر باد رفت. تحليلگران حوادث تونس اعتقاد دارند تنها بازنده بزرگ انقلاب تونسي‌ها بن علي نبود بلكه ليلا طرابلسي بود كه اكنون مجبور است جاه طلبي‌هاي خود را فراموش كند.
 
بعد از سقوط «بن علي» شايعات فراواني از نقش يكي از زنان قدرتمند سابق آفريقا به گوش مي‌رسد. شايعاتي كه نشان مي‌دهند ليلا طرابلسي در سال‌هاي اخير در آرزوي جانشيني همسر خود به سر مي‌برده است. ليلا طرابلسي مسير عبرت انگيزي را طي كرده است. «نيكلا بو» روزنامه‌نگار فرانسوي در كتابي با نام « نايب السلطنه كارتاژ» ليلاي طرابلسي و سير زندگي او را شرح مي‌دهد. زني كه در دوران نوسازي تونس رشد كرد و نمونه زني مدرن در جامعه تونسي بود. سال 1984 ليلا با بن علي آشنا مي‌شود.

او آموزگار بن علي بوده و اين آموزگاري زمينه را براي ورود يك زن مدرن ساده تونسي به ساختار قدرت فراهم كرد. در سال 1992 ليلا با بن علي ازدواج مي‌كند. مسير حركت ليلا از زني ساده به ملكه تونس به خوبي نشان مي‌دهد كه فقدان ساختارهاي نظارتي بر جامعه تونس چگونه مي‌تواند زمينه را براي ايجاد طايفه گرايي در اين كشور فراهم كند. 

ليلا با ورود به قدرت، تنها خود را به عنوان يكي از زمامداران اين كشور معرفي نكرد بلكه طايفه‌اش نيز از بابت پيوندهاي خويشاوندي با او در دريايي از امتيازهاي اقتصادي و سياسي غرق شدند و اكنون پس از اينكه ديكتاتور راهي عربستان شده بسياري از كارشناسان اقتصادي اعتقاد دارند خاندان بن علي حداقل بر 40 درصد از اقتصاد تونس تسلط كامل داشته است. به مرور زمان ميان زين العابدين و ليلا تقسيم كاري صورت مي‌گيرد. اولي مسئوليت امور امنيتي را بر عهده مي‌گيرد و دومي مسئوليت امور اقتصادي را. با اين تقسيم كار ملكه تونس تسلط خود و طايفه‌اش را بر گلوگاه‌هاي اقتصادي مستحكم مي‌كند.
 
بخصوص اينكه سرطان پروستات بن علي باعث شده بود شايعات در مورد نقش ليلي افزايش يابند. در تونس اكنون همه متفق‌القول هستند كه بخصوص در سال‌هاي آخر حكومت بن علي، اين ليلا بوده است كه كشور را اداره مي‌كرده و حتي در حالت بدبينانه عده‌اي معتقد به توطئه چيني وي براي تضعيف شوهرش هستند تا به روياي حاكميت بر تونس جامه عمل بپوشاند. 

اما شايد بانوي نخست تونس گمان نمي‌كرد موج اعتراض‌ها به حدي باشد كه او و خانواده‌اش مجبور شوند تونس را ترك كنند. به هر صورت «بن علي» اگر چه اكنون به عنوان زني نگون بخت و آواره با چپاول هزاران كيلو طلا و حساب‌هاي پيدا و ناپيداي بانكي شناخته مي‌شود اما تحليلگران تونس تا قبل از سقوط بن علي او را زني باهوش و جاه طلب مي‌دانستند كه توانسته بود با تدابير خود و سوءاستفاده از موقعيتش خود را بر نظام ديكتاتوري بن علي مسلط كند و نبض اقتصاد كشور را در دست بگيرد. ليلا به خوبي مي‌دانست كه تسلط بر گلوگاه‌هاي اقتصادي تونس مسير او را براي كسب قدرت و كنترل اوضاع سياسي هموار مي‌كند. 

بر همين مبنا در دو سه سال گذشته او در انديشه جانشيني بن علي بوده است. حتي اگر انقلاب ياس تونس هم ثمر نمي‌نشست راه براي سلطه ليلا بر تونس هموار نبود زيرا حزب بن علي ديد مثبتي نسبت به بانوي نخست كشور نداشت. بيشتر اعضاي اين حزب ازطبقه بورژوازي هستند و به اين دليل كه همسر بن‌علي از نوكيسگي به بانوي نخست تونس تبديل شده ناراضي بودند. گسترش فعاليت‌هاي طايفه بن‌علي به حدي بود كه در نهايت ارتش تونس حمايت خود را از بن‌علي قطع كرد و همچنان‌كه ويكي ليكس فاش كرده بود ايالات متحده روند فعاليت‌هاي طايفه ليلا را به عنوان طايفه‌اي مافيايي تحت نظارت شديد قرار داده بود. 

مردم تونس حتي بيشتر از بن‌علي از ليلا نفرت داشتند زيرا او وطايفه ا ش در طول چند دهه به عنوان نمادهايي از زور، چپاول و غارت اموال و منابع ملي معرفي شده بودند. ليلا در دوران حاكميتش واگذاري امتيازهاي اقتصادي به دولت‌ها و سازمان‌هاي بين‌المللي را برعهده داشت و اقوام خود را بر گلوگاه‌هاي بزرگ اقتصادي براي تسلط كامل بر اقتصاد تونس گماشته بود.

روياهاي يك خاندان در فرانسه
بعد از اوج گيري اعتراض‌ها و فرار بن علي رئيس پليس خطوط هوايي و مرزي فرانسه احضار شد تا از رئيس‌جمهور فراري تونس و خانواده‌اش استقبال كند اما ناگهان دولت فرانسه دستور داد تا از نشستن هواپيماي بن علي و ليلا بر خاك اين كشور خودداري شود.

در نتيجه بن علي مجبور شد تا خانواده‌اش را راهي عربستان سعودي كند. اين در حالي بود كه كمي قبل از پرواز بن علي و ليلا، سيرين يكي از سه دختر رئيس‌جمهور سابق تونس همرا با جت خصوصي خود به همراه مروان مبروك شوهر و دو دخترش به بورجت فرانسه رسيده بودند. شب قبل از آن نسرين دختر بن علي نيز به همراه همسر خود به پاريس رسيده بودند. اما دختران بن علي هم مجبور شدند فرانسه را به سوي كشوري عربي كه احتمالا قطر است ترك كنند. روزنامه فيگارور فاش كرده قبل از انقلاب ياس تونس، خاندان ليلا گويا از وضعيت وخيم خبر دار شده بودند و تمام اموال خود را به فرانسه منتقل كرده بودند.

در سپتامبر گذشته ليلا هتل بزرگ و مجللي را به نام محمد تك پسرش ثبت كرده بود پسر ي كه اور ا امپراتور كوچك مي‌ناميدند. دو ماه بعد شوهر 30 ساله نسرين دختر بن علي نيز 37 ميليون يورو براي خريد يك هتل بزرگ و زيبا در فرانسه پرداخت كرده بود. آپارتمان‌هاي بزرگ در پاريس و ويلاهاي زيبا در سواحل كوت دازور تنها بخشي از اموال ليلا هستند. او حساب‌هاي فراواني در بانك‌هاي فرانسه و بانك‌هاي سوئيس دارد. به همين دليل سازمان‌هاي غير دولتي خواستار بررسي حساب‌هاي خانواده بن علي و توقيف اموال آن شده اند.

فرار بن علي باعث شده تا به تدريج رازهاي اقتصادي مافيايي و طايفه محور تونس فاش شوند و مشخص شود چگونه ليلا و طايفه‌اش بر صنايع مهم اتومبيل، تلفن، بانكداري، ساختمان سازي و توريسم تسلط كامل داشتند. سازمان‌هاي بين‌المللي اقتصادي جهان تخمين زده‌اند كه تسلط مافياي خانوادگي ليلا بر اقتصاد تونس باعث شده سالانه اين كشور يك‌ميليارد دلار ضرر مالي را متحمل شود. خاندن بن علي در روند خصوصي‌سازي دخالت داشتند و حق كميسيون‌هاي گزاف آنها باعث شده بود كه خصوصي سازي به نوعي مخصوصي سازي تبديل شود. 

تونس هيچ گاه قراردادهاي بين‌المللي خطوط باز هوايي را امضا نكرد زيرا اين قرارداد شركت «كارتاگو آنلاين» بلحسن ترابلسي برادر خانم زين العابدين بن علي را تضعيف مي‌كرد و در آمدهاي كلان وي را از صنعت توريسم با اشكالات جدي مواجه مي‌كرد. همه پيمانكاران مجبور بودند زير نظر طايفه ليلا كار كنند و اين خاندان بر اطلاعات ريز و درشت اين پيمانكاران و ميزان وفاداريشان به حكومت اشراف كامل داشت. اين خاندان تاجران مستقل را تحت فشار شديدي قرار مي‌دادند و روند توزيع و فروش كالاها در بازار را به صورت كامل در اختيار داشتند. واردات كالاهاي عمده به صورت انحصاري در اختيار خانواده بن علي بود. 

نابودي طايفه گرايي بن علي و يك پرسش
بن علي علاوه بر ليلا ازداوج نخستين نيز داشته است. همسر نخست او در روماني زندگي مي‌كند. رئيس‌جمهور فراري تونس خود شش برادر و خواهر دارد. او از ازدواج نخستين خود سه دختر داشت كه هر سه شوهراني تونسي داشتند. همسر دروساف يكي از دختر‌هاي بن علي بر بازار دارو سلطه داشت. مروان مبروك شوهر سرين يكي ديگر از دختر‌هاي بن علي امتياز مرسدس تونس را در اختيار داشت. خاندان بن علي علاوه بر فرانسه در آرژانتين، سوئيس و دوبي اموال زيادي دارند.

شايع است كه ليلا به همراه محمد فرزند كوچكش به دوبي سفر كرد و تا زماني كه از بن علي وعده اعطاي امتياز توزيع چاي و كافه را براي يكي از نزديكانش نگرفت به كشور بازنگشت. با سرنگوني بن علي كارشناسان اقتصادي تونس اميدوارند در كنار فضاي باز سياسي تحول اقتصادي نيز رخ دهد و اقتصاد پوسيده تونس از چنگال دولت در اختيار فعالان بخش خصوصي قرار گيرد. اما براي همين تحليلگران اين پرسش مطرح است چه تضميني وجود دارد طايفه‌گرايي جديد جايگزين طايفه گرايي ليلا‌‌طرابلسي نشود.