نگاهی به کتاب "باکونین و آنارشیسم جمع گرا"

برايان موريس در مقدمه کتابش نوشته است: «باکونين موضوعى است از مدافتاده مثل خرد مثل الحاد. او اين روزها بيشتر سوژه يک کنجکاوى تاريخى شده است. مارکسيست ها طردش مى کنند که رمانتيکى است گمراه با گرايش هاى ويرانگر و تز باصطلاح "استبداد نخبه گرايانه" او را به ديده تحقير مى نگرند. و براى محققان ليبرال همچنان جذاب است اما در حد سوژه اى براى مطالعات روان شناسى فرويدى و اتوپيايی.»

عجيب اينکه آنارشيست ها هم گويا علاقه شان را به او از دست داده اند. احساس مى شود که هر علاقه اى به چهره هاى تاريخى چون او نوعى وقت تلف کردن است و بايد به مسائل امروزى ترى چون ساخت شکنى دريدا و زيست شناسى اجتماعى يا پست مدرنيسم پرداخت.

اهميت تاريخى باکونين نه به دليل شخصيت آتشينش بلکه در نظريه سوسياليسم آزادى خواهانه اوست؛ نظريه اى که در سال هاى پايانى عمرش پروراند و بسط داد. او مثل اسپنسر و مارکس که صاحب دستگاه فکرى بودند، شرحى نظام مند از انديشه هايش ارائه نداد ولى اين به معناى نامفهومى انديشه هايش نيست.

برخى مفسران او را تجسم روح بنيادستيزى روسى مى دانند که در مردم گرايى روسى نقشى سرنوشت ساز داشت و از اولين کسانى بود که نظريه منسجم آنارشيسم کمونيستى را مطرح کرد.

باکونين را مشهورترين آنارشيست غرب مى دانند. اين روسى تبار نه متصل به مارکسيسم بود و نه ليبرال ها را برمى تابيد. او چون اسپينوزا و گادوين مدعى بود که چون انسان را محيط طبيعى و اجتماعى اش از پيش معين و مقيد کرده است، ديگر بحث از اراده آزاد محلى از اعراب ندارد و اعمال مردم را ناشى از برنامه هاى معين شان دانستن بى معنى است.

"باکونين و آنارشيسم جمع گرا" متشکل از 16 فصل است؛ ويژگى هاى شخصيتى باکونين، سال هاى نخست (1814-1849)، زندان و تبعيد (1861-1848)، از پان اسلاويسم تا آنارشيسم، قيام فرانسه (1870-1871)، افول و فروپاشى بين الملل اول، واپسين سال ها، ماترياليسم تاريخى، فلسفه اجتماعى، نقد دولت، سوسياليسم و فدراليسم و... اين کتاب نوشته برايان موريس ترجمه سعيد فيض الله زاده در 208 صفحه توسط نشر کتاب آمه منتشر شده است.