مجازات محاربه براي آتش سوزي عمدي در جنگلها

جنگلهاي شمال كشور طي ماههاي اخير شاهد وقوع آتش سوزيهاي گسترده اي بوده است كه در سالهاي اخير بي سابقه به شمار مي رود.

به گزارش ايرنا، بسياري از كارشناسان و مسئولان امور جنگلها و مراتع در كشور، وقوع اين آتش سازيها را با توجه به تغيير شرايط اقليمي، كاهش شديد بارندگي ها، كمبود رطوبت در جنگلها و وزش بادهاي گرم امري طبيعي دانسته و احتمال عمدي بودن آنها را بعيد مي دانند.

در همين راستا، فرمانده يگان حفاظت از جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور در ميزگردي كه هفته گذشته در ايرنا برگزار شد، تصريح كرد: «تاكنون هيچكس به اتهام دست داشتن در آتش سوزيهاي اخير جنگلهاي شمال ايران بازداشت نشده است.»

سرهنگ تقي ايرواني با اشاره به اينكه معمولا در حوادث آتش سوزي، عامل انساني نيز به عنوان يكي از احتمالات مطرح مي شود و شايعاتي نيز در اين زمينه رواج مي يابد، به يك نمونه در اين زمينه اشاره كرد و اظهارداشت: «در پي دريافت گزارشهاي مردمي مبني بر ورود دو فرد حاوي گالن بنزين با يك موتورسيكلت به جنگلي در شمال، يگان حفاظت از جنگلها، موضوع را پيگيري و مظنونان را دستگير كرد اما معلوم شد كه آنها فقط يك بطري آب به همراه دارند.»

با اين حال، كارشناسان شركت كننده در اين ميزگرد و سرهنگ ايرواني نيز تاييد كردند كه عامل انساني را به ويژه در مورد آغاز حريقهاي جنگلي اخير در شمال كشور نبايد از نظر دور داشت.

آنان مي گويند عامل انساني در آغاز بيشتر آتش سوزيهاي جنگلي نقش دارد اما به نظر مي رسد در رخدادهاي شمال، نقش آن به صورت غيرعمدي همچون سهل انگاري برخي كشاورزان يا گردشگران در خاموش كردن آتش يا انداختن وسايلي در جنگل كه در اثر تمركز نور خورشيد موجب حريق مي شوند، بوده و تاكنون اين موضوع كه كسي به صورت 'عمدي' جنگل را آتش زده باشد، روشن نشده است.

با اين حال، آتش سوزي هاي مكرر جنگل هاي شمال و غرب كشور طي ماه هاي اخير موجب شده است تا فرضيه عمدي بودن برخي از اين آتش سوزي ها نيز قوت بگيرد. 

در همين زمينه، 'عبدالرضا گروسي' رييس اداره منابع طبيعي آمل از دستگيري فردي به اتهام آتش زدن جنگل منطقه لهاش آمل در دوازدهم دي ماه خبر داده اگرچه هنوز معلوم نيست آيا اين اتهام ثابت شده است يا خير؟

به اين ترتيب، علاوه بر عوامل طبيعي نظير خشكسالي،صاعقه، بادهاي گرم و نبود فرهنگ گردشگري كه نقش مهمي در آتش سوزي در جنگل هاي كشور ايفا مي كنند، موضوع ايجاد عمدي حريق در جنگلها با هدف تصرف زمين نيز اخيرا از سوي برخي افراد و رسانه ها مطرح شده است. 

اين امر، نه تنها در مورد مناطق ساحلي درياي خزر بلكه در باره جنگلهاي زاگرس در غرب كشور نيز شنيده مي شود.

به اعتقاد كارشناسان، آتش زدن عمدي جنگل‌ها براي تصرف زمين از سوي برخي افراد سودجو و در مناطق چسبيده به جنگل براي تبديل آن به مزرعه يا ايجاد ساخت و ساز صورت مي گيرد.

'اكرم توفيقي'مديركل منابع طبيعي كردستان ماه گذشته در اين باره گفت: متاسفانه عده اي سودجو در تابستان و پائيز سال جاري اقدام به آتش زدن جنگل ها و مراتع كردستان كردند تا به اين صورت نسبت به تصرف اراضي ملي و تبديل آنها به زمين هاي كشاورزي اقدام كنند كه تا كنون بيش از 70 پرونده قضايي در سطح استان براي اين افراد تشكيل شده است.

'ذبيح الله كاظمي'، فرماندار سردشت نيز در گفت و گو با خبرنگار ايرنا، آتش سوزي نيمه آذرماه در جنگل‌هاي اين شهرستان را به احتمال قوي عمدي خوانده و در توضيح آن گفته بود: «در اين موقع از سال با توجه به سردي هوا و حضور بسيار كم گردشگران درمنطقه، به اين يقين رسيده ايم كه آتش سوزي ها كاملا عمدي بوده است.»

از آنجا كه وجود جنگل ارزش حياتي براي هر كشور بويژه ايران دارد و از سوي ديگر، كارشناسان مي گويند براي احياي هر هكتار جنگل به 200 تا 300 سال زمان نياز داريم، لزوم توجه جدي به مجازات كساني كه به صورت عامدانه اقدام به حريق در جنگلهاي كشور مي كنند، بيش از پيش اهميت مي يابد.

به گفته 'فرود شريفي' رئيس سابق سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيز‌داري كشور، ظرف 40 سال گذشته حدود 5/11 درصد سطح جنگل‌هاي كشور تخريب و نابود شده و در اين زمينه، عامل انساني نقش موثري داشته است.

بنابراين، برخورد با عاملان آتش سوزي هاي عمدي موضوع مهمي است كه نمي توان به راحتي از آن گذشت و در اين مورد بايد تمامي ظرفيت هاي قانوني و همكاري گسترده سازمان ها و ادرات ذيربط را بكار گرفت.

حفاظت از جنگل ها، جلوگيري از تخريب جنگل و افزايش مساحت آن در بسياري از كشورها جزء وظايف دولت ها به شمار مي آيد. در جمهوري اسلامي ايران نيز بر اساس اصل 45 قانون اساسي جنگل‌ها در اختيار دولت قرار دارد و حفاظت از آن به موجب قانون به عهده سازمان هاي ذيربط است.

مجازاتهاي قانوني
تخريب و آتش زدن جنگل ها به موجب قانون ممنوع است و براي مرتكبين آن مجازات هايي در نظر گرفته شده است. مهمترين ماده اي كه در ارتباط با آتش زدن عمدي جنگل ها مي توان به آن استناد كرد ماده 47 ‌' قانون حفاظت و بهره‌برداري از جنگلها و مراتع ' است كه مجازات سنگيني را براي مرتكبين اين جرم تعيين كرده است.

به موجب اين ماده قانوني، هركس در جنگل عمداً آتش‌سوزي ايجاد كند به حبس مجرد از سه تا ده سال محكوم خواهد شد و در صورتي كه مرتكب، مأمور ‌جنگلباني باشد به حداكثر مجازات مذكور محكوم مي‌شود.

‌ماده 45 قانون مذكور نيز مي گويد: «‌آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل يا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت مأموران جنگلباني ممنوع است. در صورتي كه در نتيجه‌ بي‌مبالاتي، حريق در جنگل ايجاد شود مرتكب به حبس تأديبي از دو ماه تا يك سال محكوم خواهد شد.»

‌بر اساس ماده 46، هر كس مبادرت به كت زدن يا روشن كردن آتش در تنه درخت جنگلي نمايد به حبس تأديبي از سه ماه تا يك سال و براي هر درخت كه‌كت يا پي‌زده و يا در آن آتش روشن كرده باشد به پرداخت جريمه نقدي از يكصد ريال تا يك هزار ريال محكوم خواهد شد.

اما، علاوه بر مجازات هاي قانوني يادشده، آتش زدن عمدي جنگل ها اگر براي مقابله با حكومت اسلامي باشد، 'مجازات محارب' براي آن تعيين شده است.

در اين باره ماده 675 قانون مجازات اسلامي مي گويد:«هركس عمدا عمارت يا بنا يا كشتي يا هواپيما يا كارخانه يا انبار و بطور كلي هر محل مسكوني يا مستعد براي سكني يا جنگل يا خرمن يا هر نوع محصول زراعي يا اشجار يا مزارع يا باغهاي متعلق به ديگري را آتش بزند به حبس از دو تا پنج سال محكوم مي شود اما اعمال فوق در صورتي كه به قصد مقابله با حكومت اسلامي باشد مجازات محارب را خواهد داشت.»

محارب از نظر حقوقي،كسي است كه به محاربه و مبارزه مسلحانه با نظام اسلامي بپردازد و از نظر شرعي، چنين فردي به اشد مجازات نظير مرگ، قطع دست و پا و يا نفي بلد محكوم مي شود.

مروري بر قوانين نشان مي دهد در برخورد با عاملان آتش سوزي در جنگلها خلاء قانوني چنداني وجود ندارد. از اين رو، مسئولان حفاظت از جنگلها و مراتع كشور بايد با قدرت و جديت به وظيفه خويش عمل كرده و در صورتي كه افرادي را مشاهده كردند كه به صورت عمدي جنگلها را آتش مي زنند، آنان را براي تنبيه و مجازات به مراجع قضايي معرفي كنند.

خوشبختانه، گزارشهايي كه تاكنون از وضعيت آتش سوزيها مخابره شده است، نشان مي دهد همه مردم كشور نه تنها قدر جنگل به عنوان سرمايه ملي را به خوبي مي دانند بلكه با همه وجود به كمك ماموران حفاظت از جنگلها براي مهار و كنترل آتش سوزيها برخاسته اند.