۹ ماده غذایی موثر در کاهش و افزایش خطر ابتلا به سرطان

درصد زیادی از موارد بروز سرطان با عادات غذایی و سبک زندگی ناسالم ارتباط دارد؛ بنابراین با تغییرات ساده در سبک زندگی مانند پیروی از یک رژیم غذایی سالم می‌تواند از ۴۰ درصد همه سرطان‌ها پیشگیری کرد.

به گزارش ایسنا، سرطان یکی از علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است. با رشد سریع پیری جمعیت، انتظار می‌رود بار جهانی سرطان تا سال ۲۰۴۰ به ۲۹.۵ میلیون مورد جدید سرطان و ۱۶.۴ میلیون مرگ ناشی از سرطان برسد. البته شواهد حاکی از آن است که برخی عادات غذایی می‌تواند باعث افزایش یا کاهش خطر سرطان شود.

مواد غذایی که باعث افزایش خطر بروز سرطان می‌شوند شامل موارد زیر است:

قند و کربوهیدرات تصفیه شده

محققان دریافته‌اند که رژیم غذایی که باعث افزایش سطح گلوکز خون می‌شود با افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف از جمله سرطان معده، سینه و روده بزرگ مرتبط است. یک مطالعه روی بیش از ۴۷ هزار بزرگسال نشان داد کسانی که رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات‌های تصفیه شده داشتند، تقریباً دو برابر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر مرگ ناشی از سرطان کولورکتال (سرطان روده بزرگ) بودند. تصور می‌شود که سطوح بالاتر گلوکز و انسولین خون از عوامل خطر سرطان هستند. در واقع انسولین تقسیم سلولی را تحریک و از رشد و گسترش سلول‌های سرطانی حمایت می‌کند.

گوشت‌های فرآوری شده

آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، گوشت فرآوری شده را سرطان‌زا می‌داند. گوشت فرآوری شده به گوشتی اطلاق می‌شود که با نمک‌سود کردن، دودی کردن و اضافه کردن مواد نگهدارنده تهیه می‌شود؛ مانند سوسیس، کالباس و کوکتل. بر اساس یک متاآنالیز مشخص شد که مصرف گوشت قرمز فرآوری شده به طور قابل توجهی با شش درصد خطر بیشتر سرطان سینه، ۱۸ درصد خطر سرطان کولورکتال (سرطان روده بزرگ)، ۲۱ درصد خطر سرطان کولون، ۲۲ درصد خطر سرطان رکتوم (بخشی از روده بزرگ) و ۱۲ درصد خطر بیشتر سرطان ریه مرتبط است.

ترکیبات هتروسیکلیک در غذا‌های کبابی

آمین‌های هتروسیکلیک (HCAs) و هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای (PAHs) مواد شیمیایی هستند که هنگام پختن گوشت از جمله گوشت گاو، ماهی و مرغ در دمای بالا مانند سرخ کردن و یا کباب کردن مستقیم گوشت روی شعله باز ایجاد می‌شوند. این ترکیبات جهش‌زا هستند؛ یعنی تغییراتی در DNA ایجاد می‌کنند که ممکن است خطر سرطان را افزایش دهند.

ترکیبات HCAs زمانی تشکیل می‌شوند که اسید‌های آمینه، قند‌ها و کراتین (مواد موجود در ماهیچه‌ها) در تماس با حرارت بالا قرار گیرد. در هنگام کبابی کردن، ترکیبات PAHs زمانی تشکیل می‌شوند که چربی و آب گوشت روی آتش می‌چکد و باعث ایجاد شعله و دود می‌شود که این دود حاوی PAH است که به سطح گوشت می‌چسبد. بر اساس مطالعات انجام شده ترکیبات HCAs و PAHs با افزایش ریسک ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها بویژه سرطان کولون مرتبط است.

نمک و غذا‌های شور

مطالعات متعددی ارتباط بین مصرف زیاد نمک و عفونت‌های هلیکو باکتر پیلوری (نوعی باکتری است که می‌تواند باعث ایجاد عفونت در معده و اثنی عشر شود) را به عنوان عامل ایجاد صدمه به مخاط معده، هایپر گاسترینمیا و سرطان معده را نشان داده‌اند. از جمله نتایج یک مطالعه متاآنالیزی که روی ۲۵ مطالعه دیگر انجام شد نشان داد که ریسک سرطان معده در افرادی که به طور مداوم از نمکدان در سر سفره استفاده می‌کنند و یا غذا‌های شور بیشتری مصرف می‌کنند به طور قابل توجهی نسبت به سایر افراد بیشتر است.

اسید‌های چرب ترانس

اسید‌های چرب ترانس در اثر هیدورژنه کردن روغن‌های مایع به روغن جامد ایجاد می‌شوند. این اسید‌های چرب در انواع مارگارین، کره‌های گیاهی، خامه و شیرینی‌ها وجود دارند. نتایج مطالعات نشان دهنده ارتباط مصرف مقادیر بالای اسید‌های چرب ترانس با افزایش ریسک سرطان پروستات و کولورکتال است. در واقع اسید‌های چرب ترانس باعث افزایش ایجاد التهاب و استرس اکسیداتیو در بدن می‌شوند که متعاقبا منجر به القا پرولیفراسیون سلولی و آسیب به DNA به واسطه رادیکال‌های آزاد می‌شوند.

بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، مواد غذایی که باعث کاهش خطر سرطان می‌شوند شامل موارد زیر است:

میوه و سبزیجات

محققان مصرف بیشتر میوه و سبزیجات را با خطر کمتر سرطان مرتبط دانسته‌اند. بسیاری از سبزیجات حاوی آنتی اکسیدان‌ها و فیتوکمیکال‌های ضد سرطان هستند. مطالعات متعدد نشان دادند که مصرف سبزیجات به خصوص سبزیجات خانواده کلم (گل کلم، بروکلی)، گوجه فرنگی و هویج با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات، مثانه، معده و ریه مرتبط هستند.

حبوبات

حبوبات سرشار از فیبر هستند و برخی مطالعات نشان می‌دهد که مصرف بیشتر این ماده مغذی ممکن است مانع از ابتلا به سرطان روده بزرگ شود. از سوی دیگر برخی مطالعات نشان داده‌اند که افزایش مصرف حبوبات خطر ابتلا به سرطان پروستات را حدود ۳.۷ درصد کاهش می‌دهد.

آجیل و مغز‌ها

مطالعات مختلف نشان دادند که مغز‌ها بویژه بادام زمینی، گردو، بادام درختی و پسته می‌تواند نقش موثری در پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان‌ها به خصوص سرطان سینه، ریه و کولورکتال داشته باشد. مغز‌ها حاوی فیبر، اسید‌های چرب تک غیر اشباع، ویتامین‌ها و مواد معدنی بویژه ویتامین E و سلنیوم هستند که با خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی خود می‌توانند مانع از تقسیم سلول‌های سرطانی شوند. نتایج یکی از مطالعات حاکی از آن بود که مصرف مغز‌ها با کاهش ریسک سرطان بویژه سرطان ریه و معده مرتبط است و مصرف روزانه ۱۰ گرم آجیل و مغز ریسک مرگ و میر ناشی از سرطان را ۱۰ درصد کاهش می‌دهد.

غلات کامل

بر خلاف غلات تصفیه شده که فقط حاوی آندوسپرم نشاسته‌ای هستند، غلات کامل حاوی سبوس، جوانه و آندوسپرم هستند. غلات کامل سرشار از فیتوکمیکال‌ها و مواد معدنی ضروری مانند منیزیم، سلنیوم و مس هستند. یک مطالعه متاآنالیز نشان داد که ریسک سرطان‌های دستگاه گوارش به خصوص سرطان معده، مری و کولورکتال در افرادی که غلات کامل بیشتری مصرف می‌کنند به طور قابل توجهی نسبت به سایر افراد کمتر است.