چگونه توهم «پایان تاریخ» انتخاب‌های زندگی شما را شکل می‌دهد؟

فرارو- زمانی که به داستان زندگی خود فکر می‌کنید احتمالا می‌توانید مجموعه‌ای از دگرگونی‌ها را شناسایی کنید که شما را به فردی که امروز هستید، تبدیل کرده اند. ممکن است در کودکی خجالتی بوده باشید، اما در محل کار خود اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده باشید یا شاید در کودکی پرخاشگر بودید و در نهایت به آرامش درونی دست یافتید. بسیاری از افراد از این تغییرات تحت عنوان یک "سفر شخصی" یاد می‌کنند.

به گزارش فرارو به نقل از بی بی سی، اگر اکنون به آینده نگاه می‌کنید قطعا می‌توانید برخی از رویداد‌های مهم را به تصویر بکشید با این وجود، ممکن است تصور دگرگونی بیشتر در خصوصیات و ویژگی‌های اصلی‌تان دشوار باشد. گویی احساس شما از خود به مقصد نهایی خود رسیده و تصور می‌کنید همان صفات، خصوصیات، ارزش‌ها و علایق امروزی را حفظ خواهید کرد.

"هال هرشفیلد" روانشناس از دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس در کتاب تازه خود تحت عنوان "آینده شما" می‌نویسد: "اگرچه می‌دانیم که از آن چیزی که زمانی بودیم به آن چه که هستیم تکامل یافته ایم، اما نمی‌بینیم که در آینده نیز به تغییر ادامه خواهیم داد".

از این سوگیری تحت عنوان "توهم پایان تاریخ" یاد می‌شود و می‌تواند پیامد‌های ناگوار زیادی برای زندگی حرفه‌ای و شخصی ما به همراه داشته باشد. مطالعه علمی درباره توهم پایان تاریخ با برنامه تلویزیونی بلژیکی " اسرار خوشبختی آنان" یا Leurs secrets du bonheur آغاز شد. همان طور که از نام آن برنامه پیداست در آن به علم بهزیستی پرداخته می‌شد و بینندگان اغلب از طریق آن شوی تلویزیونی برای شرکت در مطالعات دعوت می‌شدند.

"جوردی کوئیدباخ" از دانشگاه رامون لول اسپانیا و همکارانش از این فرصت برای دسترسی به مخاطبانی قابل توجه استفاده کرده و مجموعه‌ای از پرسش نامه‌ها را تنظیم کردند که از شرکت کنندگان می‌خواست تا درباره گذشته، حال و آینده خود تامل کنند. اولین مطالعه بر شخصیت متمرکز بود و داوطلبان خود را براساس مجموعه ویژگی‌هایی ارزیابی می‌کردند. برای مثال، در مقیاس یک (کاملا مخالفم) تا هفت (کاملا موافقم) باید می‌گفتند که شخصیت خود را در کدام یک از این دسته‌های ذکر شده می‌بینند: برونگرا، مشتاق؛ انتقادی، نزاع جو؛ قابل اعتماد، خود انضباط گرا؛ مضطرب، زودرنج؛ پذیرای تجربیات تازه، پیچیده.

سپس از نیمی از شرکت کنندگان خواسته شد تصور کنند که در ۱۰ سال گذشته یا ۱۰ سال آینده به همان پرسش‌ها پاسخ می‌دهند. بیش از ۷۵۰۰ شرکت کننده در فاصله سنی ۱۸ تا ۶۸ سال به پرسش‌ها پاسخ دادند. این پاسخ‌ها به کوئیدباخ و همکارانش اجازه داد تا نحوه درک افراد از مسیر تغییر شخصی در مراحل مختلف زندگی را مورد ارزیابی قرار دهند.

منطقی بود که فارغ التحصیلی که تازه وارد زندگی بزرگسالی می‌شد احتمالا سفر زندگی خود را متفاوت از فردی می‌دید که در آستانه بازنشستگی قرار دارد. با این وجود، فارغ از سن افراد میانگین پاسخ دهندگان تغییرات شخصیتی قابل توجهی را در گذشته ذکر کردند، اما پیش بینی می‌کردند در آینده تغییرات اندکی را تجربه خواهند کرد. به نظر می‌رسید که آنان فکر می‌کردند شخصیت شان تا پایان عمر به شکل فعلی یخ زده باقی می‌ماند و تغییر چندانی نخواهد کرد.

اگر تا به حال با طرحی خالکوبی شده‌اید که بعدا از آن پشیمان شده‌اید تعجب نخواهید کرد که بدانید توهم پایان تاریخ به سلیقه شخصی ما نیز تعمیم یافته است. برای آزمایش این که "توهم پایان تاریخ" تا چه اندازه به ارزش‌های شخصی افراد تعمیم و تسری می‌یابد پژوهشگران نمونه تازه‌ای متشکل از ۲۷۰۰ شرکت کننده را انتخاب کرده و از آنان خواستند تا اهمیت مفاهیمی مانند لذت‌گرایی، دستاورد و سنت را در زندگی خود پیش از آن که پاسخ‌های شان در ده سال گذشته یا در سال اینده را تصور کنند بیان نمایند.

نتیجه جالب توجه بود: پاسخ دهندگان متوجه شدند که ارزش‌هایشان در گذشته چگونه تغییر کرده اند، اما بعید بود که تغییر در آینده پیش‌بینی را کنند. در نتیجه، آنان در مورد آینده دچار توهم پایان تاریخ بودند.

برای مثال، ما به راحتی می‌توانیم تشخیص دهیم که ترجیحات موسیقی ما در دهه‌های گذشته چگونه تکامل یافته، اما فرض می‌کنیم که کار‌های مورد علاقه فعلی مان جایگاه ویژه خود را برای همیشه در قلب مان حفظ خواهند کرد و گویی دچار تغییر نخواهند شد.

پژوهشگران در بخش نتیجه گیری مقاله‌ای که درباره ارزیابی شان منتشر کردند نوشته بودند: "به نظر می‌رسد نوجوانان، پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها همگی معتقدند که سرعت تغییرات شخصی شان به شکلی خزنده کُند شده و بر این باور بودند که به تازگی به افرادی تبدیل شده اند که ثابت باقی خواهند ماند گویی که از نگاه شان تاریخ همواره امروز به پایان می‌رسد".

هرشفیلد در کتاب جدید خود درباره خودپنداره توهم پایان تاریخ، آن را به اعتماد به نفس بیش از حد مرتبط ساخته و می‌نویسد: "اکثر افراد خودشان را دوست دارند و معتقدند شخصیت شان برای دیگران جذاب است و ارزش‌های شان قابل تحسین می‌باشند. در نتیجه،  این تصور که امکان تغییرشان وجود دارد ترسناک و مهیب به نظر می‌رسد. بنابراین، سعی می‌کنند آن چه اکنون هستند را حفظ کنند".

او البته اشاره می‌کند که توهم پایان تاریخ می‌تواند احساسات نگران کننده عدم اطمینان را کاهش دهد و می‌گوید: "ما دوست داریم فکر کنیم که خودمان را به خوبی می‌شناسیم و پیش بینی این که ممکن است شخصیت، ارزش‌ها و ترجیحات مان تغییر کند می‌تواند معیاری از اضطراب وجودی را ایجاد کند. با این وجود، اگر ندانیم که چگونه ممکن است در آینده متفاوت باشیم واقعا چقدر می‌دانیم که امروز چه کسی هستیم"؟

البته آرامش روانی‌ای که پس از طرح این پرسش‌ها از خود حاصل می‌شود ممکن است گاهی همراه با هزینه باشند. هرشفیلد می‌گوید توهم پایان تاریخ می‌تواند ما را وادار کند که تجربیات لذتبخش را تا زمانی که دیگر آن را نخواهیم به تعویق بیندازیم.

برای مثال، اگر مشتاق سفر هستید ممکن است مدام برنامه‌های خود را به تعویق بیندازید تا زمانی که به اندازه کافی پول پس انداز کنید تا از عهده یک سفر لوکس برآیید. با این وجود، تا زمانی که تمام پول را جمع آوری کنید ممکن است اشتیاق برای کشف مکان‌های تازه را از دست دهید و آن زمان است که بگویید‌ای کاش از لحظه گذشته تان بهتر استفاده می‌کردید.

توهم پایان تاریخ به طور جدی‌تر می‌تواند ما را در مسیر‌های شغلی قرار دهد که در درازمدت برای مان رضایت بخش نیستند. ممکن است فکر کرده باشید که دستمزد بالا مهم‌تر از علاقه ذاتی به کاری است که انجام می‌دهید.

با این وجود، زمانی که به ۳۰ سالگی رسیدید ممکن است این ارزش‌ها تغییر کرده باشند و اکنون احتمال دارد به جای دستمزدی هنگفت مشتاق اشتیاق باشید. هرشفیلد می‌افزاید: "مشکل اینجاست. وقتی با مسیر‌های شغلی جدید یا چشم‌انداز‌های شغلی مواجه می‌شویم اگر در بررسی آن چه فکر می‌کنیم مهم است دچار اشتباه شویم ممکن است مسیر‌هایی را انتخاب کنیم که بعدا از انتخاب آن پشیمان شویم".

بنابراین، در حالی که مطمئنا هیچ اشکالی در به اصطلاح جشن گرفتن "سفر خود" در زندگی وجود ندارد همه ما بهتر است قدری دقیق‌تر به مسیر‌های بالقوه پیش رو نگاه کنیم. تغییر ممکن است اجتناب ناپذیر باشد و اگر کمی بیش‌تر تلاش کنیم تا این واقعیت را بپذیریم می‌توانیم از ظرفیت باورنکردنی خود برای رشد حداکثر بهره را ببریم.