ممکن است در صورت محکومیت کیفری ترامپ محدودیتهایی برای سفرهای انتخاباتی او به وجود بیاید و برخی ایالتها هم مانع رای دادن به فرد محکوم کیفری بشوند که این امر قطعا چالشهای حقوقی را در جریان انتخابات به وجود خواهد آورد.
دونالد ترامپ در تاریخ ایالات متحده و در مقایسه با روسای جمهوری این کشور یک فرق اساسی دارد و آن اینکه زندگیاش مملو از پروندههای حقوقی و اکنون کیفری است و حال کیفرخواست Indictment دیگری علیه رییسجمهوری سابق صادر شده است.
به گزارش اعتماد، در این کیفرخواست دونالد ترامپ به ارتکاب جرایم فدرال و مهمی در ارتباط با جابهجایی صدها سند محرمانه، از جمله فایلهای مربوط به اسرار اتمی و طرحهای نظامی امریکا متهم شده است. کیفرخواست در ۴۹ صفحه تنظیم شده و ۳۷ مورد اتهام را علیه ترامپ مطرح میکند و کلکسیونی از اتهامات مختلف را شامل میشود.
همانگونه که قبلا در مقاله مورخ ۲۸/۶/۱۴۰۱ در همین روزنامه نوشتهام ترامپ کلا با مجموعهای از دعاوی و تحقیقات که حدود ۲۰ پرونده را شامل میشود، روبهرو است و اشاره کردهام که در میان دعاوی مختلف، دو دعوی پتانسیل آن را دارند که زمینه خروج او را از انتخابات ریاستجمهوری فراهم آورند.
اول همین دعوی پیدا شدن اسناد و مدارک از خانه وی (یعنی همین دعوی). دوم دعاوی هم مربوط به تلاشهای ترامپ برای لغو نتایج انتخابات ۲۰۲۰ و شورش ژانویه ۲۰۲۱ که تحقیقات آن در جریان است.
البته دعوی کیفری خانم استورمی دنیلز ستاره پورن علیه او نیز منجر به صدور کیفرخواست و حتی بازداشت او به اتهام جعل اسناد در پرداخت حقالسکوت به او شده، اما به نظرم صدور کیفرخواست اخیر، چون که جرم فدرال و مرتبط با امنیت ملی امریکاست از اهمیت بیشتری برخوردار است. این مقاله به صورت اختصار به بررسی دلایل ذکر شده در کیفرخواست و اتهامات مطرح شده علیه آقای ترامپ در کیفرخواست و تاثیرات آن در انتخابات آینده امریکا میپردازد.
اول- سوابق و اتهامات کیفری مطرح شده برای روسای جمهوری امریکا
چندین سابقه و اتهامات کیفری در تاریخ برای روسای جمهوری امریکا ذکر شدهاند.
۱- یولسیس س گرانت Ulysses S. Grant هجدهمین رییسجمهوری امریکا بود که در سال ۱۸۷۲ خود و کالسکهاش توسط یک افسر پلیس سیاهپوست یعنی آقای ویلیام اچ وست William H. West متوقف و به مبلغ ۲۰ دلار آن زمان که ارزش کنونی آن ۴۳۰ دلار است، جریمه شد.
۲- آقای ریچارد نیکسون در سال ۱۹۷۴ و در جریان رسوایی واترگیت به اتهامات مشارکت در سرقت نوارهای واترگیت و خودداری از ارایه نوارها به مجلس نمایندگان و دروغگویی به مجلس تحت تعقیب قرار گرفت ولیکن بعد از استعفا از مقام ریاستجمهوری توسط جرالد فورد جانشین خودش عفو شد.
۳- آقای بیل کلینتون رییسجمهوری دیگر امریکا بود که به علت دروغگویی و جلوگیری از اجرای عدالت در جریان رابطهاش با خانم مونیکا لوینسکی در سال ۱۹۹۹ مورد اتهام قرار گرفت و این موضوع به استیضاح او در مجلس سنا انجامید ولیکن استیضاح نتوانست رای لازم را کسب کند.
بنابراین هر کدام از روسای جمهوری که با چنین مشکل حقوقی روبهرو شدهاند به نوعی با چالشهای سیاسی دشواری مواجه بودهاند و آقای ترامپ در واقع چهارمین رییسجمهوری است که در تاریخ سیاسی امریکا به این شکل در مظان اتهامات کیفری قرار گرفته است.
دوم- موارد و مستندات کیفرخواست
۱- کیفرخواست کنونی شرح مفصلی است از اقدامات ترامپ در زمانی که کاخ سفید را ترک میکرده است و در همان زمان به جمعآوری و خروج اسنادی که همگی جزو اسناد طبقهبندی شده بودند، پرداخته است. در این کار هم فردی به نام والت ناوتا Walt Nauta که از جمله مباشرین و محافظین آقای ترامپ بود به وی کمک و همدستی کرده و از او به عنوان Co-conspirator همدست یاد شده است. بنابراین او هم دیگر متهم پرونده است و یک مورد اتهام هم علیه او مطرح شده و به این ترتیب جمع موارد اتهامی کیفرخواست به ۳۸ مورد بالغ شده است.
کیفرخواست به امضای جک اسمیت John Luman Smith بازرس ویژه وزارت دادگستری امریکا رسیده است. اسمیت که از سوی دادستان کل مریک گارلند Merrick Brian Garland به این سمت منصوب شده هم در پرونده حاضر سوءاستفاده از اسناد طبقهبندی شده کار کرده که نتیجهاش همین کیفرخواست کنونی است و هم مشغول تحقیق در مورد نقش احتمالی رییسجمهور سابق و اطرافیانش در شورش ۶ ژانویه ۲۰۲۱ در ساختمان کنگره ایالات متحده است که باید منتظر نتیجه آن هم باشیم.
اسمیت سابقه کار در رسیدگی به پروندههای جنایی بینالمللی از جمله جنایات در کوزوو و کار در دادگاه بینالمللی کیفری دیوان لاهه را در کارنامه دارد. او پس از صدور کیفرخواست گفت که هدف این است که ثابت شود «هیچ کس فراتر از قانون نیست».
۲- در کیفرخواست به مواردی اشاره شده که نشاندهنده علم و اطلاع آقای ترامپ از ماهیت اسناد و وجود آنها در محل اقامتش در فلوریداست از جمله در صفحه ۳ کیفرخواست به صورت خلاصه و در صفحات ۱۴-۱۵ و ۱۶ کیفرخواست به صورت مشروح اشاره میشود که در ۲۱ جولای ۲۰۲۱ آقای ترامپ در کلوپ گلف بدمینیستر Bedminister club در حضور اشخاصی که هیچ کدام صلاحیت شنیدن اسناد محرمانه را نداشتند به وجود اسناد اشاره کرده و گفته است که آن اسناد فوق محرمانه هستند.
۳- در صفحه ۴ کیفرخواست به وضعیت کلوپ مارالاگو Mar-a-Lago متعلق به آقای ترامپ هم اشاره شده که این کلوپ بین ژانویه ۲۰۲۱ و آگوست ۲۰۲۲ پذیرای دهها هزار اعضا و میهمان بوده است و همچنین اسناد در اتاقهای مختلف مانند سالن رقص، اتاقهای خواب، حمام و دوش و برخی نیز در انباریها قرار داشتند و بنابراین نشان میدهد که رییسجمهوری سابق حتی نسبت به پیشبینی محلی امن برای نگهداری چنین اسنادی تا چه اندازه غیرمحتاط بوده است.
۴- در کیفرخواست به مواردی از انکار، کارشکنی و پنهانکاری آقای ترامپ در انتقال و تحویل اسناد به هیات منصفه متعاقب احضاریه وی اشاره شده است و به این ترتیب بر عمدی بودن کارهای آقای ترامپ تاکید میکند.
۵- در کیفرخواست همچنین به این موضوع اشاره شده تا زمانی که پلیس وارد کلوپ مارالاگو نشده است آقای ترامپ با درخواست اداره آرشیو ملی و بعدا با درخواست هیات منصفه بخشی از اسناد را پس فرستاده و لیکن همچنان از استرداد اسنادی دیگر امتناع کرده است. این موارد عمل ارتکابی آقای ترامپ را از غیرعمدی بودن متمایز میسازد.
۶- در صفحات ۵-۶ و ۷ کیفرخواست به نوع اسناد اشاره شده و آنها را در سه طبقهبندی اساسی ذکر کرده است که شامل فوقسری، سری و محرمانه Top secret, Secret and Confidential میشوند. همچنین اسناد دیگری هم وجود دارند که اگرچه در آن طبقهبندی قرار ندارند، اما نباید در اختیار دیگران و به ویژه خارجیان قرار بگیرند و با علامت NO FORN مشخص میشوند. دو نوع دیگر نیز که حایز اهمیت هستند با علامتهای SCI و SCIF مشخص شدهاند. SCI ناظر به اطلاعات حساس است و SCIF ناظر به اشخاصی است که فقط میتوانند آن اطلاعات حساس را در اختیار داشته باشند.
بخشی از کیفرخواست علیه آقای ترامپ مستند حقوقی جرمانگاری این اسناد را توضیح میدهد و از جمله به دستور اجرایی Executive order شماره ۱۳۵۲۶ اشاره میکند. این دستور اجرایی در سال ۲۰۰۹ و در زمان ریاستجمهوری آقای اوباما صادر شد و طبق رویه قانون اساسی امریکا تا زمانی که با دستور اجرایی دیگری لغو نشده است قدرت اجرایی دارد و معتبر است.
طبق دستور اجرایی مذکور تغییر عنوان اسناد و خارج کردن آنها از محرمانگی مستلزم انجام تشریفات و تایید نهادهای امنیتی است که آقای ترامپ آن کارها را انجام نداده و بنابراین محرمانه بودن اسناد همچنان به قوت خود باقی مانده است. این مطلب در بند ۱۸ و در صفحه ۷ کیفرخواست مفصل ذکر شده است. اضافه کنم که تاکنون دفاع آقای ترامپ بر این اساس بوده که طبق اختیاراتش اسناد را از طبقهبندی حساس خارج کرده و آنها را declassified کرده است.
۷- در بخش دیگری از کیفرخواست صادره و در صفحه ۹ به سخنان و اظهارات آقای ترامپ در دوران کاندیداتوریاش برای ریاستجمهوری در مورد اسناد طبقهبندی شده و اهمیت این اسناد اشاره شده است که حاکی از علم او به قبح عمل ارتکابی است. از جمله در ۸ آگوست سال ۲۰۱۶ چنین گفته است: در دولت من همه قوانین مرتبط با طبقهبندی اسناد را برای حفاظت از این اسناد به اجرا خواهم گذاشت و هیچ کس بالاتر از قانون نیست.
در اظهارات دیگری در ۶ سپتامبر همان سال گفته است: ما نمیتوانیم در اتاق بیضی کاخ سفید کسی را داشته باشیم که معنای طبقهبندی شده یا محرمانه بودن را نمیفهمد. او در دوران ریاستجمهوری نیز اظهارات مشابهی را در اهمیت حفاظت از اسناد محرمانه و طبقهبندی شده ابراز کرده که از جمله در ۲۶ جولای ۲۰۱۸ بوده و به متن آن اظهارات هم استناد شده است.
بیان این اظهارات در کیفرخواست نشان میدهد که دادستان تا چه اندازه تلاش دارد که عمدی بودن عمل ارتکابی ترامپ را برجسته کند و اینکه وی با علم و اطلاع آن اسناد را نگهداری میکرده است.
۸- بخش دیگری از کیفرخواست به موضوع دستاندرکار بودن و نظارت شخص ترامپ در بستهبندی کردن لوازمش برای خروج از کاخ سفید اشاره کرده که به دستور او آقای ناوتا کار این بستهبندیها را انجام میداده است و آقای ترامپ میدانست که چه مدارکی را از کاخ سفید به کلوپ مارالاگو میبرد.
همچنین به مکالمات بین کارمندان این کلوپ که شنود شده است در صفحه ۱۱ کیفرخواست بهطور مشخص اشاره شده که حاکی از دسترسی آنان به اسناد و جابهجایی آنها در اتاقهای این کلوپ است. این جابهجاییها به دفعات اتفاق افتاده است که نشان میدهد اصولا طبقهبندی اسناد و لزوم عدم دسترسی دیگران به آنها حتی در مارالاگو نیز به هیچ روی مورد توجه آقای ترامپ قرار نداشته است.
۹- حتی اداره آرشیو ملی امریکا National archives and Record Administration چندین مرتبه طی مکاتباتی از آقای ترامپ خواسته است تا اسناد مزبور را به آن اداره بازگرداند. در صفحات ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ کیفرخواست به مکالماتی بین کارمندان ترامپ که شنود شدهاند، اشاره شده که در آنها از نحوه بستهبندی و ارسال آن برخی اسناد به آن اداره حکایت دارد و اینکه اسناد به صورت کامل تحویل نشدهاند.
۱۰- موارد متعدد دیگری هم در کیفرخواست به عنوان اتهامات مطرح شدهاند که فهرستی طولانی را شامل میشوند، اما شاید مهمترین آنها مکالمات آقای ترامپ با وکلایش است که در صفحات به ویژه ۲۱ به بعد کیفرخواست منعکس شده است. بهطور مشخص این مکالمات نشاندهنده اطلاع آقای ترامپ از وضعیت اسناد، مکان اسناد و لزوم انتقال آنها به اداره آرشیو ملی اسناد است.
سوم- موارد اتهامی و تقاضای مجازات آقای ترامپ مستند به قانون کیفری امریکا در عنوان هجدهم مجموعه قوانین فدرال در حقوق کیفری امریکا اتهامات وارده به آقای ترامپ را تحت عنوان کلی سوءاستفاده از اسناد طبقهبندی شده mishandling of classified documents و ایجاد مانع در تلاش دولت برای بازپسگیری تلاش obstruct the government’s attempts to retrieve them ذکر و بررسی میکنند. اما با توجه به اشکال و شرایط ارتکاب جرم توسط متهم اتهامات رسمی به آقای ترامپ بر اساس کیفرخواست را تعیین کرده است که عبارتند از:
۱- توطئه برای جلوگیری از عدالت Conspiracy to obstruct justice موضوع بند k ماده ۱۵۱۲،
۲- نگهداری غیرقانونی اسناد و سوابق Withholding document or record موضوع بندهای ۲-a و ۲-b از ماده ۱۵۱۲،
۳- مخفی کردن سند یا سابقه با فساد concealing a document or record موضوع بند c-۱,۲ از ماده ۱۵۱۲،
۴- پنهان کردن یک سند ضمن تحقیقات فدرال concealing a document in a federal investigation موضوع بند ۲ از ماده ۱۵۱۹،
۵- طراحی برای پنهان کردن scheme to conceal موضوع بند a-۱,۲ از ماده ۱۰۰۱،
۶- بیانات و اظهارات خلاف واقع false statement and representation موضوع بند a-۲, ۲ از ماده ۱۰۰۱،
۷- همچنین در کیفرخواست یک مورد اتهامی برای آقای ویلیام ناوتا ذکر شده که عبارت است از بیانات و اظهارات خلاف واقع جرم برابر بند a-۲ از ماده ۱۰۰۱
بر اساس آنچه در کیفرخواست تقاضا شده است در صورت مجرم شناخته شدن آقای ترامپ در تمام موارد، وی میتواند حداکثر به ۷۵ سال زندان محکوم بشود.
چهارم- شرایط احتمالی سیاسی
کیفرخواست کنونی علیه آقای ترامپ کیفرخواست مهمی است. احتمالا در پرونده دیگر مربوط به شورش ۶ ژانویه ۲۰۲۱ هم کیفرخواست دیگری صادر بشود. آیا این کیفرخواستها و احتمالا تشکیل دادگاهها بازدارنده شرکت آقای ترامپ در انتخابات ریاستجمهوری هستند. قانونا خیر. (این نکته هم قابل توجه است که در امریکا طبق قانون اساسی محکومین کیفری از رای دادن محروم هستند ولی میتوانند برای رییسجمهوری انتخاب هم بشوند)، اما این کیفرخواستها و احتمالا تشکیل دادگاهها، شرایط سیاسی را برای شرکت و انتخاب ترامپ در انتخابات هر چه پیشتر برویم، سختتر خواهد کرد و در عین حال رفته رفته رقبای جمهوریخواه ترامپ نسبت به این مشکلات او موضعگیری خواهند کرد.
همچنین ممکن است در صورت محکومیت کیفری ترامپ محدودیتهایی برای سفرهای انتخاباتی او به وجود بیاید و برخی ایالتها هم مانع رای دادن به فرد محکوم کیفری بشوند که این امر قطعا چالشهای حقوقی را در جریان انتخابات به وجود خواهد آورد. ضمن اینکه باید توجه داشت که طبق بخش ۴ از اصل دوم قانون اساسی رییسجمهور قانونا پس از اعلام جرم علیه او و محکومیت به خاطر ارتکاب (جرم) از کار برکنار میشود.