پاسخ به یک سوال همیشگی؛ پشه‌ها روز‌ها کجا می‌روند؟!

نیلز ورهولست، نویسنده تحقیقی در زمینه فعالیت حشرات است که به تازگی در نشریه ترمال بیولوژی منتشر شده است. این حشره شناس دانشگاه زوریخ نتایج آزمایشی را که با کمک همکارانش و حمایت بنیاد ملی علوم سوئیس (SNSF) انجام داد، منتشر کرده است.

این محققان چند سال است برای درک بهتر رفتار پشه در حال تحقیق هستند. حشرات، ناقل بسیاری از عوامل بیماری‌زا در انسان و حیوانات به شمار می‌روند که باعث تب دنگی، تب نیل غربی یا مالاریا می‌شوند؛ بنابراین پیش بینی نحوه رشد جمعیت آن‌ها بسیار مهم است.

چهار درجه کمتر آرامش بیشتر

این محققان برای نخستین بار خارج از محیط آزمایشگاه، به بررسی ترجیحات دمایی این حشرات پرداختند. هنگامی که پشه‌ها در یک قفسه مخصوص بزرگ در فضای آزاد در فصل تابستان قرار گرفتند، دمای مکان‌هایی که پشه‌ها در آنجا استراحت می‌کردند، مورد مشاهده قرار گرفت. بررسی‌ها نشان داد که پشه‌ها در چنین دمایی بیشتر وقت خود را به استراحت می‌پرداختند.

محققان بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ حشره ماده از گونه Aedes japonicus را در ۱۹ موقعیت، داخل قفس قرار دادند. در این قفس سه جعبه استراحت وجود داشت که دمای آن‌ها برای ایجاد یک زیستگاه نسبتاً خنک با دمای حدود ۱۸ درجه سانتیگراد، زیستگاه گرم با دمای حدود ۳۵ درجه سانتیگراد و یک زیستگاه در دمای محیط ۲۶ درجه سانتیگراد تنظیم شده بود. پشه‌ها می‌توانستند آزادانه وارد جعبه‌ها شده و از آن‌ها خارج شوند. تعداد پشه‌هایی که در سه جعبه استراحت می‌کردند، هر دو ساعت پنج بار، شمارش می‌شدند.

نتایج به دست آمده نشان داد پشه‌ها خنک‌ترین جعبه را ترجیح می‌دادند. این پدیده در طول روز با افزایش دمای محیط نمود بیشتر و بیشتری می‌یافت.

ورهولست گفت: در طول آزمایش‌ها، دمای محل استراحت پشه‌ها به طور متوسط چهار درجه کمتر از دمای محیط اندازه‌گیری شده توسط ایستگاه هواشناسی مجاور بود.

این نتایج باید در دوره‌های طولانی‌تر و به‌ویژه با پشه‌های آلوده ناقل بیماری‌ها تکرار شود. دانشمندان نمی‌دانند آیا چنین پشه‌هایی دمای خنک‌تر را نیز ترجیح می‌دهند یا مکان‌های گرم‌تر را برای ریختن عوامل بیماری‌زا ترجیح خواهند داد، همان روشی که بدن انسان برای خلاص شدن از ویروس در هنگام تب انجام می‌دهد.

ریزاقلیم‌ها به بقا کمک می‌کنند

ترجیحات دمایی پشه‌ها عامل مهمی است که در الگو‌های پیش‌بینی انتقال بیماری باید مورد توجه قرار گیرد.

در حال حاضر، این الگو‌ها نمی‌توانند به درستی رشد جمعیت پشه‌ها و عوامل بیماری‌زای آن‌ها را پیش‌بینی کنند؛ زیرا این پیش بینی‌ها بر اساس دمای محیط اندازه‌گیری شده توسط ایستگاه‌های هواشناسی انجام می‌شود. با این حال، این ایستگاه‌ها دما را در ارتفاع دو متری زمین اندازه گیری می‌کنند، جایی که هیچ پشه‌ای یافت نمی‌شود؛ بنابراین، طرح الگو فقط بر اساس میانگین دما، می‌تواند تخمین بزند که پشه‌ها نمی‌توانند در یک منطقه خاص که بسیار گرم است، زنده بمانند. در حالی که پشه با یافتن ریزاقلیم‌های خنک تر، کاملا قادر به تولیدمثل و انتقال بیماری خواهد بود.

اصلاح مدل‌ها با درنظرگرفتن این عامل برای پیش بینی جابجایی جمعیت حشرات به دنبال تغییرات اقلیمی حائز اهمیت است.