ترفندهای عربستان و دبی برای جذب سرمایه خارجی: از آزادسازی مشروبات الکلی تا بیانسه

فرارو- ستارگان ورزشی، میلیاردر‌های عرصه فناوری و اینفلوئنسر‌ها با بیش از ۳۰ پرواز چارتر در روز وارد ترمینال اصلی جت خصوصی امارت در خلیج فارس می‌شوند جایی که ترافیک هوایی در سه سال گذشته افزایشی سه برابر داشته است. از مهمانان پرواز‌ها با ماکارون و کاپوچینو پذیرایی می‌شود.

به گزارش فرارو به نقل از وال استریت ژورنال، آنان به شهری می‌رسند که معاملات ملکی در آن افزایش یافته است و شهری که راهنمای میشلین به تازگی رتبه بندی رستوران‌های آن را آغاز کرده و بیانسه برای مراسم افتتاحیه مجلل آتلانتیس رویال، هتلی که خود را با هزینه اقامت تا شبی ۳۷ هزار دلار "استراحتگاه فوق العاده جهان" معرفی کرده، اجرا داشته است.

در حدود ۸۰۴ کیلومتر دورتر در ریاض "کریستیانو رونالدو" ستاره فوتبال که در ماه دسامبر با مبلغ ۲۰۰ میلیون دلار در سال به یک باشگاه سعودی پیوست در سوئیت پنت هاوس برج پادشاهی نمادین به همراه جورجیانا و فرزندان‌شان که در حال یادگیری زبان عربی هستند زندگی می‌کند. او در حال گشت و گذار در اطراف شهر با یک خودروی بنتلی دیده شده است.

خلیج فارس نفت خیز که زمانی منطقه‌ای به شدت بیابانی قلمداد می‌شد اکنون استعداد‌ها را عمدتا از مناطق اطراف جذب کرده و در حال تبدیل شدن به یک آهنربا برای ثروت جهانی است و بانکداران اروپایی، مدیران صندوق‌های تامینی آمریکایی و بنیانگذاران عرصه فناوری اسرائیل را به کشور‌هایی با مالیات بر درآمد صفر و تقریبا بدون تورم جذب می‌کند کشور‌هایی سرشار از رویداد‌های ورزشی، صحنه اجرا‌های هنری و البته غذا.

رونق اصلی منطقه عمدتا بر روی امارات متحده عربی و عربستان سعودی متمرکز شده، اما قطر نیز وارد عمل شده است. قطر که پس از جام جهانی فوتبال برای اولین بار بسیاری از خارجی‌ها را به خاورمیانه کشاند هم چنان درخشنده است. قطر دائما میزبان هیئت‌هایی از اروپا و آسیا است که وضعیت آن کشور را به عنوان بازاری برای کشور‌هایی در جست و جوی منابع جدید گاز طبیعی تایید می‌کنند.

اقتصاد‌های خلیج فارس و بودجه دولتی آن به دلیل جنگ اوکراین که باعث افزایش قیمت نفت خام شده و هم چنین جریان‌های جهانی حرکت انسان‌ها، کالا‌ها و سرمایه را تغییر داده تقویت شده است. ورود شهروندان روسیه و منابع مالی آنان بازار املاک و مستغلات دبی را رونقی تازه بخشیده و آن شهر به نقطه‌ای اصلی برای ورود کالا‌های غربی به روسیه تبدیل شده است.

امارات متحده عربی و عربستان سعودی به دنبال راه‌هایی برای حفظ رونق حتی پس از کاهش قیمت نفت هستند. آن دو کشور در حال آزادسازی اقتصاد‌های خود از طریق وضع سیاست‌ها و قوانین مهاجرتی راحت‌تر هستند که کم‌تر به قوانین اسلامی پایبند است و گردشگران و کارگران خارجی بیشتری را از سراسر جهان جذب می‌کنند اگرچه محدودیت‌های قابل توجهی هم چنان باقی مانده اند.

طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول عربستان سعودی بزرگترین اقتصاد منطقه در سال گذشته سریع‌ترین رشد تولید ناخالص داخلی را در جهان در میان اقتصاد‌های بزرگ ثبت کرد و انتظار می‌رود سال ۲۰۲۳ میلادی سال پر سود دیگری برای بزرگترین صادرکننده نفت جهان باشد. امارات متحده عربی با ۷.۶ درصد عقب‌تر بود و قطر با ۴.۸ درصد رشد کرد سریع‌ترین نرخ رشد خود در نزدیک به یک دهه اخیر.

رونق در حال متعادل کردن مجدد ژئوپولیتیک در خاورمیانه است. پادشاهی‌های خلیج فارس به با نفوذترین شرکای واشنگتن در منطقه‌ای تبدیل شده اند که ایالات متحده پس از چندین دهه مداخله ناموفق در تلاش است تا درگیر شدن خود در جنگ‌های پرهزینه و سیاست‌های آشفته را کاهش دهد. با این وجود، رهبران خلیج فارس مایل هستند سیاست خارجی و منافع اقتصادی را در تضاد با ایالات متحده دنبال کنند از جمله سیاست‌های نفتی که به نفع قیمت‌های بالاتر و تضعیف تلاش‌های غرب برای منزوی کردن روسیه پس از حمله این کشور به اوکراین بوده است.

اکنون پول، استعداد و سرمایه‌های هنری به شبه جزیره عربستان سرازیر شده است. شیخ محمد بن زاید آل نهیان حاکم امارات قصد دارد خلیج فارس را به یک مرکز قدرت مستقل تبدیل کند. تلاش‌های عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای برقراری صلح با ایران به همراه پایان دادن به جنگ در یمن و پایان دادن به انزوای سوریه پس از یک دهه جنگ داخلی امید به رونق را برای دوره‌ای طولانی‌تر ایجاد می‌کند البته نه به شیوه‌ای که لزوما با منافع ایالات متحده مطابقت داشته باشد. در همین حال، پایتخت‌های سنتی عربی مانند قاهره، دمشق و بغداد با بیش از یک دهه درگیری، بحران اقتصادی و سوء مدیریت دولت مواجه هستند. "عبدالخالق عبدالله" پژوهشگر در دانشگاه امارات می‌گوید: "تمام این موارد نشان دهنده یک چیز است: خلیج فارس جدید".

بر اساس گزارش CBRE یک شرکت آمریکایی خدمات املاک تجاری و سرمایه گذاری اجاره املاک در دبی در سال گذشته بیش از ۲۵ درصد افزایش یافته و حجم معاملات ملک در آن شهر در بالاترین حد خود قرار دارد. ویلا‌ها و آسمان خراش‌های کنار ساحل دبی به لطف پرواز‌های تجاری به مسکو و بالعکس و اجرای محدود تحریم‌های غرب شاهد هجوم سرمایه گذاری روسیه بوده اند.

آزادی بیان در منطقه هم چنان به شدت محدود شده است و دولت‌ها فاقد شفافیت هستند. حاکمیت استبدادی فضایی از ترس ایجاد کرده که اغلب مشاوران محلی یا مشاوران خارجی با دستمزد بالا را از ارائه مشاوره صادقانه منصرف می‌سازد. به گفته نهاد‌های حقوق بشری ده‌ها نفر از شهروندان عادی سعودی صرفا به دلیل انتقاد از سیاست‌های ولیعهد در فضای مجازی به ده‌ها سال زندان محکوم شده و بیش از ۵۰ شهروند اماراتی به دلیل انتقاد از دولت زندانی شده اند و پس از گذراندن دوران محکومیت خود هم چنان در زندان به سر می‌برند. محدودیت‌های پوشش زنان در عربستان سعودی کاهش یافته، اما طبق معیار‌های غربی هنوز محافظه کارانه باقی مانده است.

رونق، تا حدودی حرکت به سمت آزادسازی اجتماعی را ایجاد کرده است. امارات متحده عربی که ۹۰ درصد جمعیت آن خارجی هستند مالیات بر مشروبات الکلی را کاهش داده، به زوج‌های مجرد اجازه داده تا با یکدیگر زندگی کنند و ویزا‌های جدیدی صادر کرده که افراد را تشویق به اقامت طولانی مدت‌تر می‌سازد. آن کشور حمل محصولات حاوی ماری جوانا به داخل کشور را غیرقانونی کرده، اما قصد دارد فعالیت کازینو‌ها را قانونی نماید.

انتظار می‌رود عربستان سعودی به زودی ممنوعیت الکل را لغو کند. عربستان سعودی پیش‌تر به زنان اجازه رانندگی و هم چنین معاشرت زنان و مردان در ملاء عام با یکدیگر را داده بود. هم چنین، ریاض در حال پیگیری پیشنهادی یک تریلیون دلاری برای جذب گردشگران و ایجاد یک خط هوایی برای رقابت با شرکت‌های هواپیمایی موفق منطقه از جمله امارات و قطر ایرویز است.

رونق جدید

خلیج فارس پیش از این رونق نفتی را تجربه کرده بود. زمانی که قیمت نفت خام به بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه رسید. پادشاهان منطقه میلیارد‌ها دلار در پروژه‌هایی سرمایه گذاری کردند که هرگز تکمیل نشدند و یا برای جلب حمایت شهروندان شان به آنان پول نقد پرداخت کردند. مقام‌های دولتی و اقتصاددانان می‌گویند که این بار این رونقی متفاوت است. اکنون از زمان توافق پاریس در سال ۲۰۱۵ میلادی به این سو گذار غرب به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر تسریع شده است تغییری که کشور‌های نفتی حوزه خلیج فارس را بهت زده کرد و آنان متقاعد شدند که اکنون برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود نیاز به سرمایه گذاری در سود سوخت‌های فسیلی دارند. قیمت نفت در سال گذشته به بالای ۱۲۰ دلار در هر بشکه رسید، اما از آن زمان کاهش یافته و در حدود ۷۶ دلار معامله می‌شود.

کشور‌های حاشیه خلیج فارس به جای این که ثروت نفتی خود را در بازار‌های اوراق قرضه و سهام غربی صرف کنند ریسک بیش تری از خود نشان داده اند. صندوق‌های دارایی دولتی آن کشور‌ها ده‌ها میلیارد دلار در داخل و خارج از کشور سرمایه گذاری می‌کنند. به گفته شرکت تحقیقاتی گلوبال SWF پنج سرمایه گذار از هر ۱۰ سرمایه گذار بزرگ دولتی در سال گذشته، صندوق‌های بازنشستگی از کشور‌های خلیج بودند. عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای جایگزین کردن درآمد مالیات بر فروش را که در طول پاندمی کووید افزایش یافته بود حفظ کردند و در اواخر سال جاری مالیات شرکتی را معرفی کردند.

"طارق فضل الله" مدیر اجرایی Nomura Asset Management در خاورمیانه می‌گوید: "این رونق در یک محیط نفتی ۱۰۰ دلاری اتفاق نمی‌افتد. علیرغم فقدان یک محیط نفتی ۱۰۰ دلاری این اتفاق در حال رخ دادن است".

اقتصاددانان می‌گویند کُندی رشد اقتصادی جهانی کماکان با آسیب مواجه خواهد بود و تقاضا برای کشور‌هایی که هنوز به بازار‌های انرژی وابسته هستند کاهش خواهد یافت. سایر خطرات شامل هزینه‌های هنگفتی است که با رونق در دوره‌های پیشین رقابت می‌کند. طرح‌ها در عربستان سعودی به تنهایی شامل یک آسمان خراش ۵۱۸ متری و فرودگاهی است که قصد دارد به یکی از شلوغ‌ترین قطب‌های بین المللی جهان تبدیل شود. علاوه بر آن یکی از پروژه‌ها پیرامون مرکز شهر جدید در ریاض است که بر روی یک مکعب ۳۹۶ متری متمرکز شده است.

فقدان مالیات بر درآمد به دبی کمک کرده تا کارکنان عرصه فناوری و کارمندان‌های صندوق‌های تامینی را از سانفرانسیسکو، لندن و نیویورک جذب کند. برای مثال، Millennium Management LLC مستقر در نیویورک در سال ۲۰۲۰ دفتری را در دبی راه اندازی کرد و پس از آن سایر شرکت‌ها از جمله شرکت سهام خصوصی CVC Capital Partners Ltd و ExodusPoint Capital Management بزرگترین استارت آپ صندوق تامینی با ۸ میلیارد دلار سرمایه اولیه کارشان را در امارات آغاز کرده اند.

به گفته هِنلی و شرکا یک شرکت مشاوره، سرمایه گذاری برای تضمین شهروندی امارات در سال گذشته بیش‌ترین جهش را میان افراد با دارایی خالص بالا در جهان داشت؛ افرادی با بیش از یک میلیون دلار سرمایه که از ۴ هزار نفر به بیش از ۹۲۶۰۰ نفر افزایش یافته اند. یک خریدار ناشناس در دبی به تازگی رکورد ۱۵ میلیون دلاری را برای یک پلاک خودرو تنها با دو کاراکتر پرداخت کرده است: P۷.

امارات متحده عربی برای جذب بیش‌تر افراد به آن کشور به دنبال طرح‌های بازنشستگی به سبک ۴۰۱ (k) است که در حال حاضر برای مهاجران در دسترس نیستند. امارات هم چنین به دنبال راه‌هایی برای کاهش هزینه‌های بیمه خدمات درمانی برای افرادی که می‌خواهند در آن کشور بازنشسته شوند بوده است. ده‌ها هزار نفر شهروند روس که از وضعیت آشفته در کشورشان فرار می‌کنند اکنون دبی را خانه تازه خود می‌نامند و مجموعه‌ای از رویداد‌های روسی زبان و هم چنین رویداد‌های فرهنگی در شهری به طور سنتی انگلیسی زبان برگزار می‌شوند.

"دیمیتری کلیموویتسلی" ۲۷ ساله در حالی که مشرف به منطقه مارینا دبی در حال نوشیدن است می‌گوید: "این منطقی است که به اینجا بیایید".

او سپتامبر گذشته زمانی که "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه بسیج نیرو از میان مردان جوان را برای اعزام به جنگ اوکراین آغاز کرد به امارات مهاجرت کرده بود. او می‌گوید این تصمیم استارتاپ اینفلوئنسر مارکتینگ اش را از سقوط تحت فشار تحریم‌های غرب نجات داد.

سفارت روسیه در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که ۴۰۰۰۰ روس و ۶۰۰۰۰ روسی زبان دیگر در امارات متحده عربی زندگی می‌کنند که در مجموع حدود ۹ میلیون نفر جمعیت دارد. به گفته مدیریت فرودگاه دبی مسافران روسی که از طریق این فرودگاه سفر می‌کنند در سال گذشته دو برابر افزایش یافته و به حدود ۱.۹ میلیون نفر در مقایسه با سال ۲۰۲۱ رسیده اند. مقام‌های اماراتی گفته اند که تحریم‌های سازمان ملل را اجرا می‌کنند و به افراد حساس سیاسی روسیه اجازه انتقال پول به آن کشور داده نشده است.

"اوگنی موروزوف" مروج موسیقی و رویداد‌های بلاروسی با برگزاری ضیافتی در تاریخ ۶ ژانویه در آستانه کریسمس ارتدکس روسی در سالن رقص هتل بادبانی شکل برج العرب از "تام جونز" خواننده ولزی کهدر میان روسی زبانان محبوب است نیز دعوت به عمل آورد. بالاترین قیمت بلیت فروخته شده برای آن رویداد ۴ هزار دلار بود.