پشت‌پرده حضور عجیب زلنسکی در نشست اعراب؟

فرارو- ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین یکی از مهمانان جنجالی سی و دومین نشست سران اتحادیه عرب بود که روز جمعه (۲۹ اردیبهشت) به میزبانی جده عربستان برگزار شد. زلنسکی در شرایطی در ضیافت دیپلماتیک اعراب حاضر می‌شود که هنوز آتش جنگ میان اوکراین و روسیه برافروخته است.

به گزارش فرارو، حالا این که زلنسکی از این سفر عجیب به عربستان چه هدفی را دنبال می‌کند و قصد دارد چه چیزی را بیرون بکشد یک سوی ماجراست، اما سوی دیگر ماجرا این است که سران عرب، چگونه در شرایط کنونی که زلنسکی در جنگ با روسیه است، او را به نشست خود دعوت کرده اند؟ یا این‌که اعراب نیز از دعوت زلنسکی چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟

آن‌چه که زلنسکی می‌خواست؟ 

ولودیمیر زلنسکی، پیش از اجلاس سران کشور‌های عربی وارد جده عربستان سعودی شد. جایی که قرار بود برای رهبرانی که تا حدود زیادی در حمله روسیه به کشورش، بی‌طرف مانده‌اند و بعضا روابط گرمی را با مسکو دارند، سخنرانی کند. این سفر در حالی انجام شد که رهبر اوکراین در بحبوحه سفر‌های بین‌المللی خود، بیشتر با کشور‌های متحد دیدار داشته است.

تلویزیون دولتی عربستان تصاویری را پخش کرده که نشان می‌دهد زلنسکی با لباس‌های قهوه‌ای (سبز) رنگ خود، هم‌رنگ با لباس ارتش کشورش، به فرودگاه می‌رسد و مقامات سعودی از او استقبال می‌کنند. او همچنین در توئیتی گفت: «امیدوار است روابط دوجانبه و روابط اوکراین با جهان عرب را تقویت کند.»

رهبر اوکراینی اعلام کرده بود که در نشست جده سخنرانی خواهد کرد و در مورد رفتار با تاتار‌های مسلمان که در شبه‌جزیره کریمه زندگی می‌کنند و تحت اشغال روسیه هستند، گفتگو خواهد کرد. همزمان نکته قابل تامل این بود که مصطفی جمیل‌اف، رهبر جامعه تاتار‌های کریمه نیز در این نشست حضور داشت.

متعاقب اهداف اعلامی، زلنسکی در سخنرانی‌اش در جمع سران کشور‌های عربی به حاضران گفت: «امیدواریم همگی ما برای صلح و عدالت اینجا باشیم.» او در بخش دیگری از اظهارات‌اش تصریح کرد: «ما مثل دشمن موشک‌های قوی نداریم. هواپیما‌های بدون سرنشین متعددی که ایران در اختیار روسیه قرار داده است را در اختیار نداریم. به میزان دشمن نیز توپخانه نداریم، اما قوی می‌مانیم، زیرا حقیقت را در کنار خود داریم. وی اعلام کرد که این سخنرانی یک فراخوان برای همه شما است؛ برای محافظت از مردم ما، از جمله جامعه مسلمان اوکراین.»

زلنسکی همچنین به نقش عربستان در آزادسازی افراد اسیرشده توسط روسیه اشاره کرد و در پایان سخنانش به چندین اقدام روسیه از جمله اشغال نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا، با عنوان «باج‌گیری از جهان»، تاکید کرد و رهبران را تشویق کرد که طرح صلح ۱۰ ماده‌ای اوکراین را مد نظر قرار دهند.

او سخنانش را با این کلمات به پایان رساند: «به حرف مردم تاتار کریمه گوش دهید. به حرف مسلمانان اوکراین گوش دهید. خداوند متعال سربازان ما را حفظ کند.»

اظهارات زلنسکی در جمع سران عربی، به وضوح نشان‌دهنده آن است که از یک سو، او با پیش‌کشیدن موضوع مساله مسلمانان تاتار کریمه، قصد دارد با جریحه‌دار کردن احساسات اعراب، در حالت حداقلی حمایت‌های مالی کشور‌های ثروتمند عربی را جلب کند. از سوی دیگر، زلنسکی نیم‌نگاهی به نقش‌آفرینی اعراب در میانجی‌گری برای صلح در اوکراین دارد.

عربستان هم تابع غرب، هم هم‌پیمان روسیه

سفر زلنسکی به جده در شرایطی صورت گرفت که عربستان سعودی در اوایل سال جاری، مبلغی حدود ۴۰۰ میلیون دلار به اوکراین کمک کرده است. هم‌چنین ریاض به بیانیه‌ها و قطع‌نامه‌های سازمان ملل متحد که خواستار پایان جنگ از روسیه شده بود، رای مثبت داده است. این در حالی است که سعودی‌ها در برابر فشار ایالات متحده برای افزایش تولید نفت، با هدف کاهش درآمد‌های روسیه امتناع ورزیده و روابط گرم خود را همچون سایر کشور‌های عربی با روسیه، حفظ کرده‌اند.

علاوه بر این، در ماه‌های اخیر عربستان سعودی، روابط دیپلماتیک خود را با ایران احیا کرده است. به سال‌ها جنگ در یمن پایان داده است و تلاش برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب را راهبری کرده است. بن سلمان در افتتاحیه این نشست حتی اعلام آمادگی کرد که میان روسیه و اوکراین میانجی‌گری کند؛ همچون میانجی‌گری سال گذشته در موضوع مبادله زندانی که توسط این پادشاهی انجام شد.

مجموع این تفاسیر نشان‌گر آن هستند که بن سلمان در نشست جده تداوم بازی‌گری میان قدرت‌های شرق و غرب را با پیش‌زمینه حفظ استقلال رای خود دنبال می‌کند. بن سلمان با نمایش اخیر خود در دعوت از زلنسکی، می‌خواهد نشان دهد که ریاض به عنوان رهبر جامعه عربی، توانایی مدیریت پرونده‌های بزرگ تنش در سطح بین‌المللی را دارا است. در این بین او حتی می‌تواند در بزرگ‌ترین مناقشه میان غرب با مسکو در تمامی سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم ایفای نقش کند.

با تمام این اوصاف، موضوع قابل تامل در سفر زلنسکی به عربستان می‌تواند واکنش روسیه باشد. روسیه‌ای که با بسیاری از کشور‌های عربی هم‌پیمان و دارای روابط پایدار است. اگر این سفر بدون هماهنگی روسیه و یا با هر هدف دیگری غیر از ایجاد صلح و آتش‌بس میان روسیه و اوکراین و با پیشنهاد و یا حتی دستور غرب، با تاکید ایالات متحده، انجام پذیرفته باشد، می‌تواند تبعات خطرناکی را برای کشور‌های عربی از جانب روسیه در پی داشته باشد.