پلی‌سیتمی: افزایش گلبول‌های قرمز خون

فرارو- پلی‌سیتمی اختلالی است که با افزایش غیرطبیعی تعداد گلبول‌های قرمز خون مشخص می‌شود.

به گزارش فرارو، این بیماری عمدتاً در مردان و در سنین بالای ۵۰ سال شایع است، اما ممکن است در سنین ۱۵ تا ۹۰ سال رخ دهد.

پلی‌سیتمی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1. پلی‌سیتمی حقیقی (اولیه): علت ناشناخته دارد.
2. پلی‌سیتمی ثانویه (واکنشی): ناشی از عوامل یا بیماری‌های دیگر است.
3. پلی‌سیتمی استرس یا کاذب: به دلیل کاهش حجم پلاسمای خون رخ می‌دهد.

علائم شایع

• خستگی، سردرد، خواب‌آلودگی، منگی
• خارش یا قرمزی پوست
• بزرگی طحال
• خونریزی بدون علت مشخص

علل

پلی‌سیتمی حقیقی:

علت آن ناشناخته است.

پلی‌سیتمی ثانویه:

• بیماری‌های مادرزادی قلب
• بیماری‌های مزمن ریه
• سیگار کشیدن یا زندگی در ارتفاعات بالا

پلی‌سیتمی استرس یا کاذب:

• کم‌آبی بدن
• مصرف داروهای ادرارآور
• استعمال دخانیات

عوامل افزایش‌دهنده خطر

• استعمال دخانیات
• بیماری‌های قلبی یا ریوی
• استرس
• سابقه خانوادگی پلی‌سیتمی

پیشگیری

• پلی‌سیتمی حقیقی: پیشگیری شناخته‌شده‌ای ندارد.
• پلی‌سیتمی ثانویه یا کاذب:
  • خودداری از استعمال دخانیات
  • پیشگیری از کم‌آبی بدن
  • درمان بیماری‌های قلبی یا ریوی

عواقب مورد انتظار

• پلی‌سیتمی حقیقی قابل علاج نیست، اما علائم آن با درمان کنترل می‌شود.
• میانگین بقای بیماران با درمان ۷ تا ۱۵ سال است؛ برخی حتی بیش از ۲۰ سال زندگی می‌کنند.
• پلی‌سیتمی ثانویه و کاذب با درمان علت زمینه‌ای بهبود می‌یابند.

عوارض احتمالی

• تشکیل لخته در رگ‌ها
• سکته مغزی یا حمله قلبی
• زخم گوارشی
• نقرس و افزایش اسید اوریک
• سنگ کلیه
• سرطان خون (لوسمی)

درمان

اصول کلی

• آزمایش خون و مغز استخوان برای بررسی شمارش گلبول‌های قرمز و سطح هماتوکریت.
• درمان‌ها بر اساس نوع بیماری، سن بیمار، و شدت علائم تنظیم می‌شوند.
• روش‌های درمانی شامل:
  • فصد: تخلیه خون اضافی از ورید.
  • درمان رادیوایزوتوپ: استفاده از فسفر رادیواکتیو برای کاهش تولید گلبول‌های قرمز.
  • دارودرمانی: بسته به علائم و پاسخ بیمار انتخاب می‌شود.

داروها

• آسپرین: برای پیشگیری از لخته شدن خون.
• فسفر رادیواکتیو یا داروهای سیتوتوکسیک: برای مهار تولید گلبول‌های قرمز.
• آلوپورینول: برای کاهش اسید اوریک خون.
• داروهای ضد خارش و مهارکننده‌های گیرنده H۲ یا آنتی‌اسیدها برای کنترل اسید معده.

فعالیت در زمان ابتلا

• پس از درمان، فعالیت‌های طبیعی به تدریج از سر گرفته شود.

رژیم غذایی

• رژیم خاصی نیاز نیست.
• نوشیدن ۲۵۰ میلی‌لیتر مایعات هر دو ساعت برای جلوگیری از کم‌آبی توصیه می‌شود.

در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• بروز علائم پلی‌سیتمی
• ظهور علائم جدید یا عوارض بیماری
• خونریزی، سردرد شدید، یا علائم سکته مغزی یا حمله قلبی
• عوارض ناشی از داروهای تجویزی

نتیجه‌گیری

پلی‌سیتمی بیماری‌ای با عوارض بالقوه جدی است، اما با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می‌توان علائم آن را کنترل کرده و از بروز عوارض جلوگیری کرد.