ايران؛ هدف اصلي اسناد ويكي ليكس

انتشار اسناد درز كرده از ساختار وزارت خارجه ايالات متحده در روزهاي اخير توسط مجموعه «ويكي ليكس» از آنجايي كه حاوي نقل قول‌هايي از رهبران و روابط ميان سازماني متحدين، متفقين و حتي دشمنان در عرصه نظام بين‌الملل است، منجر به وجود آمدن گمانه زني‌هاي بسياري درباره آينده روابط كشورها شده است، گمانه زني‌هايي كه بعضا واكنش‌هايي نيز در ميان رهبران جهان برانگيخته است و شامل طيفي از واكنش‌ها بوده كه از بي‌اهميت خواندن محتواي اسناد شروع شده و به استقبال از انتشار آنها ختم مي‌شود. ويكي ليكس در دور تازه افشاي اسناد خود تا كنون تصوير 224 سند از مجموع دويست و پنجاه هزار سندي را كه گفته مي‌شود تا اواخر هفته جاري قصد انتشار آنها را دارد، را به‌طور كامل منتشر كرده است و اين سوال را به ذهن‌ها متبادر كرده كه اين اسناد چگونه انتخاب شدند و چه خط تمايزي به انتشار بخشي از آنها نسبت به بقيه اولويت داده است؟ 

از اين رو روش تحليل محتوا جهت فرم بخشي به داده‌هاي حاصل از مطالعات متني انتخاب و نتيجه اين بررسي‌ها نشان داد كه «ايران» اگر نگوييم تنها هدف، اما يكي از اصلي ترين اهداف به اولويت بخشي به اسناد و در نتيجه صورت بندي كنوني انتشار اين گزارش بوده است. 

گزارشي كه در پيش رو داريد تنها در سطح تحليل اوليه داده‌هاي منتشر شده توسط اين اسناد متوقف مي‌ماند چرا كه به نظر مي‌رسد تحليل ثانويه اين اسناد در كنار ساير رخدادهاي بين‌المللي كه عمدتا ايران را نشانه رفته اند، در سايه شناختي دقيق تر از نحوه گزينش اين اسناد، در آينده‌اي نه چندان دور به نحوي دقيق تر قابل ارائه خواهد بود.

نمودار شماره يك نشان مي‌دهد كه «ايران» در ميان تمام كشورهايي كه اطلاعات مكاتبات ديپلماتيك ايالات متحده درباره آنها درز كرده است مقام اول را دارد و از نظر نسبت تعداد سند درباره هر كشور به كل اسناد، يك چهارم كل اسناد را به خود اختصاص داده است و پس از ايران مجموع اسناد درز كرده راجع به ايالات متحده، عراق و چين در مقام كشورهاي دوم، سوم و چهارم به اندازه ايران است.در نگاهي كلي تر هم اين خاورميانه است كه گويا جامعه هدف اصلي در اين دوره از افشاگري‌هاي ويكي ليكس است.



                    نموادار شماره 1

اين بررسي‌ها نشان مي‌دهد بيش از يك سوم اين اسناد متعلق به همسايه‌هاي ايران است، اسنادي كه هر كدام به نحوي به امنيت منطقه خاورميانه به عنوان نزديك ترين مرز كنش استراتژيك ايران مربوط هستند. در اين بين بررسي وضعيت اسرائيل هم در سهم داشتن در اسناد منتشر شده معنا دار است چرا كه در ميان تمام دولت‌هاي منطقه خاورميانه تنها رژيم اسرائيل است كه هيچ گونه اطلاعاتي درباره‌اش منتشر نشده است و جاي خالي اسرائيل در ميان كشورهاي منطقه به خوبي به چشم مي‌آيد.

نمودار شماره 2 نشان مي‌دهد كه اگر در بررسي اين اسناد زاويه ديد را تغيير داده و به بررسي سهم ايران در اسنادي كه در نمايندگي ديپلماتيك هر كشور افشا شده بپردازيم هم به داده‌هاي آماري مشابهي‌ مي‌رسيم. 



                     نمودار شماره 2

مقايسه تطبيقي اسناد منتشر شده بر اساس داده‌هاي آماري نشان مي‌دهد تمام اسناد منتشر شده توسط ديپلماتهاي آمريكايي در كشورهاي فرانسه، امارات عربي متحده، ايتاليا، عمان، كويت و آذربايجان درباره ايران بوده و تنها سندي نيز كه از تشكيلات سازمان ملل متحد درز كرده است مربوط به ايران است كه از مقر سازمان ملل متحد در وين پايتخت اتريش درز كرده است.

اين در حالي است كه تنها 10 درصد از اسناد متعلق به وزارت خارجه ايالات متحده درياره ايران است و در ميانه اين طيف رژيم اسرائيلي قرار دارد كه دو سوم اطلاعات درز شده‌اش به ايران تعلق گرفته است.جالب تر اينكه از اطلاعات درز كرده از ديپلمات‌هاي مستقر در 4 كشور از اعضاي 1+5، ايران بيشترين سهم را داشته است.

در بعدي ديگر مي‌توان اين سوال را مطرح كرد كه اسناد ويكي ليكس از سوي چه نهادهايي درز پيدا كرده است؟ و اين نهادها در حوزه بين‌الملل در چه موقعيتي قرار دارند؟

نمودار شماره 3 نشان مي‌دهد كه از مجموع اسناد درز كرده چهار نهاد وزارت خارجه ايالات متحده و نماينده‌هاي اين وزارت خانه در سه كشور عراق، سرزمين‌هاي اشغالي و چين با انتشار بيش از نيمي از اين اسناد در صدر قرار دارند؛كشورهايي كه عمق استراتژيك ايالات متحده در خاورميانه و خاور دور به حساب مي‌آيند وكشورهايي كه در چند سال اخير پر ترافيك‌ترين جغرافياهاي هدف در سياست خارجي ايالات متحده محسوب شده‌اند و از سوي ديگر هر يك به دلايل موقعيت‌هاي خاص در منطقه تاثيرپذيري و تاثيرگذاري ويژه‌اي بر ايران دارند. 



                      نمودار شماره 3

در نهايت براي تكميل اين پازل شايد كافي است كه ببينيم يك سوم از كل اين اسناد از كشورهاي همسايه ايران درز كرده و بيش از دو سوم محتواي اين 35درصد، صرفا درباره ايران است. «ايران _ ويكي ليكس » شايد بهترين تيتري باشد كه بتوان براي دور جديد افشاي اسناد محرمانه توسط ويكي ليكس انتخاب كرد.


اسنادي كه شايد در نگاه نخست به دلايل فراواني مي‌تواند در بادي امر تصادفي بودن انتشار يك هزارم كل اسناد منتشر شده بالغ بر 250 سند را به ذهن متبادر كند.اكنون پرده ديگري از رازهاي ويكي ليكس برداشته شده كه نشان مي‌دهدگويا انتخاب اسناد هم چندان تصادفي نيست.