رولکس طلایی، دکمه سرآستین شوپارد / از اشرف پهلوی تا سعودی‌ها

فرارو- برخی استدلال می‌کنند که هدایای گران قیمت بخشی عادی از فرهنگ خاورمیانه محسوب می‌شوند در حالی که برخی دیگر رئیس جمهور سابق برزیل را به پذیرش رشوه متهم می‌کنند.

به گزارش فرارو به نقل از میدل ایست آی، پرونده سه مجموعه جواهراتی که از سوی دولت سعودی به عنوان هدیه به «ژائیر بولسونارو» رئیس جمهور سابق برزیل در فاصله سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ میلاید داده شده بود به پرونده رسوایی در آن کشور امریکای لاتین دامن زده است. این رسوایی منجر به گمانه زنی‌هایی در مورد منافع این کشور خلیج فارس در پشت هدایای سخاوتمندانه شد.

این ۱۴ کالا که به عنوان هدایای دولتی به خدمات درآمد برزیل گزارش نشده بود شامل یک ساعت رولکس طلای سفید با الماس، یک جفت دکمه سرآستین شوپارد سوئیسی لوکس و جواهرات شوپارد (که به «میشل بولسونارو» بانوی اول وقت برزیل میشل بولسونارو داده شده است) می‌شوند. ارزش کل این سه مجموعه ۳.۵ میلیون دلار برآورد شده است.

در تاریخ ۶ مارس پلیس فدرال تحقیقاتی را درباره تلاش دولت بولسونارو به منظور قاچاق جواهرات زنانه در اکتبر ۲۰۲۱ میلادی از طریق فرودگاه سائوپائولو آغاز کرد. گروهی از مقام‌های دولتی از جمله «بنتو آلبوکرکی» وزیر سابق انرژی و معادن برزیل و دستیاران‌اش در تاریخ ۲۶ اکتبر از سفری رسمی به عربستان سعودی بازگشتند و به ماموران گمرک گزارشی مبنی بر حمل هدایا ارائه ندادند. بولسونارو در آن دیدار به آنان ملحق نشده بود، زیرا در برزیل مانده بود و یک روز پیش از آن جلسه‌ای برای صرف ناهار با سفیر عربستان سعودی در برزیل داشت.

افسران تصمیم گرفتند چمدان همراهان را بازرسی کنند و متوجه شدند که یکی از دستیاران آلبوکرکی به نام «مارکوس سویرو» ستون نیروی دریایی جواهرات را در کوله پشتی خود حمل کرده بود و آن را درون یک مجسمه اسب طلایی (که پاهایش تا حدی شکسته شده بود) پنهان کرده بود.

جواهرات زنان (با ارزش تخمینی حداقل ۳ میلیون دلار) توسط اداره درآمد فرودگاه ضبط شدند. گزارش‌های خبری نشان می‌دهند بولسونارو در چندین موقعیت سعی کرد از نفوذ خود به نفع همکاران‌اش استفاده کند و اعضای دست کم سه وزارتخانه را تحت فشار قرار داد و حتی یک هواپیمای نیروی هوایی را به منظور کمک‌رسانی به سائوپائولو اعزام کرد.

روزنامه‌ها بعدا فاش ساختند در همان روز مجموعه‌ای از جواهرات مردانه با موفقیت توسط این گروه قاچاق شده بود. دادگاه فدرال محاسبات یک مرجع کنترل مستقل که بر امور مالی دولت فدرال در برزیل نظارت می‌کند به بولسونارو دستور داد تا جواهرات را به دبیرخانه ریاست جمهوری تحویل دهد.

مطبوعات برزیل هفته گذشته متوجه شدند که بولسونارو سومین مجموعه از جواهرات مردانه را که دولت عربستان سعودی در سال ۲۰۱۹ میلادی به او داده بود نزد خود نگه داشته است.

هدیه سال ۲۰۱۹ توسط بولسونارو در مزرعه‌ای متعلق به «نلسون پیکه» راننده سابق مسابقات فرمول یک و از حامیان سرسخت این سیاستمدار راستگرای افراطی نگهداری شده بود. پیکه در تاریخ ۲۴ مارس به دلیل کاربرد توهین‌های نژادپرستانه علیه «لوئیس همیلتون» در طول یک مصاحبه به نژادپرستی محکوم شد و باید تقریبا یک میلیون دلار جریمه پرداخت کند.

این رسوایی باعث شد بسیاری از مخالفان بولسونارو نیت سعودی‌ها را زیر سوال ببرند. برای مثال، سناتور «عمر عزیز» در تاریخ ۱۴ مارس اعلام کرد که در این پرونده «نشانه‌های قوی از داده شدن و دریافت رشوه» وجود دارد و آن را به خصوصی‌سازی پالایشگاه نفت برزیل لندولفو آلوز یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین پالایشگاه‌ها در برزیل در سال ۲۰۲۱ میلادی مرتبط دانست. آن پالایشگاه توسط شرکت نفت دولتی پتروبراس برزیل به مبلغ ۱.۸ میلیارد دلار به مبادله کپیتال امارات متحده عربی فروخته شد.

به گفته اتحادیه کارگران نفت برزیل ارزش آن پالایشگاه توسط نهاد‌های مستقل بین ۳ تا ۴ میلیارد دلار برآورد شده است. عزیز خواستار توضیح در مورد این معامله شد و اعلام کرد که می‌خواهد بداند چه کسی آن جواهرات را به بولسونارو داده آیا واقعا از سوی عربستان سعودی بوده و دریافت کننده آن چه فردی بوده است.

اتحادیه کارگران نفت برزیل با انتشار بیانیه‌ای تردید‌های مشابهی را مطرح کرد و خواستار تحقیق درباره خصوصی‌سازی آن پالایشگاه شد. در آن بیانیه تاکید شده بود که «نزدیکی جغرافیایی و اتحاد راهبردی» بین عربستان سعودی و امارات نیاز به تحقیق در برزیل را توجیه می‌کند.

هدایا بخشی از فرهنگ سعودی هستند

با تشدید جو سیاسی در برزیل در طول کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری سال گذشته و پس از آن که بولسونارو در مقابل «لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا» سیاستمدار چپگرابا اختلاف اندکی متحمل شکست شد رسوایی جواهرات تبدیل به موضوعی سیاسی شد. در مورد نیات فرضی دولت عربستان سعودی مسائل زیادی مطرح شده است.

«توفی کایروز» کارشناس امور خاورمیانه از دانشگاه یورک در کانادا می‌گوید: «برزیل دچار چند دستگی شده و مخالفان بولسونارو چند نظریه را مطرح کرده‌اند». او که پدرش در فاصله دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی مشاور بازرگانی و دارای روابط عمیق با سعودی‌ها بوده تایید کرد که آن کشور خلیج فارس سنت اهدای هدایای گران قیمت به مقام‌های خارجی را داشته است.

او می‌گوید: «پدرم یک ساعت طلایی لونژین و یک ساعت لوکس نقره‌ای از سعودی‌ها به عنوان هدیه دریافت کرد. این موضوعی فرهنگی برای سعودی‌ها محسوب می‌شود».

پدر او سال‌ها با «ملک فیصل بن عبدالعزیز» در ارتباط بود و پادشاهی سعودی را تشویق کرده بود تا در برزیل سفارتی دایر کند.

«چاس فریمن» که سفیر ایالات متحده در عربستان سعودی و رئیس سابق شورای سیاست خاورمیانه بود به «میدل ایست آی» می‌گوید ارزش تخمینی جواهرات بولسونارو از نظر عربستان گزاف نیست. او می‌افزاید: «این سخاوتمندی در سعودی‌ها دیده می‌شود و من فکر نمی‌کنم قصد اشتباهی پشت اعطای هدایا وجود داشته باشد».

داستان‌هایی درباره سخاوتمندی اعراب و هم چنین ایرانیان در دیدار با مقام‌های خارجی در میان دیپلمات‌هایی که در منطقه فعالیت داشته‌اند مطرح شده است. «سرجیو توتیکیان» سفیر بازنشسته که سال‌ها در بغداد، تهران و کویت خدمت کرده و بخش خاورمیانه وزارت خارجه برزیل را هدایت کرده بود به «میدل ایست آی» می‌گوید معمولا از مقام‌های دولت‌های منطقه فرش و هدایایی دیگر را دریافت کرده بود.

او می‌گوید: «من اشرف پهلوی خواهر شاه مخلوع ایران را در سال ۱۹۷۸ میلادی در زمان سفر او به برزیل همراهی می‌کردم. او هر روز بین محافظان برزیلی خود سکه‌های طلا توزیع می‌کرد». اشرف پهلوی زمانی که برزیل را ترک کرد ۱۰ کیلوگرم خاوریار تازه بلوگا به توتیکیان داده بود.

او می‌گوید: «در آن زمان هیچ قانونی وجود نداشت که ارزش هدایایی را که ما مجاز به پذیرش آن بودیم محدود کند. در واقع، رد چنین هدایایی عملی بسیار توهین‌آمیز قلمداد می‌شد».

به گفته «ایساک فالکائو» رئیس اتحادیه ملی حسابرسان مالیاتی خدمات درآمد قانون فعلی برزیل تعیین می‌کند که مقام‌های دولتی نمی‌توانند هدایایی با ارزش بالاتر از ۱ درصد حداکثر دستمزد کارکنان دولتی را بپذیرند. در سال ۲۰۲۳ میلادی این ارزش معادل ۸۲ دلار امریکا است.

زمانی که صحبت از اعطای هدایا به رئیس جمهور می‌شود این قانون مقرر می‌دارد که کالا‌های گران قیمت باید به مجموعه ریاست جمهوری اضافه شود و بدین ترتیب رئیس جمهور در پایان دوره تصدی خود مجاز به حفظ آن هدایا نیست. ظاهرا این موضوعی بوده که بولسونارو سعی داشت از آن اجتناب ورزد. منتقدان می‌گویند جواهراتی که به بولسونارو داده شده بخشی از میراث کشور بوده، اما آنان این جواهرات را به طور غیر قانونی نزد خود نگهداشته اند. فالکائو می‌گوید دستیار وزیر که هدایای جواهرات را حمل می‌کرد باید آن هدایا را به مقام‌های گمرک گزارش می‌داد.

او می‌افزاید: «اگر جواهرات به عنوان هدیه به رئیس جمهور اعلام شود با توجه به این که دولت فدرال از خود مالیات نمی‌گیرد هیچ مالیاتی دریافت نمی‌شود».

تلاش برای ورود به قلمروی ملی با یک شی پنهان به منظور اجتناب از پرداخت مالیات ممکن است یک عمل مجرمانه باشد. فالکائو به یاد می‌آورد که پس از کشف و ضبط جواهرات پنهان شده رئیس جمهور برزیل تلاش زیادی برای بازیابی آن انجام داد. با این وجود، فرستادگان آن نهاد بار‌ها از برسمیت شناختن جواهرات به عنوان کالا‌های دولتی خودداری ورزیدند. گزارش‌های خبری نشان داد که جواهرات دیگری توسط رئیس جمهور برزیل نگهداری شده بودند. فالکائو اعلام کرد که تمام این جنبه‌ها نشانه‌هایی از تلاش بالقوه برای تصاحب خصوصی کالا‌های عمومی است.

پیامد‌های کیفری

به گفته فالکائو تحقیقات پلیس که در حال انجام است نشان خواهند داد که آیا این تلاش واقعا رخ داده یا خیر و احتمالا در نهایت منجر به گنجاندن جواهرات در میراث عمومی و دولتی خواهد شد. او می‌افزاید: «ممکن است این موضوع پیامد‌های کیفری به همراه داشته باشد».

نتیجه گیری کایروز این است که «از طرف دولت عربستان هیچ مشکلی وجود ندارد و مشکل تنها از جانب بولسونارو بوده است». او می‌افزاید: «هر اقدامی که در رابطه با این پرونده انجام شود منحصرا موضوع برزیل است».

توتیکیان معتقد است که این پرونده در برزیل سیاسی شد و به یک رسوایی رسانه‌ای تبدیل شده موضوعی که می‌تواند بر روابط عربستان و برزیل تاثیر بگذارد. او می‌افزاید: «این موضوع احتمالا باعث رنجش و آزردگی خاطر سعودی‌ها شده است. برزیلی‌ها باید با احتیاط بیشتری با آن برخورد می‌کردند. شاید ما به عربستان سعودی یک عذرخواهی بدهکار هستیم».

بولسونارو ۶۸ساله روز پنجشنبه پس از سه ماه تبعید خودخواسته در فلوریدا به برزیل بازگشت. رئیس‌جمهور سابق با پنج تحقیق در دادگاه عالی مواجه است که می‌تواند او را به زندان بفرستد که یکی از آن اتهامات تحریک به شورش توسط هواداران اوست که به کاخ ریاست جمهوری کنگره و دادگاه عالی در واکنش به شکست انتخاباتی او در تاریخ ۸ ژانویه حمله کردند.