رفتار پرخاشگری منفعل (Passive-Aggressive) به رفتاری گفته می‌شود که به ظاهر بی‌ضرر، تصادفی یا بی‌طرفانه است، اما به طور غیرمستقیم یک انگیزه پرخاشگرانه ناخودآگاه را نشان دهد.
افرادی که منفعل – پرخاشگر هستند به جای اینکه مستقیما پرخاشگر باشند، به طور غیرمستقیم پرخاشگری می‌کنند. به عنوان مثال، رفتار پرخاشگری منفعل می‌تواند به شکل مقاومت در برابر درخواست‌های شخص دیگر از طریق به تعویق انداختن، کج خلقی، یا رفتار سرسختانه ظاهر شود.
فردی که منفعل پرخاشگر است اغلب به دیگران اجازه می‌دهد کنترل را به دست بگیرند در حالی که فردی که پرخاشگر است بیشتر ستیزه جوست یا مستقیما زورگویی می‌کند. بنابراین، فردی که رفتار پرخاشگر منفعلانه دارد، کنترل خود را بر موقعیت‌ها به روشی کمتر مستقیم یا قابل تشخیص اعمال می‌کند.
رفتار پرخاشگری منفعل می‌تواند به اشکال مختلف ظاهر شود. در اینجا رایج‌ترین نشانه‌های فرد با رفتار Passive-Aggressive را آورده‌ایم:
خشم را انکار می‌کند در حالی که به طور غیرمستقیم آن را اجرا می‌کند
جای بیان نیاز یا شکایت مستقیم، فقط اشاره می‌کند
اخم می‌کند، آه می‌کشد و کج خلقی می‌کند
معاشرتی نیست
کار‌ها را پیگیری نمی‌کند یا از ناکارآمدی عمدی استفاده می‌کند
از اینکه مورد ظلم قرار گرفته و از او قدردانی نشده شکایت می‌کند
بی سر و صدا برای خودش امتیاز جمع می‌کند
تعریف و تمجید کنایه آمیز می‌کند
به صورت فیزیکی پرخاشگری انجام می‌دهد
از سکوت‌درمانی استفاده می‌کند
اصرار دارد که درگیری بدون پرداخته شدن به مشکل، حل شده است
احساس می‌کند دارد به همه لطف می‌کند
از کسانی که می‌خواهند گفتگوی مستقیم داشته باشند ناراحت می‌شود
دیگران را تخریب می‌کند
اصرار دارد که دیگران منظورش را نمی‌فهمند
بدون مطرح کردن دلیل، از فرد مقابل فاصله می‌گیرد
در محیط‌های شخصی، یک فرد منفعل پرخاشگر ممکن است به طور مکرر بهانه‌ای برای اجتناب از افراد خاص به عنوان راهی برای ابراز بیزاری یا خشم خود نسبت به آن افراد بیاورد.
یک مثال از رفتار منفعل پرخاشگرانه در ازدواج این است که از همسرتان بخواهید ماشین ظرفشویی را خالی کند، به شما بگوید که این کار را انجام می‌دهد، اما بعد هرگز این کار را انجام ندهد یا در آخرین لحظه انجامش دهد و یا با یک جمله کنایه آمیز این کار را انجام دهد.
اگر فردی در محل کار منفعل-پرخاشگر باشد، ممکن است به همکارانش طعنه و کنایه بزند یا کار خود را به موقع تمام نکند. نمونه دیگری از رفتار منفعل-پرخاشگرانه مرتبط با کار، پنهان کردن اطلاعات مهم است که گویی تیم را با ندادن داده‌های لازم برای حرکت رو به جلو تنبیه می‌کند.
رفتار پرخاشگر منفعلانه می‌تواند بر روابط فرد تأثیر منفی بگذارد. از آنجایی که این افراد آشکارا احساسات خود را بیان نمی‌کنند، افرادی که با آن‌ها در تعامل هستند ممکن است درک نکنند که چرا درخواست‌هایشان نادیده گرفته می‌شود و این باعث ایجاد سردرگمی در مورد آنچه در حال وقوع است می‌شود.
با گذشت زمان، این رفتار‌ها می‌تواند بر رابطه تاثیر بگذارد. شریک فرد منفعل پرخاشگر ممکن است از چندین بار درخواست برای انجام کاری خسته یا از پاسخ‌های طعنه آمیز او عصبانی شود.
علاوه بر این، از آنجایی که فردی که منفعل پرخاشگر است، احساسات خود را آشکار نمی‌کند، خشم یا ناامیدی زیربنایی او هرگز برطرف نمی‌شود. این وضعیت برخلاف حل و فصل مسائل و حرکت رو به جلو، همچنان بدتر می‌شود.
رفتار‌های پرخاشگرانه منفعلانه می‌تواند تأثیرات منفی بر روابط در خانواده ها، عاشقانه‌ها و حتی در محل کار و مدرسه داشته باشد. پس چرا این رفتار اغلب مخرب اینقدر رایج است؟ چند چیز وجود دارد که می‌تواند به پرخاشگری منفعل کمک کند.
تربیت خانوادگی: برخی از محققان این نظریه را مطرح می‌کنند که رفتار منفعل-پرخاشگرانه می‌تواند ناشی از پرورش در محیطی باشد که در آن ابراز مستقیم احساسات مجاز نبوده یا با دلسردی همراه می‌شده است. در نتیجه، افراد ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند احساسات واقعی خود را آشکارتر بیان کنند و در عوض، راه‌هایی را برای هدایت منفعلانه خشم یا ناامیدی خود بیابند.
وضعیت سلامت روان: تحقیقات انجام شده، بین افسردگی و رفتار‌های منفعل پرخاشگرانه ارتباطی پیدا کرده‌اند. تصور می‌شود که این امر به دلیل ترکیبی از نگرش فرد، نحوه توضیح موقعیت‌های منفی و نحوه واکنش آن‌ها به اندوه و اضطراب است.
شرایط موقعیتی: موقعیت ممکن است بر رفتار پرخاشگر منفعلانه تأثیر بگذارد. اگر در مکانی هستید که تظاهرات پرخاشگری از نظر اجتماعی قابل قبول نیست، ممکن است بیشتر تمایل داشته باشید که وقتی کسی شما را عصبانی می‌کند، به روشی پنهان پاسخ دهید.
ناراحتی ناشی از رویارویی: قاطعانه و از نظر احساسی باز بودن همیشه آسان نیست. در حالی که ایستادن روی پای خود سخت یا حتی ترسناک است، پرخاشگری منفعلانه ممکن است راهی آسان‌تر برای مقابله با احساسات خود بدون نیاز به مقابله با منبع خشم باشد.
وقتی با یک دوست، همکار یا شریک عاشقانه روبرو می‌شوید که مرتبا درگیر پرخاشگری منفعلانه است، چه کاری می‌توانید انجام دهید؟ اولین قدم شناخت نشانه‌های چنین رفتاری است که ابتدای مطلب به آن پرداختیم.
وقتی طرف مقابل شروع به چنین رفتاری کرد، سعی کنید عصبانیت خود را کنترل کنید. درعوض، احساسات طرف مقابل را به روشی غیرقابل قضاوت و در عین حال واقعی به خودش نشان دهید. برای مثال، اگر با کودکی سروکار دارید که به وضوح از انجام کار‌های خانه ناراحت است، می‌توانید به او بگویید: «به نظر می‌رسد از دست من عصبانی هستی که ازت خواستم اتاقت رو تمیز کنی.»
پرداختن به رفتار‌ها بدون اشاره یا سرزنش کردن ممکن است باز کردن آن‌ها را آسان‌تر کند. همچنین باعث می‌شود فرد بداند که شما این رفتار را می‌شناسید و اجازه نمی‌دهید مشکلِ ایجادشده بدون صحبت کردن رها شود.
در نهایت، به فرد این فرصت را بدهید تا با احساسات خود کار کند. به او فضای لازم را بدهید تا احساساتش را بفهمد و بر اساس آن رفتار کند.
منبع: روزیاتو
