سهم‌خواهی و رانت از بازار خودرو؟

قیمت خودرو ترمز بریده است و هر روز قیمت آن افزایش می‌یابد. قیمت‌ها به دلیل افزایش تقاضا و کمبود عرضه کذایی شده است. حسن کریمی‌سنجری، کارشناس صنعت خودرو از تشکیل این کارگروه انتقاد کرد و با توجه به عملکرد شورای رقابت در بازار خودرو بر این باور است که این کارگروه در شورای رقابت بازگشت به قیمت‌گذاری دستوری و ایجاد رانت برای گروه خاص است. در این شرایط باید دید که وزارت صمت به‌عنوان متولی اصلی چه خواهد کرد؟

به گزارش هم میهن، روز گذشته اعلام شد که شورای رقابت با استناد به بند ۵ ماده ۵۸ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، دستورالعمل تشکیل «کارگروه تخصصی خودرو» را با هدف بازنگری دستورالعمل تنظیم قیمت خودرو و پایش و ارزیابی عملکرد بازار خودرو، تصویب کرده است. براین اساس دستورالعمل بازار خودرو که شامل تنظیم قیمت، مقدار و شرایط دسترسی آن است، توسط «کارگروه تخصصی خودرو» تدوین می‌شود. همچنین پایش و ارزیابی ساختار و عملکرد بازار خودرو با تأکید بر موضوع رقابت یکی از وظایف مهم این کارگروه است. البته براساس ماده ۳ این دستورالعمل، تصمیمات کارگروه باید به تصویب شورای رقابت برسد.

پشت پرده تصمیم شورای رقابت مشخص نیست

حسن کریمی‌سنجری، کارشناس صنعت خودرو با انتقاد از تشکیل کارگروه تخصصی خودرو در شورای رقابت، به هم‌میهن گفت: «شورای رقابت از زمانی که بحث قرعه‌کشی خودرو مطرح شد، کنار گذاشته شد، حال با تشکیل این کارگروه به دنبال آن است که مجددا به عرصه قیمت‌گذاری بازگردد؛ آن هم قیمت‌گذاری دستوری. مشخص نیست پشت‌پرده تشکیل این کارگروه چیست و چه گروه یا افراد ناظر و نظارتی و اجرایی به‌دنبال تشکیل این کارگروه هستند و بازیگران اصلی آن چه کسانی هستند، اما تردیدی وجود ندارد که با این اقدام، فقط شاهد بازار رانتی در خودرو خواهیم بود. تشکیل شورای رقابت اشتباه بود، زیرا کارکرد غلطی داشت و حال مجددا برگشتن آن به بازار خودرو اشتباهی دیگر است.»

او با بیان اینکه عرضه خودرو در بورس کالا از دید بسیاری از کارشناسان منجر به افزایش قیمت خودرو شده است، تاکید کرد: «این موضوع تنها دلیل گرانی خودرو نیست، بلکه عوامل مهم دیگری همچون تورم موجود در اقتصاد کشور است و بخشی از آن مربوط به هجوم نقدینگی به سمت بازار خودرو است. در حقیقت در اقتصاد با مثبت شدن تورم انتظاری یا انتظار تورمی نقدینگی‌ها در بازار‌های مالی جابه‌جا می‌شود و به سمتی هدایت می‌شود که احتمال می‌رود افزایش قیمت بیشتری نسبت به تورم جذب کند. امروز قیمت خودرو از تورم پیشی گرفته است.»

این کارشناس خودرو معتقد است که در طول ۵ سال گذشته عرضه خودرو در مقایسه با تقاضای خودرو در بازار کمتر بوده، یعنی شکافی میان عرضه و تقاضا در بازار وجود دارد و در این مدت این شکاف پر نشده و به تقاضا‌ها پاسخ داده نشده است. از این رو هر سال تقاضای خودرو به سال بعد سرریز می‌شود. از دیگر عوامل موثر در افزایش قیمت خودرو ناشی از مجموعه اتفاقات سیاسی و اقتصادی در کشور است. البته یک عامل دیگر سیاست‌گذاری عرضه خودرو آن هم در شرایطی است که تقاضا بیش از عرضه است.

سنجری در توضیح بیشتر گفت: «به شخصه با عرضه خودرو در بورس کالا مخالف هستم و در دنیا نیز این اقدام صورت نمی‌گیرد، زیرا بورس کالا جای مناسبی برای خرده‌فروشی نیست. اما حال که تصمیم به عرضه خودرو در بورس کالا شدیم، باید تمامی تولیدات در بورس عرضه شود، نه بخشی از آن. براساس قانون حمایت از جوانیِ جمعیت ۵۰ درصد از تولید خودرو برای بخشی از جامعه است، ۲۰ درصد از حجم تولیدات نیز صرف نوسازی می‌شود و تنها بخش محدودی در بورس عرضه می‌شود، از این رو شاهد آن هستیم که قیمت خودرو در بورس کالا به‌دلیل کاهش عرضه نه‌تن‌ها مدیریت و کاهش نیافت، بلکه گرانتر نیز شد. با این حال عرضه خودرو در بورس کالا روش مناسب‌تری نسبت به قیمت‌گذاری دستوری و قرعه‌کشی است.»

لازم به ذکر است که از اعضای ۵ نفره کارگروه تخصصی خودرو، دو نفر از اعضای شورای رقابت، رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، رئیس جامعه حسابداران رسمی ایران و یک صاحب‌نظر در حوزه خودرو هستند. رئیس کارگروه نیز از میان دو عضو شورا تعیین می‌شود. همچنین نمایندگان سازمان‌ها و نهاد‌های ذی‌ربطی مانند وزارت صمت، انجمن واردکنندگان خودرو، انجمن خودروسازان، شرکت‌های خودروساز و... به صورت موردی و براساس موضوع جلسات به «کارگروه تخصصی خودرو» دعوت خواهند شد.