در ۴۸ ساعت «مه‏‏‌دود» تهران چه گذشت؟

همزمان با بارش پراکنده باران و برف در روز‌های پایانی هفته، تهران ۴۸ ساعت شرایط «مه دود» را تجربه کرد. این شرایط در آخر هفته شهر تهران در وضعیتی رصد شد که با بی تدبیری برای کنترل آلودگی هوا، پایتخت ۷ روز هوای قرمز به صورت متوالی، را پشت سر گذاشت. در روز هشتم یعنی جمعه ۱۶ دی نیز کیفیت هوا در مرز آلودگی شدید برای همه گروه‌ها (تا بعد از ظهر و زمان تنظیم این گزارش)، قرار داشت و اگرچه با ثبت عدد ۱۴۶ در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت، اما با وضعیت ناسالم برای همه تنها ۴ واحد، فاصله داشت.

به گزارش دنیای اقتصاد، بارش‌های پراکنده در روز‌های پنج‌شنبه و جمعه (۱۵ و۱۶ دی ماه) و همچنین مشاهده هوای مه آلود، منجر به ایجاد این تصور در شهروندان شد که بعد از تنفس یک هفته کامل هوای ناسالم برای همه شهروندان، هوا در شرایط پاک و سالم قرار گرفته است. اما آنچه در این دو روز بر فراز آسمان تهران مشاهده شد، تنها تشکیل مه ناشی از بروز و وقوع این بارش‌ها نبود. بلکه ترکیبی از مه و آلودگی هوا بود. عدد مربوط به تغییرات شاخص کیفیت هوای تهران که در سایت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران و روی نمودار موجود در این سایت قابل مشاهده است، این موضوع را تایید می‌کند.

بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از وضعیت آلودگی هوای شهر تهران در روز‌های پنج‌شنبه ۱۵ دی ماه و جمعه ۱۶ دی ماه، نشان‌دهنده اثر بارش پراکنده در آخر هفته تهران، در بروز موج مکزیکی آلودگی هوا، است.

شهر تهران که از روز جمعه ۹ دی ماه تا پنج‌شنبه ۱۵ دی ماه، هفت روز متوالی شرایط قرمز یا وضعیت ناسالم برای همه گروه‌های شهروندان را به واسطه آلودگی شدید هوا، پشت سر گذاشت، روز جمعه ۱۶ دی ماه به دلیل وقوع بارش‌های پراکنده، به وضعیت نارنجی (ناسالم برای گروه‌های حساس)، تغییر وضعیت داد. هر چند شاخص آلودگی هوا در ۲۴ ساعت منتهی به بعد از ظهر روز جمعه (زمان تنظیم این گزارش)، نیز روی عدد ۱۴۶ قرار داشت که به واسطه کم بودن فاصله این عدد با عدد ۱۵۰، می‌توان گفت در همان روز جمعه نیز کیفیت هوا در مرز ناسالم برای همه گروه‌ها قرار داشت. با این حال در روز جمعه، بعد از ۷روز متوالی (یک هفته کامل) هوای قرمز، وضعیت هوا نارنجی شد.

اما، مشاهده وضعیت کیفیت هوای تهران در ساعات مختلف ۱۵ و ۱۶ دی ماه ۱۴۰۱ نشان می‌دهد، بارندگی‌های پراکنده، منجر به بروز نوعی موج مکزیکی آلودگی در این دو روز شده است. رصد شاخص مربوط به کیفیت هوای شهر تهران در ساعات مختلف این دو روز این موج مکزیکی آلودگی را نشان می‌دهد.

روز پنج‌شنبه، ۱۵ دی ماه، در حالی شاخص کیفیت هوای شهر تهران روی عدد ۱۶۰ قرار گرفت که از ساعت ۰ تا ۶ صبح، هوا در وضعیت قرمز یا ناسالم برای همه گروه‌ها قرار داشت. از ساعت ۷ صبح تا ۱۸ از شدت آلودگی کاسته شده و شاخص در وضعیت نارنجی یا ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. اما به دلیل قطع بارش‌ها از میانه روز، از ساعت ۱۹ روز پنج‌شنبه تا ۳ صبح روز جمعه ۱۶ دی ماه، بار دیگر در وضعیت قرمز یا ناسالم برای همه گروه‌ها قرار گرفت. اما به دلیل ادامه بارش ها، هر چند به شکل پراکنده در ساعات شامگاه پنج‌شنبه، از ساعت ۴ صبح روز جمعه ۱۶ دی ماه تا ساعت ۱۴ همین روز، بار دیگر وضعیت هوا در شرایط نارنجی یعنی ناسالم برای گروه‌های حساس درآمد. این موج مکزیکی و رفت وبرگشت وضعیت قرمز و نارنجی برای هوای تهران، بر روی تصویر مربوط به تغییرات آلودگی و کیفیت هوای تهران مشخص است.

یک هفته متوالی هوای ناسالم

شاخص آلودگی هوای شهر تهران در ۲۴ ساعت منتهی به بعد از ظهر دیروز، جمعه، ۱۶ دی ماه (زمان تنظیم این گزارش)، روی عدد ۱۴۶، در وضعیت نارنجی و ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. این در حالی است که شاخص آلودگی هوا در زمان تنظیم این گزارش (بعد از ظهر روز جمعه) روی عدد ۱۵۸ و در شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها قرار داشت. هوای شهر تهران، در ۲۴ساعت منتهی به روز جمعه اگر چه در مرز آلودگی برای همه گروه‌ها قرار داشت، اما وضعیت نارنجی، بعد از تجربه ۷ روز متوالی هوای قرمز و ناسالم برای همه گروه ها، در نبود تدابیر مدیریتی لازم برای بهبود کیفیت هوای شهر و کنترل آلودگی، رصد شد.

این در حالی است که هوای تهران در روز‌های ۵ دی تا ۸ دی ماه نیز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس و در مرز ناسالم برای همه گروه‌ها قرار داشت. همچنین رصد وضعیت شاخص آلودگی هوای شهر تهران در ساعات مختلف آخر هفته گذشته نیز نشان‌دهنده ثبت ۸ ساعت متوالی هوای قرمز (ناسالم برای همه) از ساعت ۱۹ روز پنج‌شنبه تا ۳ صبح روز جمعه گذشته و سپس ۱۱ ساعت متوالی هوای ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، از ساعت ۴ صبح تا ۱۵ روز جمعه ۱۶ دی ماه است. در ساعت ۱۶ دیروز-جمعه- شاخص روی عدد ۱۵۸ قرار گرفته و وضعیت هوا دوباره قرمز شد.

بر اساس گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران، همچنین، تهران از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا روز گذشته، تنها ۲ روز هوای پاک داشته است. هوا در ۱۴۸ روز قابل قبول، ۱۱۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۲۳ روز ناسالم برای همه، ۲ روز بسیار ناسالم و ۲ روز خطرناک قرار داشته است. مقایسه وضعیت کیفیت هوای تهران در سال‌جاری با سال گذشته نشان‌دهنده بدتر شدن شرایط هوای پایتخت به لحاظ شدت و میزان آلودگی هوا و همچنان تعداد روز‌های آلوده، است.

اثر مازوت روی هوای تهران

در شرایطی که وضعیت آلودگی هوا در شهر تهران در سال‌جاری نسبت به سال قبل تشدید شده است و بعد از هفته‌ها چالش در خصوص منشأ آلودگی هوای پایتخت، یک مقام مسوول در سازمان محیط‌زیست در این باره توضیح داده است. بعد از آنکه هفته‌ها در مورد اینکه آیا بخش زیادی از آلودگی شدید هوای تهران ناشی از مازوت سوزی بوده یا خیر، داریوش گل علیزاده سرپرست مرکز ملی هوا سازمان محیط‌زیست، ضمن تاکید بر عدم‌مازوت سوزی در تهران گفت: از بین ۱۶ نیروگاه بخاری در کشور ۱۴ نیروگاه مازوت سوزی دارند.

داریوش گل علیزاده در گفتگو با «ایسنا»، اما اظهار کرد: ما هیچ وقت مازوت سوزی در کشور را تکذیب نکردیم. تنها مازوت سوزی در تهران را تکذیب می‌کنیم چراکه واقعا چنین چیزی وجود ندارد. وی درباره این پرسش که آیا نیروگاه بخاری منتظرقائم در البرز به علت نزدیکی به تهران بر آلودگی پایتخت تاثیر ندارد؟ گفت: مسیر باد دارای اهمیت است. منتظر قائم حدود سه هفته است که به علت کمبود گاز و برای توسعه درحال مازوت سوزی است. انتشار آلودگی از منتظر قائم به سمت شهر قدس و اسلامشهر خواهد بود.

به گفته سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست نیروگاه شهیدرجایی قزوین اگر می‌توانست با باد ۳۰ کیلومتر آلایندگی را جابه جا کند اصلا مشکلی وجود نداشت. ما به دنبال چنین وزش بادی هستیم چراکه آلایندگی منتشر شده را تخلیه و رقیق می‌کند، اما به طور کلی مسیر باد شهیدرجایی به سمت اشتهارد و نظر آباد است و تهران در مسیر آن نیست.

این مقام مسوول در سازمان محیط‌زیست درحالی از اثر جهت باد بر جابه جایی آلودگی ناشی از مازوت سوزی خبر داده است که پیش از این نیز کارشناسان در تشریح اثر مازوت سوزی صنایع شهر‌های اطراف تهران در جابه جایی ذرات آلاینده ناشی از آن به سمت پایتخت، اعلام کرده بودند که درباره اثرپذیری هوای تهران از آلاینده‌های ناشی از مازوت سوزی در صنایع، اصلا بحث این نیست که صنایع تهران مازوت می‌سوزانند یا خیر؛ بلکه به دلیل جابه جایی آلودگی با وزش باد و به دلیل مهم بودن جهت وزش باد در این زمینه، مازوت‌سوزی در صنایع شهر‌های اطراف تهران نیز می‌تواند منجر به تشدید آلودگی هوای پایتخت شود. در واقع بدون اینکه در صنایع تهران از مازوت استفاده شود، حتی اگر در صنایع اطراف تهران از این سوخت آلاینده هوا استفاده شود، در صورتی که در جهت وزش باد‌های تهران قرار داشته باشند، می‌تواند هوای پایتخت را نیز آلوده کنند.